Artvin (il)

Artvin, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz Bölümü'nde yer alan, Karadeniz'e kıyısı bulunan bir ildir. İl, Türkiye'nin Gürcistan'la olan sınırında yer alan kuzeydoğu köşesidir. Doğusunda Ardahan ili, güneyinde Erzurum ili ve batısında Rize ili vardır.

Bu madde Artvin il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Artvin (anlam ayrımı) sayfasına gidiniz.
Artvin
İl

Artvin'in Türkiye'deki konumu
Ülke Türkiye
Bölge Karadeniz Bölgesi
İdare
 • Vali Yılmaz Doruk [1]
Yüzölçümü
 • İl 7,436 km² (2.871 mil²)
Rakım 345 m (1.131 ft)
Nüfus
 (2019)
 • İl 170,875
 • Kent
 106,389
 • Kırsal
 64,486
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAS)
Alan kodu (+90) 466
Plaka kodu 08

2019 Yılı verilerine göre nüfusu 170.875’dir.[2] Bu nüfusun %62,4'ü şehirlerde yaşamaktadır. İlin yüz ölçümü 7.436 km²'dir. İlde km²'ye 23 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 30'dur.) İl merkezinin denizden yüksekliği: 530 m.'dir.

2019 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 8 İlçe, 9 belediye, bu belediyelerde 38 mahalle ve ayrıca 320 köyü vardır.

Coğrafi ve kültürel yapısıyla Anadolu'nun diğer bölgelerinden keskin çizgilerle ayrılır. Yüzey şekilleri çok engebelidir. İklim çeşitliliği fazladır. İlin en önemli akarsuyu, 1956 yılına kadar adını veren Çoruh Nehri'dir. Artvin boğalarıyla meşhur bir il olup simgesi boğadır. Artvin il topraklarının yaklaşık %55’ini ormanlık alanlar kaplamıştır. Murgul'da bakır madeni vardır. Tarihte genellikle Livane ve Çoruh adıyla bilinir. Artvin il nüfusunu Gürcüler, Hemşinliler, Ahıska Türkleri ve Lazlar oluşturur.

Millî parklarıyla ünlüdür. Şavşat ilçesinde bulunan Karagöl Sahara Millî Parkı içerisinde bulunan Şavşat-Karagöl ve Borçka-Karagöl turistik yerlerden bazılarıdır. Efeler-Gorgit Tabiatı Koruma Alanı esas olmak üzere Camili yöresi Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü tarafından biyosfer rezerv alanı olarak belirlenen Türkiye'deki tek bölgedir ve bir dünya mirası olarak görülmektedir.[3]

Köken bilimi

Artvin ili, adını merkezindeki Artvin şehrinden almaktadır. Bir inanışa göre İskit beylerinden birinin adını alarak, önce Artvani, sonra Osmanlı zamanında Artvini adını almıştır. İlin bir önceki adı Çoruh olup, TBMM'nde kabul edilen 17 Şubat 1956 tarih ve 6668 sayılı kanunla Artvin olmuştur.[4]

Tarihçe

Antik çağlar

Toprak yapısının elverişsiz olması ve bilim merkezlerinden uzaklığı nedeni ile planlı ve bilimsel tarzda arkeolojik çalışmalar yapılamamıştır. 1933 ve 1955 yıllarında Yusufeli ve Şavşat yörelerinde halkın bulduğu bakır baltaların MÖ 3000-4000 yıllarına ait olduğu sanılmaktadır. Aynı yörede bulunan tunç baltaların MÖ 3000-2000 yıllarına ait oldukları bilinmektedir.

Artvin ve çevresi tarih öncesi devirleri Cilalı Taş Devri'nden başlayarak Bakır, Tunç ve Demir çağlarını sırası ile yaşamıştır. MÖ 10 bin ile 8 bin yıllarından kalma Cilalı Taş Devri'ne ait insan izleri Artvin’de de bu çağlarda insanların yaşamış olduğu izlenimini vermektedir. Bulunan madeni eşyalar ise tarih öncesi devirlerin sırası ile yaşandığını belgelemektedir.

