Çizmeli Kedi

Çizmeli Kedi (İtalyanca: Il gatto con gli stivali;Fransızca: Le Maître Chat, or Le Chat Botté), insanları aldatarak yoksul efendisi için zenginlik ve saygınlık elde etme peşinde koşan bir kedi hakkındaki Avrupa masalıdır.

Çizmeli Kedi 19. yüzyıl Gustave Doré

İngiliz illüstrator Wlater Crane'in çizimi

Masal yazılı olarak ilk defa İtalyan yazar Giovanni Francesco Straparola’nın “Hoş Geceler” adlı derlemelerinde (1550-1555), 1634'te İtalyan şair Giambattista Basile tarafından toplanan Avrupa halk hikayeleri arasında, daha sonra Fransız yazar Charles Perrault tarafından 1697'de toplanan Anne Kazın Hikayeleri'nde yayımlanmıştır.

16. yüzyılda Venedik'te yayımlanmış bir masal kitabındaki Bohemyalı bir kadının oğlu olan ve ona yardım eden becerikli kedi kılığına girmiş peri sayesinde Bohemya kralı olup çıkan yoksul köylü çocuğu hikayesinin bu masala kaynaklık ettiği öne sürülmüştür.[1] Sözlü gelenekten beslenen masalın insanlığın çok eski dönemlerindeki gelenek ve inanışları yansıttığı düşünülür. Kimi yazarlar kökeninin Anadolu'ya kimileri Avrupa'ya dayandığını iddia eder.[1] Çoğu Batı klasik masallarına kaynaklık eden Hint masalları derlemesi Panchatantra'nın kaynağı olduğu öne sürülür.[1] Kimi yorumlara göre öykünün ana kaynağı Eski Mısır’dır; nehirde yıkanma, yeni elbiseler giyme metaforu ile geleceğin kralının tahta hazırlanışını anlatır.[2] Öykünün bir benzerine Zanzibar folklorunda “Darai Sultanı” adı ile rastlanır; ancak orada Çizmeli Kedi, ceylan olarak geçer.[2] Öykünün Moğol folklorundaki anlatımında kedinin yerini tilki alır.[2]

Öykü

Bir değirmencinin ölürken değirmenini büyük oğluna, eşeğini ortanca oğluna, kedisini küçük oğluna bırakmıştır. Elinden hiçbir iş gelmeyen delikanlı kediyle ne yapacağını bilemez. Ancak kedi dile gelir, ona yardım edeceğini söyler. Bir çift çizme ve bir torba ister.

Evden uzaklaşan kedi, bir tepenin yamacında ölü taklidi yapar ve torbasına koyduğu havuçla şalgamı yemeye gelen tavşanı boğar. Saraya gidip tavşanı Efendisi Karabas Markisi’nin armağanı olarak krala sunar. Çizmeli kedi, uzun süre bu şekilde krala armağan götürmeyi sürdürür; Karabas Markisi hakkında kralın meraklanmasını sağlar. Bir gün kralın, kızını nehir kıyısında gezintiye çıkacağını öğrenince değirmencinin oğlunun onların geçeceği saatte nehre girip boğuluyor taklidi yapmasını ister ve araba yaklaşınca kraldan yardım ister. Kralın adamları boğulma taklidi yapan genci kurtarır. Çizmeli kedi, efendisinin elbiselerinin çalındığını söylemiş olduğundan gence kralın yedek elbiseleri giydirilir. Kralın kızı, şık kıyafetlerle çok göz alıcı görünen gence aşık olur.

Kral arabasına genci de alıp yola devam ederken denizler gibi uzanan tarlaların önünde arabayı durdurup orada çalışan işçilere tarlaların kimin olduğunu sorar ve “Karabas Markisi”’nin yanıtını alır. Çünkü kedi, kestirme yoldan koşup eğer böyle söylemezlerse kılıçtan geçirileceklerini söyleyerek işçileri korkutmuştur.

Aslında tarlalar o civarda kocaman bir sarayda yaşayan ve istediği hayvanın kılığına girebilen Ogre türü bir deve aittir. Çizmeli kedi onu ziyaret eder ve yeteneğini sergilemesini ister. Kedinin isteği üzerine dev önce aslan, sonra fare kılığına girer. Fare kılığına giren devi kedi hemen yiyiverir. Kralın arabası devin sarayına gelince onu “Karabas Markisi’nin sarayına hoşgeldiniz” diyerek karşılar. Markinin zenginliğinden etkilenen kral, güzel kızını değirmencinin oğlu ile evlendirir.

Kaynakça

1. Hülagü, Ayhan. "Çizmeli Kedi perdede 'miyav' dedi". Zaman gazetesi, 15 Ocak 2015. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2016.
2. Altan, Çetin. "Çocuk Masallarının Kökeni:Çizmeli Kedi". Milliyet gazetesi, 19 Nisan 1972.