Şili orman kedisi
Şili orman kedisi (Leopardus guigna), kedigiller (Felidae) familyasından Güney Amerika'ya özgü bir tür.
| Şili orman kedisi | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
Molina, 1782 | ||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||
Özellikleri
Şili orman kedisi, Kuzey ve Güney Amerika'daki yaban kedisi türlerinin en küçüğüdür. Gövde uzunluğu 40–50 cm, ağırlığı ise iki ile üç kg arasında gelir. Kürkü grili bej rengi olup küçük siyah beneklerle kaplıdır. Yakın akrabası Geoffroy kedisi ile karşılaştırıldığında bu tür belirgin bir şekilde ince bir yüze sahiptir. Geniş pençeleri ve gür 20–25 cm uzunluğunda kuyruğu vardır. Kulaklarının arkası dikkat çekici beyaz bir lekesi olan siyah renktedir. Komple siyah renklilik bu türde , en başta dağlık kesimlerindekilerde sık görülür. Chiloé ve Guaitecas Adaları'nda siyah form ana formdur.
Şili orman kedisi ortalama on bir yıl yaşar.
Dağılım
Şili orman kedisi, Merkezi ve Güney Şili'nin ormanlarında ve Arjantin sınırındaki bölümlerde yaşar. Örneğin Chiloé gibi Şili sahilindeki adalarda da bulunur. Chiloé'de düşmanlarının azlığı sebebiyle özellikle sık rastlanır.
Kedi, 1900 ile 2500 m yükseklikte orman sınırına kadar görülür. Güney Andlar'ın ve sahil kesimin çok sık ve nemli karışık ormanlarına bağlı yaşar. Bunlar en başta daima yeşil bol otlu yağmur ormanlarıdır. Arjantin'deki yaşam alanları da çok güçlü sarmaşıklı karışık orman özelliğini gösterir. Bu bölgelrin yanında kodkod daha seyrek olarak, yaprak döken yağmur ormanlarında, ayrıca nemli çalılıklar ve iğne yapraklı ormanlarda görülürler.
Çalılık olarak adlandırılan alanda, şimdiye kadar tek bir örnek Valparaíso bölgesinden tanımlanmıştır. Bu örnek yağmur ormanlarındaki akrabalarından dikkat çekici şekilde daha açık renkli olup, bu yüzden kendi alt türü O.g. molinae adıyla tarif edilmiş ancak resmen tanınmamıştır.
Değişimlere ve yerleşimlere karşı hassas olmayan Şili orman kedisi yerleşim yerlerinin ve ekili alanların çevresinde de yaşar. Kedinin hâlâ yöre hayvanı olduğu Valparaíso çevresinde, 1000 yıldan uzun süreden beri yerleşim vardır ve yaklaşık 150 yıl önce, istisnai ormanlık adacıkların dışında ormanları açılarak tarla haline dönüştürülmüştür.
Yaşam tarzı
Şili orman kedisinin yaşam tarzı hâlâ daha çok iyi bilinmemektedir. Çok iyi tırmanır ve kuşları,küçük sürüngenleri, küçük memelileri avlar. Son örnekte en başta, fare büyüklüğünde sadece yerde avlanan hayvanlar söz konudur. Sincap ve diğer ağaçta yaşayan hayvanları avlamaz. Erkeklerin aras sıra kümeslere saldırıken dişiler bunun için çok küçüktür. Gece faal bir hayvan olduğu varsayılsa da buna karşın hayvanat bahçesindeki gözlemlerde ana faalyetinin gündüzleri olduğu tespit edilmiştir.
Sosyal davranışları konusunda kesin veriler yoktur. Güçlü bir sosyal davranış ve grup oluşturma söylentileri varsa da şimdiye kadar onaylanmamıştır. Bu türde hamilelik 10 hafta sürer ve bir batında iki ile üç yavru dünyaya gelir.
Koruma
Şili orman kedisi, Dünya Doğayı Koruma Birliği'nin (IUCN) raporunda tehlike altında olarak sınıflanmış ve CITES sözleşmesinde EK II listesine alınmıştır. Sayıları 10.000 hayvandan daha az tahmin edilir ve hem Şili'de hem de Arjantin'de koruma altında olup ticareti yasaktır. Ayrıca dağıldıkları bölgelerde bir sıra koruma alanı mevcuttur.
Başlangıçta kendi dağılım bölgesinde çok sık bulunan bir hayvandı. Ağırlıklı olarak yaşam alanının gerilemesiyle tür tehdit altındadır. Alan küçülmesi her şeyden önce ülkenin kuzeyini etkilemiş, burada yaşam alanları küçük adacıklara çekilmiştir. Buna karşı Merkezi Şili'de kedilerin yaşayabileceği büyük bölgeler mevcuttur. Kemirgen nüfusunun yüksek olmasından buralarda sayıları artar da.
Yırtıcı hayvanlar, kümes hayvanları için potansiyel tehlike kabul edilip vurulurken avlanma kodkod için küçük bir tehdit oluşturur. Ara sıra kanun dışı tilki avcıları bu kedileri de öldürürler. Ancak kürkü pazara çok ender düşer. İstisnai olarak Santiago de Chile Hayvanat Bahçesi'nde tek bir erkek örneği olan kodkod, hayvanat bahçelerinde bulunmaz.
Etimoloji
Hem bilimsel ismi O. guigna hem de bölgesel ismi Kodkod adının kökeni, Güney Amerika'daki vatanı Şili'ye dayanır. Mapuche dilinde aslında (L. colocolo) pampa kedisi anlamına gelen colocolo adının, ispanyolcaya Kodkod olarak geçtiği varsayılır. La güiña ise yöresel İspanyolcada kedi anlamındadır.