Antonius ve Kleopatra
Antonius ve Kleopatra (İngilizce özgün adı: Antony and Cleopatra), ünlü İngiliz oyun yazarı William Shakespeare'nin tanınmış bir oyunudur. İlk temsilinin 1606 veya 1608'de Londra'da yapılmıştır ve ilk basımı 1623'tedir.
| Antonius ve Kleopatra Antony and Cleopatra | |
|---|---|
|
| |
 Kleopatra'nin Ölümü Ressam:Henry Tresham, Gravur:George Noble | |
| Yazar | William Shakespeare |
| İlk gösterim | 1606 veya 1608 |
| Ülke | İngiltere |
| Orijinal dil | İngilizce |
| Tür | Tarihsel Trajedi |
| Zaman ve mekân | Antik Roma Cumhuriyeti sonları |
Karakterler
- Mark Antoni - Romalı general. Jül Sezar'ın MÖ 44'de öldürülmesinden sonra Roma'yı yöneten üçlü (triumvirlik)den biri
- Kleopatra - Mısır Kıraliçesi
- Oktaviyus Sezar(Oktaviyan) - Jül Sezar'ın MO44de öldürülmesinden sonra Roma'yı yöneten üçlü (triumvirlik)den biri
- Marcus Aemilius Lepidus - Jül Sezar'ın MO44de öldürülmesinden sonra Roma'yı yöneten üçlü (triumvirlik)den biri
- Sextus Pompeius (Pompey) - Sabık Büyük Pompey'in oğlu.
- Domitius Enobarbus - Antoni'nin yardimcısı.
- Oktaviya - Oktaviyus'un kız kardeşi.
- Ventidius, Eros, Scarus, Dercetas, Demetrius, Philo - Antoni'nin arkadaşları.
- Agrippa - Ordu komutanı ve Oktaviyus'un bir danışmanı
- Dolabella - Oktavius'un arkadaşı ve görevlisi.
- Mecaenas, Proculeius, Thyreus, Gallus, Menas - Oktaviyus'un arkadaşları.
- Menecrates, Varrius - Sextus Pompeius'un arkadaşları.
- Taurus - Oktaviyus Sezar'ın başkomutanı
- Canidius - Antoni'nin başkomutanı
- Silius - Ventidius'un ordusunda bir subay
- Euphronius - Antoni'den Oktaviyus Sezar'a gönderilen elçi.
- Alexas, Hadım Mardiyan, Seleucus, Diomedes - Kleopatra'nin görevlileri.
- Charmiyan, Iras - Kleopatra'nin şeref nedimeleri.
- Falcı
- Soytarı
- Subaylar, Askerler, Haberci ulaklar ve diğer Hizmetkarlar
Konu özeti
Julius Ceasar'in ölümünden sonra onun katillerine karşı Marcus Antonius, Oktaviyus Caesar ve Aemilius Lepidus iştirakiyle kurulan Üçlü(Triumvirler) grubu değişik bölgelerden Roma'yı idare etmektedir. Doğu bölgesi idarecisi olan Marcus Antonius, Mısır Kraliçesi olan Kleopatra tarafından sanki büyülenmiş ve idarî ve askerî görevlerini unutup zevk ve sefaya dalmıştır. Roma'nın iç sorunları ile ilgilenmektedir. Karısı Fulvia Batı bölgelerini idarecisi olan Oktaviyus'a karşı isyan etmiş ve sonradan ölmüştü.
Oktaviyus, Antonius'tan İskenderiye'den Roma'ya dönüp Akdeniz'de olan üç azılı korsana (Sekstus Pompey, Menecrates ve Menas'a) karşı savaşa katılmasını ister. İskenderiye'de Kloepatra, Antonius'a bu savaşa iştirak etmemesi için yalvarmaktadır. Fakat Antonius ona olan aşkını tekrar etmekle beraber, onun yalvarmalarını dinlemeyerek sonunda Oktaviyus'un çağrısına uyup İskenderiye'den ayrılır.
