Yardang

Yardang, hakim rüzgâr yönüne paralel olarak uzanan, birbirlerinden keskin sırtlarla ayrılmış ve ana çizgileriyle "U" profil gösteren oluklardır. Kil, silt gibi gevşek tortul kayaçların rüzgâr tarafından aşındırılmaları sonucu meydana gelirler. Bunlar ters dönmüş bir tekneye benzeyen uzunlamasına çizgisel sırtlardır. Olukların tabanları ile bunları birbirlerinden ayıran sırtların arasındaki yükselti farkı birkaç cm ile birkaç metre arasında değişir. Yardanglar 5 metreden yüksek değildir ve uzunlukları 10 metreyi geçmez.[1]

Teksas, ABD'de bir yardang oluşumu.
İran'daki Lut Çölü'nde yardang örneği.

Yardanglar, rüzgârın en sık estiği yöne paralel dizilen kümeler halinde bulunurlar. Bu şekiller rüzgâr yönüne paralel içindeki kaya kütlesinin oyularak atıldığı, geride keskin ve uzamış sırtların kaldığı çöküntü alanlarında farklılaşan aşınmayla oluşurlar. Bu sırtlar daha sonra rüzgâr aşındırmasıyla kendilerine has şekiller kazanırlar.[2]

Rüzgârın kumlama etkisi yer seviyesine yakın yerde daha etkili olduğu için yontulmuş bu kaya kalıntılarının çoğunlukla alt kesimleri daha incedir. Bazı yardangların boyutları diğerlerinden daha büyüktür. Peru'nun Ica Vadisi'nde 100 metre yüksekliğinde ve birkaç km uzunluğunda yardanglar bulunmaktadır. Su kıtlığının bulunduğu ve hakim rüzgârların tek yönlü olduğu güçlü ve aşındırıcı sediman yükünün bulunduğu ortamlarda oluşur.paralel sırtlar oluşturur.[3]

Yardanglar genel olarak boyutlarına göre 3 sınıfta ele alınır:

1-) Mega-yardang

2-) Mezo-yardang

3-) Mikro-yardang

Mega yardanglar birkaç km uzunluğunda ve yüzlerce metre yüksek olabilir. Ayrıca güçlü rüzgârlar ile kurak bölgelerde görülür. Bulunduğu yerler: Tibet Dağları (merkezi Sahra), Arizona.

Mezo yardanglar genellikle birkaç metre yüksekliğinde 10-15 metre uzunluğunda olan, yaygın olarak semiconsalidated playa çökelleri ve diğer yumuşak taneli malzemelerle oyulmuş olarak bulunur ve mikro yardangtan birkaç km yüksektir.[3]

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. Jeomorfoloji'nin Ana Çizgileri, 2003. Yardang maddesi
  2. Fiziksel Jeoloji, 2007. Yardang maddesi
  3. "Arşivlenmiş kopya". 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2014.
  • Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, 1986. Yardang maddesi.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.