Ölüm Oyunu (film, 1982)

Ölüm Oyunu, 1982 Birleşik Krallık yapımı dedektif filmidir. Özgün adı Evil Under the Sun dır.

Ölüm Oyunu
Evil Under the Sun
"Ölüm Oyunu" (Evil Under the Sun) filminin afişi
Yönetmen	Guy Hamilton
Yapımcı	John Brabourne Richard B. Goodwin
Senarist	Anthony Shaffer Agatha Christie (roman)
Oyuncular	Peter Ustinov James Mason Jane Birkin Roddy McDowall Diana Rigg Maggie Smith
Müzik	Cole Porter
Görüntü yönetmeni	Christopher Challis
Kurgu	Richard Marden
Stüdyo	EMI Films Titan Productions GW Films Mersham Productions Ltd.
Dağıtıcı	Universal Pictures
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Suç, gizem, gerilim, dram
Renk	Renkli (Technicolor)
Yapım yılı	1982
Çıkış tarih(ler)i	5 Mart 1982, ABD
Süre	117 dakika
Ülke	İngiltere
Dil	İngilizce
Önceki film	Death on the Nile (Nil'de Ölüm, 1978)
Devam filmi	Appointment with Death (Ölümle Randevu, 1988)
Diğer adları	Ölüm Oyunu (Türkiye) Meurtre au soleil (Fransa) Delitto sotto il sole (İtalya) Muerte bajo el sol (İspanya) Das Böse unter der Sonne (Almanya) Agatha Christie's Evil Under the Sun (uzun ad)

Ünlü İngiliz cinayet ve dedektif romanları yazarı Agatha Christie'nin 1941 tarihli aynı adlı romanından (Evil Under The Sun) senaryosunu Anthony Shaffer'ın uyarlayıp yazdığı filmi Guy Hamilton yönetmiş, başlıca rollerinde Peter Ustinov, James Mason, Jane Birkin, Roddy McDowall, Diana Rigg ve Maggie Smith oynamışlardır. Shaffer'ın bu uyarlaması romana oldukça sadık bulunmuştu.

"Ölüm Oyunu", Peter Ustinov'un beyaz perdede Agatha Christie'nin Belçikalı ünlü dedektifi Hercule Poirot'yu canlandırdığı ikinci filmdir. İlk kez 1978'de Nil'de Ölüm adlı filmde Hercule Poirot olan Ustinov, üçü TV filmi olmak üzere 4 filmde daha bu dedektifi oynayacaktır. Film ekibinden birçokları da Agatha Christie uyarlamalarına yabancı değillerdir. Dedektif filmlerine yazdığı senaryolarla tanınmış olan Anthony Shaffer daha önce de birçok Christie uyarlaması yazmıştı. Yönetmen Guy Hamilton 1980'de yine bir Agatha Christie uyarlaması olan Ve Ayna Kırıldı (The Mirror Crack'd)'yı yönetmişti. Oyunculardan Maggie Smith, Jane Birkin, Denis Quilley ve Colin Blakely de daha önce Christie filmlerinde rol almışlardı.

Dedektif Hercule Poirot (Peter Ustinov), hem sahte bir elmasla ilgili sigorta davasını takip etmek, hem de tatilini geçirmek için bulunduğu Adriyatik adasında tanınmış bir aktrisin boğularak öldürülmesi üzerine cinayetin elindeki sigorta davasıyla da bir bağlantısı olduğunu düşünür. Poirot her zaman olduğu gibi kadınla aynı otelde kalan tüm konukları şüpheliler listesine alır. Konukların hepsinin de aktrisi öldürmeleri için birer nedeni ve suç anında başka yerde olduklarını ispat edecek birer mazeretleri vardır.

Anthony Shaffer'ın "Ölüm Oyunu" için yazdığı uyarlama senaryo 1983 yılında Edgar Ödülü'ne aday gösterilmişti.

"Agatha Christie: Poirot" adlı uzun soluklu İngiliz TV dizisinin 2001'de 8. sezonunda yayınlanan ilk bölümü de Christie'nin aynı romanından uyarlanmıştı ve yine "Evil Under the Sun" adını taşıyordu. Bu dizide Hercule Poirot'yu David Suchet canlandırıyordu[1].