Roma'da Agrippa Antonius'un, Oktaviyus'un kızkardeşi olan Oktavya ile evlenmesini ve böylece iki aile arasındaki bağlantıların daha da pekiştirilmesini önermektedir. Fakat Roma'da bulunan Antonius'un yardımcısı Enobarbus, Oktavya'nın Kleopatra'dan sonra hiçbir zaman Antonius'u tatmin edemeyeceğini bilmektedir. Bu oyunun ünlü bir söyleyişinde tezatlı sözcüklerle Kleopatra'nin çekiciliğini şöyle anlatır: "Yaş onu kurutamaz. Ne de alışkanlık bayatlatır/Sonsuz çeşitliği vardır; diğer kadınlar bıkkınlık verirler/Diğerleri iştahları beslerler. Fakat o insanı daha aç yapar/En çok tatmin ettiği zaman."
Bir kâhin Antoni'ye eğer Oktaviyus'la mücadeleye girişirse kaybedeceğini söyler.
Mısır'da Kleopatra Antonius'un yeni evliliğini öğrenir ve bu haberi getiren ulaktan azgınca bir intikam alır. Fakat sonunda kendi saray mensupları onu Oktavya'nin Kraliçe Elizabeth çağı standartlarına göre çok evcil olduğunu (yani kısa boylu, yuvarlak yüzlü, kaşları birbirine yakın ve bozuk saçlı olduğunu) ikna edince biraz sinirleri yatışır.
Triumvirler Pompey ile mütareke yapıp barış konuşmalarına girişirler. Pompey'e Sicilya ve Sardinya adalarının idaresini bırakabileceklerini; ancak karşılığında onun deniz korsanlarını ortadan kaldırmak için desteğini ve kendilerine tribünlerini göndermesi şartlarını teklif ederler. Biraz tereddütten sonra Pompey bu teklifi kabul eder. Pompey'in kadırgasında bu anlaşma iyice sarhoş olunarak kutlanır. Menas, sarhoş olmuş üçlü (triumvir)i hemen öldürmelerini Pompey'e önerir. Fakat Pompey bunun şerefsizlik olacağını söyleyerek reddeder. Fakat sonradan, Oktaviyus ve Lepidus, Pompey'le olan mütareke barışına son verip savaşa devama karar verirler. Antonius bundan hoşlanmaz ve çok kızar.
Antonius Mısır'a, İskenderiye'ye döner. Kendini ve Kleopatra'yı Mısır'ın ve Roma'nın kendi idaresinde bulunan doğu bölgelerinin mutlak hükümdarı olarak ilan eder ve taç giyme merasimi yapar. Oktaviyus'un Pompey'den eline geçirmiş olduğu bölgelerin bir kısmını adilce vermediği için Antonius şikayetçidir. Ayrıca Oktaviyus'un Lepidus'u hapse atıp triumvirlikten çıkartmasına da kızıp karşı çıkar. Oktaviyus Pompey'den alınan bölgelerin daha adil dağılımını uygun bulur. Fakat o da Antonius'un diğer yaptıklarından çok hoşnutsuzdur.
Antonius, Oktaviyus ile savaşa hazırlanmaktadır. Yardımcısı Enobargus Antonius'a savaşın karada olmasını önerir. Karada Antonius daha avantajlıdır; deniz savaşı için Oktaviyus'un güçleri daha hafif ve daha hareketli olup, askerleri deniz savaşında daha tecrübeli ve eğitimlidir. Antonius bunu redder; çünkü Oktaviyus bir deniz savaşı için kendine meydan okumuştur. Kleopatra Antonius'a kendi Mısır donanmasını vererek ona destek sağlar. Fakat savaş devam ederken Kleopatra 60 tane gemisiyle savaştan ayrılıp kaçar; Antonius onu takip eder ve Antonius'un deniz gücü tamamıyla yok edilir. Kleopatra'ya olan aşkı dolayısıyla yaptığı hatadan utanma duyan Antonius, onu bir korkak durumuna düşürdüğü için Kleopatra'ya serzenişlerde bulunur. Ama hâlâ aşkını bütün olanlardan daha üstün tutmaktadır ve Kleopatra'ya Bana bir öpücük ver ve bu bile benim yapmadıklarıma bir karşılık sağlamış olur."
