Birinci Çeçen Savaşı

Birinci Çeçen Savaşı, diğer adıyla Çeçenistan Savaşı, Rusya Federasyonu ile Çeçen İçkerya Cumhuriyeti arasındaki, Aralık 1994'ten Ağustos 1996'ya kadar süren savaştır. 1994–1995 yıllarında, özellikle Grozni Muharebesi'nde zirveye ulaşan başlangıç harekâtından sonra Rus kuvvetleri, Çeçenistan'ın dağlık bölgelerinin kontrolünü ele geçirmeye çalıştı ancak daha üst konumda olduğu asker sayısı, silah gücü, yakın hava desteği gibi faktörlere rağmen, Çeçen gerilla savaşı ve düz arazilere yapılan baskınlar nedeniyle geri çekildi. Bunlar sonucunda oluşan Rus kuvvetlerindeki geniş çaplı demoralizasyon ve Rus kamuoyunun savaşa yönelik yaygın karşıtlığı, Boris Yeltsin hükûmetinin 1996'da Çeçenlerle ateşkes ilan etmesine ve bundan bir yıl sonra barış antlaşması imzalamasına neden oldu.

Birinci Çeçen Savaşı
Çeçen-Rus çatışması

Başkent Grozni yakınlarında Çeçen savaşçıları tarafından düşürülmüş Rus Mil Mi-8 askeri helikopteri, Aralık 1994.
Tarih11 Aralık 1994 – 31 Ağustos 1996
Bölge
Çeçenistan ve Stavropol Krayı, İnguşya bölgeleri, Dağıstan, Rusya
Sonuç

Çeçen zaferi

  • Hasavyurt Antlaşması
  • Rusya-Çeçenistan Barış Antlaşması
  • Aralık 1996'da Rus birliklerinin Çeçenistan'dan çekilişi
Taraflar

Çeçen İçkerya Cumhuriyeti
Arap mücahitleri[1][2][2][3][4]
UNA-UNSO "Viking"

[5]		 Rusya Federasyonu
Komutanlar ve liderler
Cahar Dudayev
Aslan Mashadov
Zelimhan Yandarbiyev
Şamil Basayev
Turpal-Ali Atgeriev
Ruslan Gelayev
Ahmed Zakayev
Fethi el-Ürdüni		 Boris Yeltsin
Pavel Graçev
Aleksey Mityuhin
Anatoli Kulikov
Anatoli Şkurko
Vyaçeslav Tihomirov
Vladimir Şamanov[6]
Güçler
Yaklaşık 6,000 (Çeçen iddiası)
500–700[7]		 38,000 (Aralık 1994)
70,500 (Şubat 1995)
Kayıplar
3,654-5,622 ölü veya kayıp (Çeçen iddiası)

17,391 ölü veya kayıp (Rus iddiası)

5,732 asker ölü veya kayıp (Rus iddiası)
17,892[8]–52,000[9] yaralandı


Diğer iddialar:
14,000 asker ölü veya kayıp (CSMR'ye göre)
1,906[8]–3,000[9] kayıp
30,000–40,000 sivil öldü (Rusya'ya göre)[10]
80,000 sivil öldü (İnsan Hakları Organizasyonu'na göre)[11]
Çeçenya dışarısında 161 sivil öldü [12]
500,000+ sivil yerinden oldu [13]

Rus askeri ölümlerinin resmi rakamı 5.732 iken çoğu tahmin, bu sayıyı 3.500 ile 7.500 arasında, hatta 14.000'e kadar çıkarıyor. Öldürülen Çeçen kuvvetlerinin sayısıyla ilgili kesin rakamlar olmamasına rağmen, çeşitli tahminler sayının yaklaşık 3.000 ila 17.391 ölü veya kayıp olduğunu söylüyor. Çeşitli rakamlar, sivil ölümlerin 30.000 ila 100.000 arasında ve muhtemelen 200.000'in üzerinde yaralandığını tahmin ederken, 500.000'den fazla insan, Çeçenistan'daki şehirleri ve köyleri harabeye çeviren çatışmalar nedeniyle yerlerinden edildi.[13][14] Çatışma, şiddet ve ayrımcılık nedeniyle Çeçen olmayan nüfusun önemli ölçüde azalmasına neden oldu.[15][16][17]

Ayrıca Bakınız

Kaynakça
  1. "TURKISH VOLUNTEERS IN CHECHNYA". Jamestown Vakfı. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
  2. Amjad M. Jaimoukha (2005). The Chechens: A Handbook. Psychology Press. s. 237. ISBN 978-0-415-32328-4.
  3. Google Kitaplar'da Politics of Conflict: A Survey, s. 68,
  4. Google Kitaplar'da Energy and Security in the Caucasus, s. 66,
  5. "Radical Ukrainian Nationalism and the War in Chechnya". 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
  6. Galeotti, Mark (2014). Russia's War in Chechnya 1994–2009. Osprey Publishing. ISBN 978-1782002796.
  7. "The radicalisation of the Chechen separatist movement: Myth or reality?". The Prague Watchdog. 16 Mayıs 2007. 25 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2011.
  8. "The War in Chechnya". MN-Files. Mosnews.com. 7 Şubat 2007. 2 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
  9. Saradzhyan, Simon (9 Mart 2005). "Army Learned Few Lessons From Chechnya". Moscow Times.
  10. Cherkasov, Alexander. "Book of Numbers, Book of Losses, Book of the Final Judgment". Polit.ru. 2 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
  11. "Human Rights Violations in Chechnya". 28 Aralık 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2013.
  12. 120 in Budyonnovsk, and 41 in Pervomayskoe hostage crisis
  13. First Chechnya War – 1994–1996 24 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. GlobalSecurity.org
  14. "The War That Continues to Shape Russia, 25 Years Later". The New York Times. 10 Aralık 2019. 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2020.
  15. O.P. Orlov; V.P. Cherkassov. "Arşivlenmiş kopya" Россия — Чечня: Цепь ошибок и преступлений (Rusça). Memorial. 3 Kasım 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020.
  16. Unity Or Separation: Center-periphery Relations in the Former Soviet Union By Daniel R. Kempton, Terry D. Clark p.122
  17. Allah's Mountains: Politics and War in the Russian Caucasus By Sebastian Smith p.134

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.