Filmdeki mekânlar ve çekim yerleri

Filmin dış çekimleri tamamiyle İspanya'nın Akdeniz'deki Mayorka adası ve ona bağlı diğer Balear Adaları'nda gerçekleştirilmiştir[2]. Çekimler birçok farklı adada gerçekleştirilmiş ama bunlar kurguda birleştirilerek olayların tek bir küçük adada geçtiği izlenimi verilmiştir. Filmde olayların geçtiği bu adadan "Tyrania" adlı kurgusal bir krallığa ait "Fransa'nın güneyinde yer alan bir Akdeniz adası" olarak bahsedilir ama arazi yapısı ve yöre insanlarının kıyafetlerinden buranın bir Adriyatik adası olduğu izlenimi alınır. Zaten bu kurgusal ada filmdeki otelde duvara asılı duran kabartma haritada da Mayorka adasından oldukça farklı ve daha küçük çizilmiştir. Romanda ise otelin güneybatı İngiltere'de Devonshire'da olduğu belirtilmiştir[3].

Filmin karakterleri

• Hercule Poirot (Peter Ustinov) - Belçikalı ünlü dedektif. Çözemediği hiçbir bir cinayet vak'ası olmamıştır. Adaya tatil yapmak için gelmiştir. Bir yandan da milyoner sanayici Sir Horace Blatt'e ait olan ve sigorta ettirilmeye çalışılan sahte bir elmasla ilgili araştırmasını da sürdürmektedir.
• Arlena Stuart Marshall (Diana Rigg) - Kendini beğenmiş ve hoppa bir aktristir. ABD'deyken Sir Horace Blatt'a evlenme sözü vermiş, daha sonra onu terk etmiş ama nişan hediyesi olarak aldığı elması iade etmemiştir. Şimdi Kenneth Marshall'la evlidir ve adaya Marshall ve üvey kızı Linda'yla gelmiştir. Daphne Castle'la sahne günlerinden arkadaştır. Hem Daphne hem de otelin konuklarının ondan nefret etmeleri için birer nedeni vardır. Herkesin gözü önünde Patrick Redfern'le kırıştırmaktan çekinmez. Eşine ve üvey kızına kötü davranmaktadır. Boğularak öldürülmesi üzerine Hercule Poirot otelin tüm sakinlerini şüpheliler listesine almıştır.
• Daphne Castle (Maggie Smith) - Kurgusal "Tyrania" krallığına ait küçük bir Akdeniz adasında seçkinlere hizmet veren lüks otelin sahibidir. Eski meslektaşı Arlena'nın başarılarını açıkça kıskanıyor olması onu da şüpheliler arasına sokmuştur.
• Sir Horace Blatt (Colin Blakely) - Bu milyoner iş adamı, nişanı bozan ama değerli elması geri vermeyen Arlena'nın peşinden özel yatıyla adaya gelmiştir. Geri alamadığı elmasın yerine koyduğu sahtesini sigorta ettirmeye çalıştığı için Fransa'dayken Poirot tarafından sorgulanmıştır. Elmas yüzünden Arlena'yı öldürmüş olabileceğinden şüphelilerden birisidir.
• Kenneth Marshall (Denis Quilley) - Arlena'nın kocası. Ölen önceki eşinden olan yeniyetme kızı Linda ile birlikte Arlena'nın aşağılamalarına suskun kalmaktadır. Üstelik Arlena'nın herkesin gözü önünde Patrick Redfern'le fingirdemesi onu baş şüpheli durumuna getirmiştir.
• Linda Marshall (Emily Hone) - Kenneth'in önceki eşinden olan 15-16 yaşlarındaki kızı. Sürekli üvey annesi Arlena'dan kötü muamele görmesi onu da bir şüpheli yapmaktadır.
• Rex Brewster (Roddy McDowall) - Tiyatro eleştirmeni ve yazar. Arlena'nın bir biyografisini yazmak istemekte ama bir türlü ondan yayın iznini alamamaktadır. Çok para kazanabileceği bu kitabı yayımlamasının önündeki tek engelin Arlena olması onu da şüpheliler listesine sokmaktadır.
• Odell Gardener (James Mason) ve eşi Myra Gardener (Sylvia Miles) - New Yorklu karı koca tiyatro yapımcılarıdır. Kazanmaları ya da kaybetmeleri Arlena'nın iki dudağı arasındadır. Arlena'nın gönlü olup evet derse sahneye koyacakları oyun iflas etmelerini önleyeceklerdir. Ancak Arlena sürekli onlarla oyun oynamaktadır. Arlena'ya diş bilemektedirler. Bu nedenle şüpheliler listesindedirler.
• Patrick Redfern (Nicholas Clay) ve eşi Christine Redfern (Jane Birkin) - Bu yakışıklı ve havalı adam, mütevazı ve mahcup görünümlü karısını ihmal ederek Arlena ile kırıştırmaktadır. Bütün konuklar Christine'e acırlar ve bu ağzı var dili yok kadını teselli etmeye çalışırlar. İkisinin de Arlena'yı öldürmeleri için yeterince sebepleri vardır.