Oktaviyos Kleopatra'ya bir haberci göndererek Antonius'u bırakıp kendi tarafına geçmesini ister. Kleopatra tereddüt eder ve haberciye kur yapmaya başlar. O sırada Antonius girer ve Kleopatra'yı davranışı için çok ciddi şekilde azarlar. Haberciyi kırbaçla dövdürdükten sonra geri gönderir. Sonunda Kleopatra'yı affeder ve onun için bu sefer karada bir başka savaş yapmaya söz verir.
Savaş başlamadan önce Antonius'un askerleri acayip kötü haberler taşıyıcı sesler duyup, bunları tanrı Herkül'ün Antonius'u korumasını bırakma hareketleri olarak yorarlar. Bunu yanında, Antonius'un uzun zamandan beri yardımcılığını yapan Enobarbus, onu terkederek Oktaviyus'un tarafına geçer. Oktaviyos'a kaçarken bütün şahsi eşyalarını geride bırakmıştır. Antonius bu eşyalara el koyacağına, bütün hepsinin Enobarbus'a gönderilmesine emir verir. Enabarbus Antoni'nin cömertliğinden o kadar ezilmiş ve kendi sadakatsizliğine o kadar çok utanmıştır ki kırık bir kalple ölür.
Antonius için karada harp olumlu geçer; fakat Oktaviyus savaşı bir deniz savaşına döndürür. Tekrar Kleopatra'nın donanması savaşı bırakıp kaçınca, Antonius bu deniz savaşında da yenik düşer. Antonius'un donanması teslim olur. Antonius Kleopatra'ya çok kızgındır. Bu pis Mısırlı bana ihanet etti. Bu ihanetinden dolayı Kleopatra'yı öldürmeye karar verir. Kleopatra Antonius'un eski aşkını geri almak için tek çıkar yol olarak, ona haberci gönderip Kleopatra'nın son sözlerinin "Antonius" olduğunu ve kendini öldürdüğünü haber olarak gönderir. Kleopatra kendini kendi anıtında kilitleyip Antonius'un geri dönmesini bekler.
Fakat Kleopatra'nın planı doğru çıkmaz. Antonius, pişman olup Kleopatra'nın ölüsünü görmek için geri döneceğine, kendi hayatının artık hiç değeri kalmadığı nedeni ile intihar etmeye karar verir. Yaverlerinden biri olan Eros'a kılıcını saplayarak kendini öldürmesi için yalvarır. Fakat Eros buna dayanamaz ve kendi kendini öldürür. Antonius, Eros'un cesaret ve sadakatinden çok etkilenmiştir ve aynını kendi yapmak ister. Fakat kendini öldürmeyi başaramaz ve ağır yara alır. Yaralarından dolayı büyük acılar içinde iken Antoni Kleopatra'nin hâlâ sağ olduğunu öğrenir. Acılar içinde Antonius'u sedye ile Kleopatra'nın gizlendiği anıta götürürler ve orada Antonius Kleopatra'nın kolları arasında hayatını kaybeder.
Oktaviyus, teslim olmaya ikna etmek için Kleopatra'yla gidip onunla görüşür. Kleopatra çok kızgın bir tavırla telim olmayı reddeder. Oktaviyus'un zafer şenliklerinde Roma sokaklarında gezdirilip asırlar boyunca bir hain olarak anılmaktan daha kötü bir hayal olmadığına inanmaktadır. "Hızlı hareketli komedi aktörleri/Bizi zaman boyunca mizansene koyacaklar/Bizim İskenderiye'de bugünkü şenlik günümüz gibi/Antonius sarhoş olarak ortaya çıkartılacak/Ve ben Kleopatra kendimi ve büküklüğümü gıcırtılı bir ses çıkartan erkek çocuğu gibi göreceğim/Ben bir fahişe gibi poz vereceğim." Bu söylev gibi konuşma bir çeşit söz oyunu, bir dramatik ince alay olmaktadır, çünkü Shakespeare'in bu oyununun temsilinde Kleopatra'yı gerçekten sesi gıcırdayan bir erkek çocuk aktör oynamaktaydı ve bu oyununda gerçekten Shakespeare Antonius'un sarhoşça şenliklerini temsil etmekteydi.