İlk devletler

Artvin’e egemen ilk kavim Hurrilerdir. MÖ 2000 yılından başlayarak Hurriler Artvin ve çevresinde site devletleri kurmuşlardır. Hititler MÖ 1360’tan itibaren 20 yıl sürdüğü seferler ile Artvin’i ele geçirmiştir. Urartular, kuzey sınırlarını Artvin’e kadar genişlettiler. Ancak doğudan büyük göçlerle gelen İskitlerin baskısına dayanamadılar ve yıkıldılar. Artvin bu kez Kafkasya merkezli İskit devletinin batı sınırında yer aldı. İskitler, Artvin’i ele geçirerek bu alanı askeri üs olarak kullanmaya başlamışlardır.

İskitler sonrası Arsaklar adı verilen sülale Artvin’e egemen oldu. Şamanist dini öğretiye inanan bu sülale MS 350’li yıllarda Bizans etkisinde kalarak İsevi dini kabul ettiler. Daha sonra da Bizans’ın tahakkümü altına girdiler. 575 yılında Hazar Türkleri Çoruh boylarına egemen oldular. Osman döneminde İslam orduları kumandanı Mesleme Oğlu Habib Bizans’ı yenerek Şavşat, Ardanuç, ve Artvin’i ele geçirdi. Emevîler döneminde Hazarlar ile birleşen Artvin halkı İslam ordularına karşı direndi. 786’da Abbasi Halifesi Harun Reşid Çoruh bölgesini başkenti Bağdat’a bağladı. 853-1023 yıllarında Artvin'de Bagratlar ve Sac adlı Abbasilere bağlı iki beylik kuruldu. Sac emirliği yıkılınca Artvin tekrar Bizans’ın eline geçti.

Alparslan 1064’te Gürcistan seferine çıkarak Çoruh boylarını ele geçirdi. Alparslan’ın ölümü üzerine Bizans’tan yardım alan Gürcü Kralı Gorgi Artvin’i tekrar ele geçirdi. Fakat 1081’de Melikşah'a yenilince Melikşah’ın desteği ile Çoruh’uda içine alan Erzurum - Bayburt - Kars merkezli Saltuklu Beyliği kuruldu. Türk nüfusunun Artvin’e yayılması hızlandı. Büyük Selçuklu Devletinin yıkılışı sonrası Artvin Azerbaycan merkezli İldeniz oğlu Atabeyliğine bağlandı. 1263’te Kubilay Artvin’i ele geçirerek bu yöreyi İlhanlı topraklarına kattı. 1265’te Kıpçak Türkü olan Sark is bu yörede Çıldır Atabeyliğini kurdu.

Osmanlı dönemi
Bir Alman firması tarafından işletilen Hopa madenleri 20. y.y. başları

Artvin ilinin Osmanlı yönetimine ne zaman geçtiği konusunda kesin bir bilgi ya da belge yoktur. II. Mehmed’in Trabzon İmparatorluğu'nu yıkarak Karadeniz bölgesinin sahil kıyısını Artvin ilinin kıyı kesiminden itibaren ele geçirdiği bilinmektedir. Bu sırada Artvin, Yusufeli, Ardanuç, Borçka, Çıldır Atabeyliği'nin elinde bulunuyordu.

I. Selim Trabzon valisiyken Gürcistan’a yaptığı seferde Batum’un güneybatısında bulunan Güney Kalesini ele geçirmiştir. Bu kalenin adı ile sancak kuran I. Selim sancağa Borçka, Hopa ve Artvin’i bağlamıştır. 1534'te Erzurum beylerbeyi Mehmed Han, Yusufeli civarına akınlar yapmıştır. Ardanuç Atabeyi II. Keykavus ayaklanınca I. Selim’in oğlu padişah I. Süleyman ikinci veziri Kara Ahmed Paşa'yı isyanı bastırmakla görevlendirmiştir. Kara Ahmet Paşanın ikinci seferi ile Pert-Eğekte adlı ilk Livane Sancağı kuruldu. 1549-51 yılları arasında Şavşat-Yusufeli arasındaki Ardanuç bölgesi iki yıl kadar II. Keykavus’un elinde kaldı. 13 Haziran 1551 günü Ardanuç Kalesi'ni de fetheden Erzurum Beylerbeyi İskender Paşa bu bölgeyi de Osmanlı'ya kattı.

Artvin ve çevresi yaklaşık 250 yıl Osmanlı Devletinin egemenliğinde kalmıştır. 1828 Osmanlı-Rus savaşı ve savaş sonucu imzalanan Edirne Anlaşması ile Ahıska Osmanlı elinden çıkınca Çıldır eyalet teşkilatı bozuldu. Anlaşma gereği Çıldır eyaletinin bir kısmını Osmanlı kaybetti. Buna karşılık Artvin, Borçka, Ardanuç, Şavşat ve Yusufeli Osmanlı elinde kaldı.

