Alaca yunus
Alaca yunus (Cephalorhynchus commersonii), yunusgiller (Delphinidae) familyasından Cephalorhynchus cinsindeki dört yunus türünden biri.
| Alaca yunus | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Akvaryumda bir alaca yunus Kirsten Wahlquist tarafından çekilmiştir. | ||||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
(Lacépède, 1804 | ||||||||||||||||||||
 Alaca yunus doğal yaşam alanı | ||||||||||||||||||||
Bu yunus türü coğrafi olarak iki ayrı bölgede bulunmaktadır:
- Güney Amerika'nın güney ucunda Ateş Toprakları ve Falkland Adaları civarında ve
- Hint Okyanusu'nun güney kısmında Kerguelen Adaları yakınlarında.
Yunusun bilimsel adı Macellan Boğazı'ndan geçerken bu yunusları gözlemleyen ve ilk defa 1767'de tanımlayan Philibert Commerson'un anısına verilmiştir.
Fiziksel tanımlama
Alaca yunus çok belirgin bir vücut rengine sahiptir. Başı, sırt yüzgeci, ve kuyruğu siyah, boğazı ve gövdesi ise beyazdır. İki renk arasındaki geçiş oldukça keskin hatlarla belirlenmiştir. Boyut ve biçim olarak oldukça tıknaz yapıdadır ve yaklaşık 1,5 metreye kadar büyür. Dış görünüşü ile yunustan çok muturlara benzese de davranış itibarıyla tipik bir yunustur. Ön tarafı uzun ve dik olan sırt yüzgecinin ucu kıvrıktır. Arka tarafı içbükeydir ama yarım ay şeklinde değildir. Kuyruğun ortasında bir çentik bulunur. Yunusun ağzı dışa doğru çıkıntılı değildir.
Dişiler altı ile dokuz yıl içinde doğurganlığa erişir. Erkekler de cinsel olgunluğa aynı yaşlarda erişir. İlkbahar ve yazın olan çiftleşmenin ardından on bir aylık hamilelik dönemi sonunda yavrular doğar. Bilinen en yaşlı alaca yunus 18 yaşında ölmüştür.
Popülasyon ve dağılım
Alaca yunus türü iki bölgede bulunur. Daha büyük bir popülasyon Arjantin'in çeşitli koy ve körfezlerinde, Macellan Boğazı'nda ve Falkland Adaları yakınında bulunur. 1950'lerde ortaya çıkarılan ikinci bir popülasyon en yakın kuzenlerine 8.000 km doğusunda Kerguelen Adaları'nın yakınında yaşar. Alaca yunus sığ suları tercih eder. Sayıları tam olarak bilinmese de yerel olarak sıradan türler arasında sayılmaktadır. 1984'te yapılan bir çalışma sonucunda MAcellan Boğazı'nda 3.400 bireyin olduğu tahmin edilmiştir.
Davranış
Alaca yunus oldukça hareketlidir. Çok sık olarak yüzeyde hızlıca yüzerken ya da suyun dışına sıçrarken gözlemlenir. Yüzerken kendi etrafında hızlıca döner ve kıyıya yakın olduklarında kırılan dalgalarda sörf yapar. Hızlı giden teknelerin baş dalgalarında ve teknelerin arkasında yüzer.
Bu yunus sahil ve derin deniz balıkları ile mürekkep balığından oluşan bir beslenmeye sahiptir. Güney Amerika'da bulunanlar ayrıca kabuklu deniz hayvanları da yer.
Koruma
IUCN Kırmızı Liste'sinde alaca yunusu "eksik bilgi" sınıfında listeler.[1] Yunusun kıyıya yakın yaşaması balık ağlarına takılarak ölmesine neden olmaktadır. 1970'lerde ve 1980'lerde Arjantinli ve Şilili balıkçılar alaca yunusu yengeç yemi olarak avlıyordu. Bu uygulama şu an azalmıştır.
Notlar
- Balinalar Uzmanlık Grubu (1996). Cephalorhynchus commersonii. 2006 IUCN Kırmızı Liste. IUCN 2006. 12 Mayıs 2006'da çekildi. Bilgibankası girişinde bu türün neden eksik bilgi sınıfında listelendiği açıklanmaktadır.
- National Audubon Society: Guide to Marine Mammals of the World ISBN 0-375-41141-0
- Encyclopedia of Marine Mammals ISBN 0-12-551340-2
 Wikimedia Commons'ta Alaca yunus ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur. |
 Wikispecies'te Alaca yunus ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur. |