12 Öfkeli Adam
12 Öfkeli Adam, Sidney Lumet'in yönettiği 1957 ABD yapımı drama filmidir. Reginald Rose'un aynı adlı oyunundan uyarlanan film bir duruşmada bir jüri üyesinin diğer on bir jüri üyesini şüphelinin suçsuz olduğu konusunda, makul şüphe temelinde, ikna etme çabaları hakkındadır. Film neredeyse sadece bir set kullanılarak çekilmiş olma özelliği ile dikkate değerdir. Filmin başında ve sonundaki üç dakikalık gösterim süresi ve bitişikteki lavabo sahneleri dışında bütün filmde mekân olarak sadece jüri odası kullanılır. "12 Öfkeli Adam" ayrıca Sidney Lumet'in yönettiği ilk filmdir.
| 12 Öfkeli Adam | |
|---|---|
| 12 Angry Men | |
 | |
| Yönetmen | Sidney Lumet |
| Yapımcı |
Henry Fonda Reginald Rose |
| Senarist | Reginald Rose |
| Oyuncular |
Henry Fonda Lee J. Cobb E. G. Marshall Martin Balsam John Fiedler Jack Klugman Edward Binns Jack Warden Joseph Sweeney Ed Begley George Voskovec Robert Webber |
| Müzik | Kenyon Hopkins |
| Görüntü yönetmeni | Boris Kaufman |
| Kurgu | Carl Lerner |
| Dağıtıcı | United Artists |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Renk | Siyah-beyaz |
| Yapım yılı | ABD, 1957 |
| Çıkış tarih(ler)i |
13 Nisan, 1957 ABD |
| Süre | 96 dk. |
| Dil | İngilizce |
| Bütçe | 340.000 $ |
İki jüri üyesinin mahkeme binasından ayrılmaları esnasında birbirlerine isimlerini söylemeleri dışında filmde hiç isim kullanılmaz. Davalı "çocuk", tanıklar da "yaşlı adam" ve "karşı sokaktaki kadın" şeklinde anılır.
"12 Öfkeli Adam", 2007 yılında Kongre Kütüphanesi tarafından "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilerek ABD Ulusal Film Arşivi'nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.[1]
Özet
Hikâye bir cinayet davasındaki yargıcın jüriye talimatlar verdiği kapanış konuşmasının sonrasında başlar. Amerikan yasalarına göre jürinin kararı (suçlu ya da suçsuz) oybirliği ile alınmalıdır. Oybirliği ile alınmamış olan karar jürinin kendini feshetmesi ve davanın yeniden görülmesi anlamına gelir. Jürinin karara bağlaması gereken konu şehrin fakir bölgesinde yaşayan bir çocuk zanlının babasını öldürüp öldürmediğine karar vermektir. Jüri ayrıca sanığın suçlu bulunması halinde uygulanacak cezanın idam olacağı (elektrikli sandalye) konusunda bilgilendirilir. Sonrasında on iki jüri üyesi davayı tartışacakları ve birbirlerinin kişiliğini tanıyacakları jüri odasına girerler. Filmin bundan sonraki konusu jüri üyelerinin, bazı durumlarda önyargılara dayanan, oybirliğine ulaşma yolunda karşılaştıkları zorluklar etrafında döner. 8. jüri ilk oylamada farklı bir görüş bildirir. Sekizinci jüri delillerin ikinci dereceden olduğunu ve çocuğun adil bir tartışmayı hakettiğini belirtir. Sorgulamaya, sadece iki cinayet tanığının olmasının güvenilirliği ve kesinliği, cinayette kullanılan bıçağın belirtildiği gibi eşsiz olmaması (cinayette kullanılan bıçağın aynısını cebinden çıkararak diğer üyelere gösterir) ve diğer şüpheli durumları göz önüne alarak başlar.
Sekiz numaralı jürinin en azılı rakipleri 3. 4. ve 10. jüriler çocuğun bahanesinin berbat olduğunu, cinayet gecesi gittiğini iddia ettiği film hakkında herhangi bir ayrıntı hatırlamadığını ve babasını öldürmek için yeterince motivasyonunun olduğunu belirtirler. Suçsuz kararını savunanlar çocuğun hafıza eksikliği yaşadığı panik ile açıklanabileceğeni ayrıca tanıklardan yaşlı adamın ilgi çekmeye çalışmış olabileceğini ve diğerinin cinayete gözünde gözlükleri yokken tanık olmuş olabileceği söylerler. Müzakere devam ederken jüri üyeleri de 9., 5., 11., 2., 6., 7., 12., 1., 4., 10., ve son olarak da 3. jüri sırasıyla suçsuz kararına doğru yönelmeye başlarlar.
Yapım
Reginald Rose'un senaryosu başlangıçta televizyon için yapıldı ve 1954'te CBS programı Studio One'da yayınlandı. Bu çalışmanın 2003'te tekrar bulunana kadar kaybolduğu sanılıyordu.
Televizyon programının başarasının sonucu bir sinema uyarlaması oldu. Daha önce çeşitli oyunlar ve televizyon programları yöneten Sidney Lumet, Henry Fonda ve Rose tarafında yönetmen olarak projeye dahil edildi. 12 Öfkeli Adam Lumet'in yönettiği ilk sinema film aynı zamanda Rose ve Fonda'nın ilk ve tek yapımcılık denemeleridir. Fonda daha sonra bir daha asla yapımcı olmayacağını belirtmiştir.
Uyarlamalar
Film ve televizyon
12 Öfkeli Adam 1997'de televizyon için yeniden yapıldı. William Friedkin'in yönettiği bu yeniden yapımda George C. Scott, James Gandolfini, Tony Danza, William Petersen, Ossie Davis, Hume Cronyn, Courtney B. Vance, Armin Mueller-Stahl ve Jack Lemmon yer aldı. Bu yapımda yargıç bir kadındı ve jüri üyelerinin dördü afro amerikalılardan oluşuyordu (röportajlarda yapımcılar filmin adını değiştirmek istemedikleri içinjüriye kadın koymadıklarını belirttiler). Filmdeki sahneler ve diyalogların büyük çoğunluğu orijinali ile aynıdır. Ancak filmde jüri odasında sigara içilememesi, ara sıra olan küfür gibi yenilemeler yapıldı.
2007'de Rus film yönetmeni Nikita Mikhalkov kendi yeniden yapımını tamamladı. 64. Venedik Film Festivali jürisi bu yeniden yapıma özel ödül verdi.
Hancock's Half Hour, Happy Days, The Simpsons, Veronica Mars ve King of the Hill gibi dizilerde filmin parodilerine yer verilmiştir.
Kaynakça
- "National Film Registry" (İngilizce). en.wikipedia.org. 24 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2009.