Rusların güneye inme ve dünya imparatorluğu yaratma planı ile 1877-78 (93 Harbi) Osmanlı-Rus savaşı çıktı. 24 Nisan'da Rusya Kars, Ardahan ve Batum’u işgal ettikten sonra Türk topraklarına doğru ilerlemeye başladı. 2 Mayıs 1877’de 800’den fazla askeri şehit ettiler. Ardahan çevresini ele geçiren Ruslara karşı Artvin halkı Ardanuç ve Şavşat’a doğru göç etmeye başladılar.

Şıpka geçidinde hatalı hatlar kuran Süleyman Paşa yüzünden Ruslar bu hatları delerek Doğu Anadolu içlerine kadar ilerlediler. Osmanlı barış teklifinde bulunmak zorunda kaldı. 3 Mart 1878’de Osmanlı ile Rusya arasında 29 maddeden oluşan Ayastefanos Antlaşması imzalandı. 19. maddesinde yer alan 245.207.301 altın tazminatını ödemeyen Osmanlı, Kars, Ardahan, ve Batum topraklarını Rusya’ya tazminat karşılığı vermek zorunda kaldı. Bu barış Avrupalı devletlerin çıkarına aykırı düşünce 23 Aralık 1878’de Berlin Antlaşması imzalandı. Bu barış ile Elviye-i Selâse denen Kars, Ardahan, ve Batum Rusya eline geçti. 8 Şubat 1879’da Osmanlı ile Rusya arasında imzalanan Büyük Muhaide anlaşması ile Kars, Ardahan, ve Batum’da yaşayan Türkler batıya doğru göç etmeye başlamışlardır.

Osmanlı döneminde nüfus

Artvin mutasarrıfı tarafından 1922 yılının Haziran ayında düzenlenen cetvellere göre, Merkez, Borçka, Şavşat, Hopa, Arhavi, Ardanuç kazaları ve bunlara bağlı nahiyelerinin nüfusları aşağıdaki gibidir.[5]

Artvin Türk Gürcü Hemşin Laz
Merkez
Ardanuç7.709000
Berta1.122000
Sirya1.528000
Şavşat8.603000
Merya9.539000
İmerhev07.13400
Borçka05.433250650
Maralid01.33300
Maçahel(Maçahalis)01.48000
Murgul01.5600150
Hopa015020005500
Kemalpaşa007501500
Arhavi09506005000
Toplam28.50118.0403.70012.800

Cumhuriyet dönemi

1924 yılında sancaklar vilâyet haline dönüştürülünce Artvin de vilâyet oldu. Ancak Artvin vilâyeti 1 Haziran 1933'te lağvedildi ve burası bir kaza merkezi olarak merkezi Rize olan Çoruh vilâyetine bağlandı. Bu durum 3 yıl kadar sürdü. Artvin 4 Ocak 1936 tarihinde yeni kurulan Çoruh vilâyetinin merkezi oldu. 17 Şubat 1956 tarihinde ise Çoruh adı kaldırıldı ve ilin adı Artvin haline getirildi.[4]

Coğrafya

İklim

Artvin'in iklimi Türkiye'de Karadeniz iklimidir. Kıyı kesimlerinde ılık ve yağışlı iklim tipi egemendir. Artvin merkezinin de ılık ve yağışlı bir iklim tipi vardır. İlin yüksek kesimleri diğer Karadeniz Bölgesi illerinde de olduğu gibi kışları kar yağışlıdır. Sahil kesiminde örneğin Hopa'da en soğuk ay ortalaması 8,4 °C, en sıcak ay ortalaması 22 °C’dir ve bugüne dek sıcaklığın 18 Ocak 1964 ve 2 Şubat 1967 günlerinde -4.8 °C’ye düştüğü, 4 Haziran 1966’da 42,2 °C’ye yükseldiği saptanmıştır. Ancak bütün yıl yağışlı ve serindir. Artvin'in genelinde görülen Türkiye'de Karadeniz iklimi, Şavşat'ın, Ardanuç'un ve merkez ilçenin rakımı yüksek olduğu yerlerde kışları daha sert geçer. Bu bölümde ise en soğuk ay ortalaması 3.4 °C, en sıcak ay ortalaması ise 21,1 °C olup, bugüne dek en düşük sıcaklık 14 Ocak 1950’de -16.1 °C ,en yüksek sıcaklık ise 18 Ağustos 1961’de 43 °C olarak saptanmıştır.[6]