Oyuncu kadrosu

Hercule Poirot (Peter Ustinov) her zaman olduğu gibi bütün şüphelileri otelin lobisinde bir araya toplamış sonuca varmak üzere.

Oyuncu	Rolü
Peter Ustinov	Hercule Poirot
James Mason	Odell Gardener
Jane Birkin	Christine Redfern
Roddy McDowall	Rex Brewster
Diana Rigg	Arlena Stuart Marshall
Maggie Smith	Daphne Castle
Colin Blakely	Sir Horace Blatt
Nicholas Clay	Patrick Redfern
Sylvia Miles	Myra Gardener
Denis Quilley	Kenneth Marshall
Emily Hone	Linda Marshall
John Alderson	Komiser muavini
Paul Antrim	Polis müfettişi
Cyril Conway	Adli tıp doktoru
Barbara Hicks	Mr. Flewitt'in sekreteri

Ustinov'un Poirot rolleri

Agatha Christie'nin yarattığı Belçikalı külyutmaz dedektif Hercule Poirot'yu sinemada ve televizyonda Austin Trevor, Albert Finney, Peter Ustinov, Ian Holm, Tony Randall, David Suchet, Hugh Laurie, Dudley Jones ve Alfred Molina canlandırmışlardı. "Ölüm Oyunu'nun Poirot'su Peter Ustinov bu rolü tam 6 kez üstlenmişti. Ustinov'un Hercule Poirot'yu oynadığı sinema ve TV filmleri şunlardır:

Yıl	Filmin özgün adı	Filmin Türkçe adı	Yönetmen
1978	Death on the Nile	Nil'de Ölüm	John Guillermin
1982	Evil Under the Sun	Ölüm Oyunu	Guy Hamilton
1985	Thirteen at Dinner (TV filmi)		Lou Antonio
1986	Dead Man's Folly (TV filmi)		Clive Donner
1986	Murder in Three Acts (TV filmi)		Gary Nelson
1988	Appointment with Death	Ölümle Randevu	Michael Winner

Filmin müziği

Filmde müzikal komedilerin ünlü bestecisi Cole Porter (1891-1964)'ın besteleri kullanılmıştır. Parçaların düzenlemeleri ise orkestrayı da yöneten John Lanchberry'ye aittir. 5 Mart 1982'de filmin bir soundtrack albümü piyasaya verilmişti. Filmin en baskın parçası olan Cole Porter bestesi "You're the Top" ın düzenlemesi ise John Dalby'ye aittir ve filmin oyuncularından Diana Rigg tarafından seslendirilmiştir.[4][5]

Kaynakça

1. ""Agatha Christie: Poirot" Evil Under the Sun (2001)" (İngilizce). IMDb. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2010.
2. "Filming locations for Evil Under the Sun (1982)" (İngilizce). IMDb. 25 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2010.
3. "Evil Under the Sun (novel/Plot introduction" (İngilizce). en.wikipedia.org. 12 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2010.
4. "Evil Under the Sun (1982)/soundtrack" (İngilizce). IMDb. 3 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2010.
5. "Evil Under The Sun (1982 Film) [Soundtrack]" (İngilizce). amazon.com. Erişim tarihi: 11 Şubat 2010.

Dış bağlantılar

• IMDb'de Evil Under the Sun
• allmovie.com'da "Evil Under the Sun"19 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Roger Ebert'in eleştirisi8 Mayıs 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)