Yanarsu Çayı

Yanarsu Çayı, Dicle'nin kolu olan çaydır. Eski adı Garzan Çayı'dır.[1]

Garzan Çayı (ortada:Arzen Su)

Garzan Çayı uzunluğu 168 km, debisi 49,3 m3/sn'dir. Ortalama yıllık su potansiyeli 830 milyon m3'tür. Akarsu üzerine kurulu Garzan Barajından 332 hektar arazi sulanmaktadır.[2] Elektrik üretimi de yapılan barajın kurulu güçü 52 MW'tır.[3]

Garzan Çayı Muş Güneyi Dağlarından doğar. Çayın yukarı havzası genç oluşumlu "V" şekilli vadilerden oluşur. Orta kısımda vadi genişler, nehrin eğimi azalır. Neojen devri çökelleriyle kaplı bu alanda çay menderesler çizerek akar. Aşağı çığırında akarsu araziye gömülmüştür. Akarsu bazen geniş taşkın ovalarında örgülü kanallarla, bazen de dar vadiler de akar. Akarsu havzasında Neolitik devri, Kalkolitik devri ve Demir Çağı zamanı yerleşmeleri bulunur[4].

Mart ve Nisan aylarında karların erimesiyle maksimum akıma ulaşan nehir, Ağustos ve Eylül aylarında buharlaşma, yağış azlığı ve su kullanımı nedeniyle kuruyacak duruma gelir. Güçlü kolları olmayan akarsu İkiköprü kasabası kuzeyinden gelen Bakırçay ile Değirmendere akarsuları ile birleşir[4]. Garzan Çayına dökülen akarsuların çoğu mevsimliktir ve yazın yatakları çoğunlukla kurur.

Garzan Çayı'nın en önemli beslenme alanı Bitlis Masifidir. Güneydoğu Torosları dikine kesen akarsu Kozluk ilçesi güneyinde Garzan Ovası'nı geçerek Dicle Nehri'ne dökülür. Yer şekillerinin de etkisiyle akarsu drenaj ağı dantritik (ağaçsı) yapıdadır[5].

Kaynakça
  1. Jongerden, Joost; Verheij, Jelle (2012). Social Relations in Ottoman Diyarbekir, 1870-1915 (İngilizce). BRILL. s. 316. ISBN 9004232273.
  2. ATABEY, DR. EŞREF. "BATMAN İLİ SU KAYNAKLARI-POTANSİYELİ VE KALİTESİ" (PDF). 22 Eylül 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2019.
  3. "Yanarsu Çayı". enerjiatlasi.com. 22 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2019.
  4. KARADOĞAN, Doç. Dr. Sabri (2018). "Garzan Havzasında Jeomorfolojik Peyzaj ve Etkileri". academia.edu. 22 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2019.
  5. POLAT, İbrahim (2018). "YANARSU (GARZAN) ÇAYI AŞAĞI HAVZASI (SİİRT/KURTALAN) JEOMORFOLOJİSİ" (PDF). acikerisim.firat.edu.tr. Erişim tarihi: 22 Eylül 2019.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.