Öksüz ve yetim
Öksüz, annesi ölmüş,[1] yetim ise babası ölmüş çocuk.[2] Öksüz kelimesi, hem annesi hem babası ölmüş çocuk anlamında da kullanılır.[1] Bu sözcükler, ölmemiş olsalar bile anne ve babasından sürekli olarak koparılmış çocuklar ve hayvan yavruları için de kullanılır. Bu yazıda öksüz kelimesi hem annesini hem de babasını kaybetmiş çocuk anlamında kullanılmıştır.
Etimoloji
"Öksüz" sözcüğü, Türkçe "ök" kökünden türemiştir. Ök sözcüğü "bağ, ip" anlamlarına gelir. Zamanla anlam genişlemesine uğrayarak önce göbek bağı sonra da anne ve baba (ebeveyn) anlamında da kullanılmaya başlanmıştır. Ök sözcüğü Türkçenin bazı ağızlarında öksüz ile eş anlamlı olarak kullanılır.[3] Yetim kelimesi ise Arapça yet'm (tek başına, eşsiz) sözcüğünden gelir.[2] Öksüz ve yetim kelimeleri hem sıfat hem de isim olarak kullanılabilirler.
Dünyada öksüzlük
Dünyada çocukların öksüz kalmalarının başlıca sebebi savaşlar ve salgın hastalıklardır. Gelişmiş ülkelerde öksüzlük, az gelişmiş ülkelere oranla oldukça düşük düzeydedir. Aşağıdaki tablo UNESCO'nun 2001 verilerine göre Afrika, Asya, Latin Amerika ve Karayipler'de öksüzlük durumunu göstermektedir:[4]
| Kıta | Öksüz çocuk sayısı (milyon) |
Toplam çocuk sayısına oranı |
|---|---|---|
| Afrika | 34,3 | 11,9% |
| Asya | 65,5 | 6,5% |
| Latin Amerika & Karayipler | 8,16 | 7,4% |
| Toplam | 108 | 7,6% |
AIDS
Dünya Sağlık Örgütünün 2010 yılı tahminlerine göre yaklaşık 25 milyon çocuk AIDS nedeniyle öksüz kalmıştır.[5]
Kaynakça
Dipnotlar
- "öksüz." TDK Büyük Türkçe sözlük. Erişim: 10 Mayıs 2009"
- "yetim." TDK Büyük Türkçe sözlük. Erişim: 10 Mayıs 2009"
- "ök." TDK Büyük Türkçe sözlük. Erişim: 10 Mayıs 2009"
- Children Brink.pdf (Temmuz 2002) 23 Aralık 2003 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Usaid.gov
- AIDS: Some Questions and Answers 17 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dünya Sağlık Örgütü (İngilizce)