 Artvin iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara
En yüksek sıcaklık (°C) 18,9 21,2 28,4 34,4 36,4 39,0 42,0 43,0 39,5 33,9 27,9 20,9
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 6,2 8,2 12,3 17,9 21,8 24,1 25,7 26,2 23,8 19,6 13,3 7,8
Ortalama sıcaklık (°C) 2,8 3,9 7,0 12,0 15,9 18,7 20,8 21,0 18,1 14,0 9,0 4,5
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −0,3 0,3 2,8 7,2 11,1 14,2 16,8 17,0 14,0 10,2 5,6 1,6
En düşük sıcaklık (°C) −16,11 −11,9 −9,8 −7,1 −0,6 3,7 9,5 9,5 4,2 −1,6 −8,2 −10,8
Ortalama yağış (mm) 87,4 73,7 61,6 54,0 52,2 48,7 31,9 29,4 35,9 60,7 76,4 87,8
Kaynak:

Depremsellik

Artvin deprem bölgesi değildir. İlin sahil şeridi 4. derece, iç bölgeleri ise 3. derece deprem bölgesidir. Ardahan sınırında ise küçük bir bölüm 2. derece deprem bölgesidir.[7] Kentteki sarsıntılar küçük çaplıdır.

Yönetim
Ayrıca bakınız: Artvin'in ilçeleri

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[8][9]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Artvin Valisi, 1968-Şiran  doğumlu Yılmaz DORUK’dur. 5 Kasım 2018 tarihinde İçişleri Bakanlığı Dernekler Daire Başkanı iken atanmıştır.[10]

Artvin Belediye Başkanı, 1960-Artvin doğumlu Demirhan Elçin (CHP), 31 Mart 2019 seçimlerinde %50,96 oy oranıyla seçilmiştir.[11]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Artvin İl Genel Meclisi üye sayısı, 12 AK PARTİ, 8 CHP ve 1 MHP P.olmak üzere 21’dir.[12] Artvin Belediye Meclisi ise 6 AK Parti ve 9 CHP olmak üzere 15 üyeden oluşur.[13]

2018 Genel seçimleri sonucu, Artvin'i temsilen TBMM'e AKP'den 1 milletvekili (Ertunç Erkan Balta), CHP'den 1 milletvekili (Uğur Bayraktutan) seçilmiştir.[14]

Nüfus

Artvin'in, 1980-1997 yılları arasında artan oranda dışa göç veren iller arasında yer alırken, 1998 yılında Deriner Barajı ile 1999 yılında Borçka ve Muratlı barajlarının inşasına başlanması sonrasında yaratılan yeni istihdam alanlarının yanında, göçün ağırlıklı olarak görüldüğü Marmara bölgesinde yaşam güçlüklerinin etkisi ile dışa göç eğiliminde azalış olmuştur.

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2020 verileri[15])

Artvin ili nüfusu: 170.875'dir. Bu nüfusun %62,26sı şehirlerde yaşamaktadır (2019 sonu). İlin yüz ölçümü 7.393 km2'dir. İlde  km2'ye 23 kişi düşmektedir. (Bu sayı Hopa'da 207’dir.)

İlde yıllık nüfus % 1,80 oranında azalmıştır.  Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Murgul (% 5,60), Borçka (-% 10,47)

04 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 9 İlçe, 9 belediye, bu belediyelerde 39 mahalle ve ayrıca 320 köy vardır.

2019 yılı sonunda Artvin ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[16]
İlçe Nüfus

2018

 Nüfus

2019

 Nüfus

Artışı %

 Belediye

Sayısı

 Mahalle

Sayısı

 Köy

Sayısı

 Köy

Nüfusu

 Şehir

nüfusu

 Şehirde

oturan %

 Alanı

 km2[17]

  km2'ye

düşen kişi

Ardanuç 12.056 11.449 -5,03 1 1 49 5.898 5.551 48,48 958 12
Arhavi 21.003 20.926 -0,37 1 7 30 4.791 16.135 77,11 407 51
Borçka 25.500 22.831 -10,47 1 5 38 11.755 11.076 48,51 805 28
Hopa 25.775 26.958 4,59 1 7 16 4.437 22.521 83,54 130 207
Kemalpaşa 9.537 9.224 -3,28 1 3 12 3.123 6.101 66,14 74 125
Merkez ilçe 35.081 35.186 0,30 1 7 36 9.108 26.078 74,11 1.141 31
Murgul 6.658 7.031 5,60 1 1 11 1.561 5.470 77,80 301 23
Şavşat 17.606 17.116 -2,78 1 3 65 11.042 6.074 35,49 1.316 13
Yusufeli 20.794 20.154 -3,08 1 5 63 12.771 7.383 36,63 2.261 9
ARTVİN   174010 170.875 -1,80 9 39 320 64.486 106.389 62,26 7.393 23

