Berta Manastırı

Berta Manastırı (Gürcüce: ბერთა; translit.: “berta”), Artvin ili merkez ilçesine bağlı Ortaköy’de (eski adı Berta) bulunan eski bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. 8. veya 9. yüzyılda inşa edilmiştir. Yapının ayakta kalan kısmı günümüzde cami (Ortaköy Kilise Camisi) olarak kullanılmaktadır.

Berta Manastırı'nın uzaktan görünüşü. Fotoğraf: Niko Marr, 1904. Fotoğraf Marr'ın 1904 tarihli gezisinnin notları olan Klarceti ve Şavşeti Gezi Günlükleri (1911; Petersburg, Rusça; Gürcüce baskısı 2015, Batum) adlı kitaptan alınmıştır.

Tarihçe

Meryem Ana adına yapılmış olan Berta Manastırı’ndan ilk kez 10. yüzyılda Gürcü yazar Giorgi Merçule söz etmiştir. Buna göre Berta Manastırı, Gürcü Bagrationi hanedanının yönettiği Tao-Klarceti’de Grigol Handzta'nın (759-861) rehberliğinde faaliyet gösteren dinsel kurumlardan biriydi. Bugünkü Ortaköy’e bakan bir tepede yer alan manastır, düzgün blok taşlardan inşa edilmişti. Birkaç kubbeli yapıdan oluşan Berta Manastırı, bölgenin 16. yüzyılda Osmanlıların eline geçmesinden sonra terk edildi. 19. yüzyılda, manastırın ayakta kalan kilisesi, bir minare eklenerek camiye çevrildi. Bugün bu kilise, Ortaköy Kilise Camisi olarak anılmaktadır. Manastırın büyük bir dikdörtgen yapı olan yemekhanesi ayakta kalmış yapılardan biridir.[1][2][3]

12. yüzyıla ait Berta İncili’nin kabartmalı ön ve arka kapağı.

Berta yazmaları

Berta Manastırı, dinsel eserlerin elyazması olarak çoğaltıldığı yerlerden biriydi. Gürcü elyazması sanatının en önemli eserleri olan Berta İcilleri günümüze ulaşmıştır. 998 yılına tarihlenen bu İncil’lerden biri ABD’de Andover Newton İlahiyat Okulu Müzesi’nde korunmaktadır. 12. yüzyıla ait başka bir Berta İncili ise, Gürcistan’ın başkenti Tiflis’teki Ulusal Elyazmaları Merkezi’ndedir. Bu İncil’in cilt kapakları Opizalı bir el sanatları ustası olan Beşken (Beşken Opizari) tarafından süslenmiştir.[1][2][3] Berta İncilleri’nin cilt kapağı, ayrıntılar dışında, aynı dönemde Tao-Klarceti’de çoğaltılan Tskarostavi İncilleri ile aynı özellikleri taşır.[4]

Kaynakça
  1. Djobadze, Wachtang (1992). Early Medieval Georgian Monasteries in Historic Tao, Klarjet'i, and Šavšet'i. Stuttgart: Franz Steiner Verlag. s. 18. ISBN 3-515-05624-6.
  2. Metzger, Bruce M. (2001) [1977]. The Early Versions of the New Testament: Their Origin, Transmission, and Limitations. Oxford University Press. s. 189. ISBN 0-19-826170-5.
  3. Blake, Robert Pierpont; Nersessian, Sirarpie (1942–1943). "The Gospels of Bert'ay: An Old-Georgian MS of the Tenth Century". Byzantion. 16 (1). ss. 226-285.
  4. Mine Kadiroğlu - Bülent İşler, Gürcü Sanatının Ortaçağı, 2010, s. 173, ISBN 9789944579216.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.