Bombus

Bombus arısı[1] (Bombus) veya tüylü arı, yaklaşık 250 türü olan, bal yapıcı[2] bir arı cinsi. Bu cins, Bombini oymağında hâlâ var olan tek gruptur, ancak soyu tükenmiş birkaç cins (örneğin, Calyptapis) fosillerden bilinmektedir. Düşük rakımlı yerlerde yaşayan birkaç tropikal tür Güney Amerika'da tanımlanmış olmakla birlikte, bombus arıları esas olarak Kuzey Yarımküre'deki yüksek rakımlı bölgelerde veya kuzey enlemlerinde bulunurlar. Bazı yonca türlerini sadece bu arılar tozlaştırarak çoğalmasında katkıda bulunur.

Bombus
Erkek Bombus terrestris nektar toplarken
Bilimsel sınıflandırma
Üst âlem: Eukaryota Âlem: Animalia Alt âlem: Eumetazoa Şube: Arthropoda Alt şube: Hexapoda Sınıf: Insecta Takım: Hymenoptera Familya: Apidae Alt familya: Apinae Oymak: Bombini Cins: Bombus Latreille, 1802
Türler
Metne bakınız

Bombuslar daha çok ılık iklimlerde görülür. Afrika'nın büyük kısmında, Hindistan'ın alçak bölgelerinde bulunmaz. Avustralya ve Yeni Zelanda'ya polenasyona yardımcı olmak için insan eliyle götürülmüştür. Bazı otoritelere göre yuva yapıcılar (Bombus) ve parazitler (Psithyrus) olmak üzere iki cins Bombini bulunur, ancak çoğu kaynak Psithyrus grubunu Bombus içinde bir altcins olarak kabul eder.[3][4]

Bombus, tüylü ve sağlam yapılı bir arıdır. Ortalama olarak 1,5-2,5 cm boyunda, çoğunlukla sarı ve siyah renktedir. Genellikle yerde, terkedilmiş kuş ve fare yuvalarında kovan yapar.[3] Bombus arılarının çoğu, tek bir kraliçe ile koloniler oluşturan eusosyal böceklerdir. Kolonileri bal arılarından daha küçüktür ve bir yuvada 50 birey kadar az üye bulunabilir. Kraliçe, dölleyici arılar (dronlar) ve işçiler kovanda yer alan farklı gruplardır.[5]

Kuluçka paraziti olan Psithyrus cinsinde işçi sınıfı yoktur. Yuvacı bombuslar ile aralarında çok az görünüş farkı olan parazitler, yuvacıların kovanlarına yumurta bırakır. Bu yumurtalar yuvanın asıl sakinleri tarafından bakılır.[3] Anavatanı Britanya olan P. vestalis isimli parazit, bazen bombus kovanının kraliçesini sokarak öldürür. Bu durumda kovanın asıl sakinleri yumurta üretemediğinden, işçiler sadece parazitlerin yumurtaları ile ilgilenir.[3]

Polenlerle kaplı bir bombus.

Bombus, normal bal arılarının aksine, birden fazla kez sokabilir.[5]

Bal

Bombus, yakın akrabası bal arısı gibi bal üretebilir. Ancak normal bal, daha konsantre ve daha şekerli olması nedeniyle, bombus balından daha uzun ömürlüdür.[2] Ayrıca bombuslar normal bal arılarından daha az miktarda bal ürettikleri için, bombus balı üretimi çok kazançlı değildir.[2]

Kaynakça

1. Yilmaz, S. Karaman İ (1 Mart 2007). "Cam Sera Domates Üretiminde Polinasyon İçin Bombus Arısı Kullanımını Belirleyen Faktörlerin Analizi". Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi. 4 (1): 99-107. ISSN 1302-7050.
2. FAQ 4 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bumblebee.org. Erişim: 20 Ocak 2013.
3. "Bombus." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
4. Williams, Paul; Cameron, Sydney A.; Hines, Heather M.; Cederberg, Bjorn; Rasmont, Pierre (2008). "A simplified subgeneric classification of the bumblebees (genus Bombus)" (PDF). Apidologie. 39: 46-74. doi:10.1051/apido:2007052. 10 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020.
5. Bal arıları ve bombuslar 28 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bumblebeeconservation.org