İlin yıllara göre nüfusları
Artvin il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1965[18]210.06557
  %14     30.068
179.997     %86  
1970[19]225.86959%8
  %17     39.436
186.433     %83  
1975[20]228.02665%1
  %19     42.496
185.530     %81  
1980[21]228.99767%0
  %20     46.208
182.789     %80  
1985[22]226.33868-%1
  %26     58.302
168.036     %74  
1990[23]212.83368-%6
  %31     66.097
146.736     %69  
2000[24]191.93473-%10
  %44     84.198
107.736     %56  
2007[25]168.09276-%12
  %55     91.860
76.232     %45  
2008[26]166.58476-%1
  %54     89.614
76.970     %46  
2009[27]165.58076-%1
  %54     90.008
75.572     %46  
2010[28]164.75976-%0
  %55     89.960
74.799     %45  
2011[29]166.39476%1
  %55     91.886
74.508     %45  
2012[30]167.08276%0
  %56     93.673
73.409     %44  
2013[31]169.33476%1
  %56     94.316
75.018     %44  
2014[32]169.67476%0
  %58     98.039
71.635     %42  
2015[33]168.37076-%1
  %59     99.359
69.011     %41  

Konum
Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[34] Alanı km² Rakım mt. Merkeze Uzaklık km[35] Ulaşan Yollar[35]
Artvin Merkez 1.141 530 -26
Ardanuç 1945 958 499 40 -27=>08-05, 08-04
Arhavi 1954 407 11 80 E E70 / -25, 08-76
Borçka 1928 805 123 33 -26, 08-77, 08-75
Hopa Cumh.önce 130 65 69 E E70 / -25
Kemalpaşa 2017 74 23 83 E E70 / -25
Murgul 1987 301 390 48 -26=>08-75
Şavşat Cumh.önce 1.316 1.127 70 -27
Yusufeli Cumh.önce 2.261 603 103 -01=> -06, 08-52
ARTVİN 1935 7.393

Ekonomi

Artvin'in ekonomisi tarım açısından incelenecek olursa çay, fındık ve son dönemlerde kivi tarımına dayalıdır. Ayrıca Yusufeli ilçesinde zeytin ve pirinç tarımı yapılmaktadır. Az da olsa narenciye üretimi mevcuttur. Aynı zamanda Karadeniz mısırı Şavşat ve Murgul gibi ilçelerde ön plana çıkmaktadır. Ancak küçük aile işletmeciliği yapılmaktadır. Yeni yapılan baraj sayesinde bu ilçenin ve Artvin'in kışları sert geçen yerlerinin artık daha ılık geçeceği öngörülmekte, çay ve kivi üretimine olanak sağlayacağı düşünülmektedir.

Artvin endüstri yoğun bir şehir değildir. çay ve fındık fabrikaları mevcuttur. Aynı zamanda Murgul'da bakır çıkarıldığı için bakır işletmeciliği yapılmaktadır.

Sanayi

Artvin'de tarıma dayalı sanayi gelişmiştir. Başta çay ve fındık işlenmektedir. Bunun dışında Murgul'da bakır madenini işleyen sanayi kuruluşları vardır. İlçelerde ise küçük çaplı atölye ve imalathaneler bulunur. Buralarda ise metal ürünleri, kereste, dokuma ve mobilya ürünleri işlenir. Bunun dışında ilde büyük bir sanayi kuruluşu yoktur.

Madencilik

Artvin önemli maden yataklarına sahiptir. MTA, kentte 81 maden yatağı tespit etmiştir. Başlıca madenler bakır, altın, gümüş ve çinko'dur. Madenler Artvin ve Murgul ilçelerinde yoğunlaşır.[36]

Ulaşım

İlin karayolları T.C. Karayolları 10. Bölge Müdürlüğü'ne bağlı olup il sınırları içinde otoyol bulunmamaktadır.[37] İlde havalimanı ve demiryolu yoktur.