Kleopatra'ya ihanet edilir ve Romalılara esir düşer. Kleopatra Oktaviyus'un kendine karşı yapmak istediklerini anlamak için onu dener. Kleopatra Oktaviyus'a servetinin bir muhasebesini verirken, hazine görevlisine rol yaparak kendisine ihanet ediyor gibi görünmesini emreder. Bu görevli Oktaviyus'a Kloepatra'nin bu muhasebe hesaplarında servetinin bir kısmını bildirmediğini söyleyince Oktaviyus onun hiç önemi olmadığını bildirir. Bu kayıtsızlıktan Kleopatra Oktaviyus'un, adil davranmaya söz vermesine rağmen, Kleopatra'yı Roma'da zafer alayında bir esir hükümdar olarak arabası arkasında yürütmeye kararlı olduğunu anlar.
Kloepatra kendini öldurmeye karar verir, Bir zehirli engerek yılanının kendini ısırıp vücuduna zehir saçmasını sağlar. Öbür dünyada Antonius ile tekrar birlikte olacağını hayal ederek huzurlu bir sevinçle ölür. Hizmetkâr kızları olan, İras ve Charmiyan da kendilerini öldürürler. Oktaviyus ölüleri bulur. Kendisini iki birbiriyle çelişkili ruhsal duygu arasında bulur. Antonius ve Kleopatra'nın ölümleri kendini ilk Roma İmparatoru olarak ilan etmesine yol açmıştır. Diğer taraftan da onlara büyük bir sempati duymaktadır: "O kadın Antonius'u ile birlikte gömülecek/Dünyada hiçbir mezar bulunur mu bu kadar ünlü bir çifti/İçine alabilecek..." Her ikisi için de bir askerî cenaze töreni yapılmasına emir verir.
Beyazperdeye uyarlamalar
- 1972 : Antoni ve Kleopatra Film - Charlton Heston (Rejisor ve Antoni), Hildegarde Neil (Kleopatra), Eric Porter (Enobarus).
- 1974 : Antoni ve Kleopatra TV için film - Trevor Nunn yönetiminde Londra Kraliyet Shakepeare Company tarafından tiyatro sahnesi için oyunun TV için film çekimi. Janet Suzman (Kleopatra), Richard Johnson (Antoni), ve Patrick Stewart (Enobarbus).
- 1981 : Antoni ve Kleopatra TV için film - BBC Shakespeare dizini için. Colin Blakely (Antoni), Jane Lapotaire (Kleopatra).
- 1983 : Antoni ve Kleopatra TV için film - Timothy Dalton (Antoni), Lynn Redgrave (Cleopatra).
Türkçeye çeviriler
- Antuvan ve Kleopatra. Çev. Abdullah Cevdet. İstanbul: Matbaa-i Necmi , 1921.
- Antonius ile Kleopatra. Çev. Saffet Korkut. 1944. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1997.
- Antonius ile Kleopatra. Çev. Seniha Sami. İstanbul: Hilmi Kitabevi, 1946.
- Antonius ve Kleopatra. Çev. Halide Edib Adıvar ve Mina Urgan. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1949.
- Antonius ve Kleopatra. Çev. Sabahattin Eyüboğlu. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1967.
- Antonius ve Kleopatra. Çev. Bülent Bozkurt. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2002.
- Antonius ve Kleopatra. Çev. Can Doğan. İstanbul: Mitos-Boyut Yayınevi, 2012.
Dış kaynaklar
 |
Wikimedia Commons'ta Antony and Cleopatra ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |