Zenci Musa

Zenci Musa ya da Sudanlı Zenci Musa (d. 1880 Girit - ö. 1919 Üsküdar) Teşkîlât-ı Mahsûsa mensubu ve Osmanlı'da gönüllü askerdi. Kuşcubaşı Eşref'in emir eri olarak tanınmaktadır.

Zenci Musa
Doğum 1880
Girit
Ölüm 1919 (38-39 yaşlarında)
Üsküdar
Diğer isim(ler)i Sudanlı Zenci Musa, Sudanlı Zenci Musa Bey
Meslek İstihbaratçı

Hayatı

1880 yılında Girit'te dünyaya geldi. Aslen Sudanlıdır. Babasıyla birlikte Girit'te yaşarken, babasının vefatı üzerine bir Osmanlı hayranı olan[1] dedesinin yanına Kahire'ye taşındı ve Türklerin olduğu bir mahallede yetişti[2][3][4]. Musa, Türkçeyi iyi derecede bu mahallede öğrendi. Dedesi ile beraber 1911 yılında gönüllü olarak Trablusgarb savaşına katıldı. Bu sırada Libya'ya yerli halkı İtalyanlara karşı örgütlemeye gelen Kuşcu Başı Eşref ile tanıştı ve emir eri oldu[5][6]. Trablusgarb savaşının bitmesinin ardından Balkan Savaşlarına, I. Dünya Savaşı esnasında Sina-Filistin Cephesine, Hicaz-Yemen Cephesine, Çanakkale Savaşına ve Birinci Kanal Hareketi'ne katıldı[7][8][9][10]. İstanbul'un işgali günlerinde, istihbarat görevini yürüttüğü sıralarda, Britanya Ordusu generali General Harington'un Musa'yı İngilizlerin safına çekmek için altın teklif ettiği fakat Musa'nın bunu kabul etmediği belirtilir.[11] Katıldığı savaşlarda hem silahlı mücadele hem de istihbarat faliyetleri yürütmüştür. 1919 yılında Üsküdar Şeyh Ata Efendi'nin Özbekler Tekkesi'nde yaşarken verem hastalığından öldü[12][13]. Naaşı, Özbekler Tekkesi'nin yanında bulunan mezarlığa defnedildi. Günümüzde mezar yeri tam olarak bulunamadığından, mezarlık içerisinde belirlenen bir yere anısına kitabe konulmuştur[3].

Zenci Musa'nın, Üsküdar Özbekler Tekkesi yanındaki mezarlıkta anısına yaptırılan kitabe.

Popüler kültürdeki yeri

Mehmet Âkif Ersoy 1915 yılında Arabistan yolculuğu sırasında[14][15][16] Eşref Bey'in yanındaki Zenci Musa ile tanıştı[13]. Ersoy, daha sonra Zenci Musa ile ilgili şu dizeleri yazdı[2][3]:

« “Eşref Bey’in emir eri Zenci Musa,
Omzundan arşa yükseldi Nebi İsa” »

Kaynaklar
  1. Aşk Olsun. Efor Yayınları. 2016. s. 222. ISBN 9786058212206.
  2. "Mehmed Niyazi'nin Romanlarında Tarih Algısı" (PDF).
  3. "Diyanet Dergi | Diyanet - Aylık Dergi - Aile - Çocuk - İlmi Dergi - Bülten". dergi.diyanet.gov.tr. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
  4. "Zenci Musa". Rusen.Org | Ankara Türkiye. 29 Temmuz 2017. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
  5. "[ Yeni Safak Online - Gündem - Haber : Tarihin unuttuğu savaş - 22.4.2002 ]". www.yenisafak.com. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
  6. "Sudanlı bir Osmanlı kahramanı: Zenci Musa". Dünya Bülteni.
  7. "ZENCİ MUSA | Afro Türkler Dayanışma Derneği". Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
  8. "Sudanlı Zenci Musa Hartum'da Anıldı". Hartum. 3 Aralık 2018. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
  9. "Sudanlı Musa - Tvnet Belgesel Kitaplığı". www.tvnet.com.tr. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
  10. "Request Rejected". www.tbmm.gov.tr. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
  11. Cemal Kutay. Lavrens'e karşı Kuşçubaşı. Harington ve Zenci Musa. The University of California. ss. 242-243. ISBN 9789759888466.
  12. "Mehmet Niyazi Özdemir İle Adâlet ve Medeniyet Sohbeti". Kırmızılar Resmi Web Sayfası. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
  13. Haber7. "Zenci Musa'nın tek kişilik destanı". Haber7. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
  14. "Hayatı". Mehmet Akif Ersoy Uygulama ve Araştırma Merkezi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
  15. "MEHMED ÂKİF ERSOY - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
  16. "Dijital Safahat". safahat.diyanet.gov.tr. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.