Eğitim

İlde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı 241 kurum ve 1 üniversite vardır.

Kültür

Artvin'de Karadeniz ve Kafkas kültürü hakimdir. Kafkas kültürü Ahıska Türklerinde ve kısmen Gürcülerde vardır, Karadeniz kültürü ise Laz, Hemşinli ve Gürcülerde vardır. Mısır unu yaygın kullanılır. Ayrıca kıyıda hamsi sıkça tüketilir. Kara lahana Artvin'de Gürcü ve Lazların sık tükettiği bir üründür. Yöresel çalgılar, kemençe, tulum, akordeon, davul ve zurnadır. Artvin yöresinde Bar oyunları ve adı Artvin Barı olan fakat Atatürk'e ithafen adı Atabarı olarak değiştirilen halk oyunu, Artvin ile özdeşleşmiştir. Artvin ilinin simgesi Boğa'dır. Her yıl Geleneksel Boğa Güreşleri Festivali yapılır, Kafkasör festivali bunların içinde en ünlüsüdür.

Spor
Ana madde: Artvin'de spor

Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerinden beri Artvin ilinde güreş ve cirit sporları yaygın iken günümüzde unutulan birer spor dalları haline gelmiştir. Hatta Cumhuriyetin ilk yıllarında Ruslarla yapılan güreş müsabakaları olmuş bu müsabakalarda kazanan güreşçilere devlet tarafından çeşitli ödüller verilmiştir. Cirit sporu arazinin engebeli olmasından dolayı Artvin ilinde pek yaygın değildir fakat Artvinli Ciritciler Erzurumda yapılan Cirit sporlarına katılmışlar ve halende katılmaya devam ediyorlar.

2018-2019 Sezonunda, Futbol takımı Artvin Hopaspor, grubunu 7.sırada bitirmiştir. Bölgesel Amatör Lig takımı Arhavispor da grubunu 7.birmiştir. Basketbol erkekler 1.liginde Artvin Belediye, Voleybol erkekler süper liginde Arhavi belediyesi yer almıştır. Ayrıca voleybol ve hentbol bölgesel liglerine 4 takımı katılmıştır.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Artvin Hopaspor, katıldığı 2.turda elenmiştir. Basketbol Erkekler Federasyon Kupası'nda Artvin Belediye, grup maçları sonunda elendi. Kupa Voley Erkekler'de Arhavi Belediyesi 1.devre maçında elenmiştir.

Önemli spor tesisleri. Artvin Şehir Stadyumu (10.000), Hopa Şehir Stadyumu (3.200), Çoruh Üniversitesi Spor Salonu (1.000), Kapalı Yüzme Havuzu (Y.olimpik-500), Karakucak Güreş Alanı (3.000) ve Atabarı Kayak Merkezi.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

Dipnotlar
  1. "Yeni Valiler Kararnamesi Resmi Gazete'de yayımlandı: 39 ilin valisi değişti". Haberturk.com. 27 Ekim 2018. 5 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2018.
  2. Artvin Nüfusu
  3. "Türkiye'nin tek biyosfer rezerv alanı Artvin'de". 19 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2010.
  4. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/9243.pdf
  5. ‘’Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler’’, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Mayıs 2008, s.95-102. (Belge:Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi Kutu:96 Gömlek:10 Belge:10)
  6. "Artvin". 5 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2011.
  7. http://www.e-sehir.com/turkiye-haritasi/artvin-deprem-fay-hatti-riskharitasi.html
  8. "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2020.
  9. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2020.
  10. http://www.artvin.gov.tr/artvin-valisi
  11. https://www.artvin.bel.tr/Baskan.aspx
  12. http://www.artvinozelidare.gov.tr/merkez-ilesi-il-genel-meclis-yeleri
  13. "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2020.
  14. "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2020.
  15. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TUİK 4 Şubat 2020 verileri
  16. "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
  17. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
  18. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  19. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  20. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  21. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  22. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  23. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  24. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  25. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  26. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  27. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  28. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  29. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  30. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  31. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  32. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  33. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  34. İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  35. Karayolları Genel Müdürlüğü
  36. "Arşivlenmiş kopya". 24 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2014.
  37. "Otoyollar Haritası". Karayolları Genel Müdürlüğü. 27 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2014.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.