Şehir efsanesi

Şehir efsanesi (İngilizcesi: urban legend veya urban myth), modern çağın kulaktan kulağa yayılan, doğruluğu şüphe götürür, uydurma folklorik hikâyelerine verilen addır.[1][2]

ABD'de Columbia Üniversitesi'nde, bilimsel çevrelere has bir tür "şehir efsanesi" sayılan "cam sıvı mıdır değil midir" tartışması için bir toplantı duyurusu yapılırken, ünlü şehir efsanelerinde de eğlenceli bir gönderme yapılmış ve duyuru ekine New York kanalizasyonlarında yaşadıkları ileri sürülen timsahlarla ilgili bir fotomontaj fotoğraf konmuştur.

Birçok folklorik hikâyede olduğu gibi şehir efsanelerinin her zaman uydurma ve gerçek dışı olduğu söylenemez ama genelde çarpıtılmış, abartılmış ve heyecan katılmış hikâyelerdir.[3]

Bu hikâyelerin isimlerinin "şehir efsanesi" olmasına rağmen konularını şehirden almaları gerekmez. Sadece onları geleneksel folklorik hikâyelerden ayırt edebilmek için bu isimle anılırlar. Bu ayrımı daha iyi vurgulayabilmek için sosyologlar ve folklor araştırmacıları daha çok "çağdaş efsaneler" terimini tercih ederler.[4]

Şehir efsanelerinin bazıları aradan yıllar geçmesine ve ülkeden ülkeye yayılmasına rağmen hiç değişiklik geçirmezken bazılarının ülkelere veya yörelere göre modifikasyonları ortaya çıkmıştır. Gelişen teknoloji ve yeni trendlerle birlikte daha önce hiç duyulmamış yepyeni şehir efsaneleri de türetilmektedir. Son yıllarda bilgisayar ve internet kullanımının yaygınlaşması ile şehir efsanelerinin sayısı ve çeşitliliğinde artma görülmektedir.

Japonların Haliç'i hiçbir ücret almadan temizlemeyi ama dipten çıkacakların kendilerine verilmesini teklif ettikleri, buna karşılık Haliç'in dibinde bol miktarda altın olduğunu bilen yetkililerin de bu teklifi reddettiklerine dair hikâye en eski ve yaygın şehir efsanelerinden biridir.[5] 1940'ların başında Türkiye'de yaygın olan bir şehir efsanesi de “Hitler’in gizli Müslüman olduğu” idi. Aslında bunun bir Alman propagandası olduğu da ileri sürülmüştür.[6]

ABD'de kulaktan kulağa yayılan klasik şehir efsanelerinin en bilineni ise New York kanalizasyon sisteminde büyük timsahların yaşadığı ve zaman zaman insanlara saldırdığına dair olanıdır.[7] Hatta Ninja Kaplumbağalar çizgi karakterleri ve bundan uyarlanan filmler bu efsaneden esinlenilerek yaratılmışlardı.

Televizyon kanalı Discovery Channel'da 2003 yılından beri yayınlanmakta olan Efsane Avcıları (MythBusters)[8] adlı bir programda şehir efsanelerinin doğruluğu veya yanlışlığı bilimsel metotlarla ama eğlenceli bir tarzda kanıtlanmaya çalışılmaktadır.

Kaynakça
  1. http://urbanlegends.about.com/od/errata/a/urban_legends.htm
  2. http://www.warphead.com/
  3. "Arşivlenmiş kopya". 16 Ocak 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2009.
  4. http://en.wikipedia.org/wiki/Urban_legend
  5. "Yalanın gözünü kim çıkardı?". 19 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2010.
  6. "Bu Günü Anlamak İçin Geçmişe Bakmalı". ASEKAM. Geçersiz |ölü-url=http://www.asekam.com/yusuf-marangoz/bu-gunu-anlamak-icin-gecmise-bakmali.html (yardım);
  7. "Arşivlenmiş kopya". 13 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2009.
  8. "Arşivlenmiş kopya". 24 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2008.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.