Argentavis

{{Taksokuş | ad = Argentavis | alem = Hayvanlar | şube = Omurgalılar | sınıf = Kuşlar | takım = Accipitriformes | familya = Teratornithidae | fosil = Geç Miyosen (Huayquerian)
{{|9.0|6.8 milyon yıl önce}} | resim = Argentavis magnificens.JPG | resim_açıklama = Reconstruction of A. magnificens | cins = Argentavis | tür = magnificens | tür_yazar = Campbell & Tonni 1980 }}

Argentavis, yaklaşık 6 milyon yıl önce Geç Miyosen çağında Güney Amerika'da yaşamış olan Teratornithidae ailesine mensup yok olmuş bir kuş cinsi.[1]

Fiziksel özellikler

Argentavis'in yetişkin üyelerinin ortalama 80 kg kütleye ve 7 metre kanat açıklığına sahip olduğu tahmin edilmektedir.[2] Günümüz leylek ve yeni dünya akbabalarıyla yakın akraba olan bu dev kuş cinsi, çok benzedikleri ve günümüzde uçan en büyük kara kuşu olan And kondorundan neredeyse 6 kat daha ağırken, kanat açıklığı yine And kondorundan 2 kat uzundur. Fosiller üzerindeki incelemeler sonrası bu cinsin uçabildiği yönünde bir soru işareti kalmamıştır. Günümüz kuşlarının uçma kabiliyetine katkı sağlayan hafiflik, boşluklu kemikler ve etkili kanatlara sahiptirler. Bunun üzerine birçok deney yapılmıştır ve bazı sonuçlara ulaşılmış durumdadır. Akla gelen ilk soru, böylesine büyük bir kütlenin nasıl kaldırılabildiği sorusudur, yaşayan en ağır uçan kuş olan toy kuşu bile uçmak için ciddi bir kalkış çaba ve mesafesine ihtiyaç duyarken Argentavis gibi ondan oldukça ağır bir fosil kuşun kalkışı nasıl yaptığına ilişkin önemli bir araştırmayla cevap verilmiştir. Museum of Texas University'den bilim insanı Sankar Chatterjee fosillerden elde edilen bilgilere dayanarak bu cinsin kendisini yerden kaldırmak için yaklaşık %10'luk eğime sahip bir yükseltiden kendisini bıraktığı sonucuna varmıştır. Sürekli kanat çırparak ilerlemekten ziyade süzülerek ilerlediği düşünülmektedir; zira bu kuşun kütlesini kaldırmak için gerekli enerji, kaslarının üretebileceği enerjiden oldukça fazladır. Bu ayrıntıya dayanarak planör gibi hareket ettiği fikri üzerinde bir yoğunlaşma olmuştur. Chatterjee'ye göre yakın akrabaları olan And kondorları gibi dağ eteklerinde meydana gelen hava akımlarını ve açık alanlardaki yükselen sıcak hava akımlarını kullanıyorlardı ve büyük bir enerji tasarrufu sağlıyorlardı. Bu cinsin maksimum 70 km/s bir hızla hareket ettiği düşünülmektedir.[1]

62628-Argentavis-hegazti-erraldoia

Beslenme ve habitat

Geç Miyosen çağında kuzeybatı ve merkez Arjantin'de yaşamıştır. Argentavis'in yaşam alanı hakkında veriler elde etmek adına günümüz canlılarına başvurulmaktadır. Yetişkin bireylerin yaşayan yırtıcı kuşlar gibi ortalama 542 km²ye varan alanlara hakim oldukları tahmin edilir. Avlarını yine tüm yırtıcı kuşlara benzer şekilde üstün görme yetenekleriyle havadan izleyerek bulurlar ve bu tarama faaliyeti zaman zaman üç günde 2.000 km uzaklığa kadar sürebilir. Günlük diyetlerinin miktarı ise yaşayan kuşlarda yapıldığı gibi ampirik bir formülle belirlenmiştir. Yırtıcı kuşların vücut ağırlığının 0,74'üncü katı günlü yiyecek miktarına denk gelebilir, bu miktar üreme dönemlerindeki yiyecek ihtiyacındaki artış dikkate alınarak düşünülmüştür. Ortalama bir bireyin 5–10 kg ete ihtiyaç duyduğu tahmin ediliyor. Günümüz yırtıcı kuşlarının avlanma özelliklerine sahip olduğu konusundaysa ciddi bir itiraz gelişmiştir; zira avlanmak için tarama yapmak ve avın peşine düşmek için çok büyük bir enerji maliyetine sahip olan Argentavis adına leşçil bir diyetin daha makul olduğu kabul görmüştür.[2]

Üreme

Genellikle büyük yırtıcı kuşların daha geç üreme olgunluğuna ulaştığı bilinmektedir. Büyük boyutlu ve uzun ömürlü kuşlar tek seferde az ve kendi vücutlarına görece daha küçük yumurta üretirler. Argentavis'in yıl başına 0,78 yumurta sayısına ulaştığı düşünülmektedir, bu hesap yine yaşayan yırtıcı kuşların üreme olaylarındaki nicel gözlemler sonucu oluşan eşitlikler sayesinde tahmin edilmektedir. Üretilen yumurtaların 1 kg'ı biraz aşan bir kütleye sahip oldukları düşünülüyor. Yumurta içinde bulunma ve ebeveynlere bağlı yaşama arasında yaklaşık 500 gün geçiren bireyler artık yetişkin olmaktadırlar. Üreme döngüleri görece uzundur, hemen her iki yılda bir yumurtlarlar ve kışın kuluçkada geçer, ilkbaharda yumurtalar çatlarken; yavru bakımı yuva dahilinde güz ortasına dek sürmektedir.[2]

And kondorlarıyla olan benzerlikler

Argentavis'in davranış ve fiziksel özellikleri için yaşayan akrabalarının özelliklerinden çıkarımlar yapılmıştır, bu konuda And kondorları ciddi bir örnek oluştururlar. Yaklaşık on altı kilograma varan kütleleri ve üç metreyi aşan kanat açıklıklarıyla uçan en büyük kara kuşu olan bu canlılar habitat olarak da Argentavis ile kabaca aynı coğrafyayı paylaşırlar (Güney Amerika). En büyük benzerlikleri uçuş şekilleridir; zira enerjiden tasarruf ederek büyük bedenlerini bir planör gibi hava akımlarından yararlanarak uçurmaları Argentavis'in nasıl uçtuğu konusunda bilim insanlarına önemli fikirler vermiştir.[3]

Kaynakça

1. Yong, Ed. "Argentavis, the Largest Flying Bird, Was a Master Glider". www.natgeo.com. National Geographic. 16 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2020.
2. Palmqvist, Paul. "Ecological and reproductive constraints of body size in the gigantic Argentavis magnificens (Aves, Theratornithidae) from the Miocene of Argentina" (PDF). https://www.uma.es/#gsc.tab=0. Universidad de Malaga. 17 Aralık 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2020. |website= dış bağlantı (yardım)
3. Louvet, Brice. "Les condors peuvent planer des heures sans battre des ailes". SciencePost. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020.