Carcharodontosaurus

Carcharodontosaurus (anlamı : köpekbalığı dişli kertenkele) geç Kretase (Cenomanian) zamanında bugünkü Afrika kıtasında yaşamış teropod dinozor cinsidir.

Carcharodontosaurus Geç Kretase
Bilimsel sınıflandırma
Üst âlem: Eukaryota Âlem: Animalia Şube: Chordata Alt şube: Vertebrata İnfa şube: Gnathostomata Üst sınıf: Tetrapoda Sınıf: Reptilia Üst takım: Dinosauria Takım: Saurischia Alt takım: Theropoda Üst familya: Allosauroidea Familya: Carcharodontosauridae Alt familya: Carcharodontosaurinae Cins: Carcharodontosaurus Ernst Stromer, 1931
Türler
C. saharicus Şablon:Depéret & savornin C. iguidensis Şablon:Brusatte & sereno

Keşif

1924 yılında Fransız paleontologlar Charles Depéret ve J. Savornin Kem Kem Formasyonu'nda (Cezayir yakınları) bir dizi fosil diş bulmuşlardır. Bu dişlerin şeklinin Megalosaurus'a benzemesi sonucu M. saharicus olarak bu bu dişlerin sahibi canlıyı adlandırdılar. Daha önce 1914 yılında Alman paleontolog Ernest Stromer Kuzey Afrika Hahariya vahası'nda parçalı bir kafatası bulmuştur. Uzun çalışmalar sonunda nihayet 1931 yılında bu dinozorun kalıntıları tanımlandı. Bulduğu kalıntıları da yeniden adlandırarak Carcharodontosaurus saharicus olarak adlandırdı, zira bulduğu dişler Megalosaurus'unkilerden çok köpekbalığı dişlerine benzemekteydi. [1]

Sınıflandırma

Stromer'in bulduğu fosil parçaları arasında kafatası, üst sol çene, birkaç diş, kaburga parçası, üç boyun omuru, kuyruk omuru parçası, sol kalça kemiği parçası, her iki femur ve sol kamış kemiği vardır. Carcharodontosaurus, ön kuyruk omurlarındaki oyuk bölgelerin karakteristik varlığı onu diğer teropodlardan ayrılır. Omurga kolonundaki kemiklerin oyuklu yapıları da Allosauroidea üstfamilya içinde bir aile oluştururlar. bu boşluklu kemik yapıları sayesinde kemiklerin uzunluklarından taviz verilmeden ağırlıktan tasarruf edilebiliyordu. 1995 yılında Paul Sereno ve ekibi Sahra'da Kem Kem formasyonu'nda Depéret ve Savornin'in orijinal fosili bulduğu yere yakın bir yerde yok olan numuneden daha tam bir kafatası bulundu. 2007 yılındaysa Sereno ve Brusatte Nijer'de Echkar formasyonu'nda yeni bir tür keşfettiler. C. iguidensis adı verildi, aşağı yukarı Fas'ta bulunan fosile benzer oranlardaydı. Sereno ve arkadaşları bombardımanda yok olan türün yerine 1995'te bulunan kafatası tip tür olarak belirledi.[1] Nijer'de Igui'de bulunan ikinci tür olan C.iguidensis'in C.saharicus'tan başlıca ayrıldığı noktalar kafalar çene uzunluğu farkı ve diş oyuklarının boyutuydu. C.iguidensis daha kısa bir üst çeneye sahipti ve diş oyukları da daha kalın bir yapıdaydı. Bu incelemeler MNN IGU2, MNN IGU3 ve MNN IGU10'a kadar fosil numuneleri üzerinden yapılmıştır. Bu numaralı numuneler çene parçaları, dişler, gözyaşı kemiği gibi önemli fosil örnekleri barındırmaktadır. [2]

Fiziksel özellikler

Carcharodontosaurus-123

Yapılan ayrıntılı ölçümleme çalışmaları sonucunda 1.6 metre civarında oldukça büyük bir kafatasına sahip olduğu görülmüştür, boyut tahminleriyse 12-13 metre uzunluk ve 6-15 ton civarında ağırlıktır. Diğer theropodlardan karakteristik olarak farklılaştığı noktalar vardır. Bu dinozorların kafatası kemikleri geniş boşluklara sahiptir ve uzun olmasına rağmen hafif olmasını buna borçludur. Ayrıca görsel açıklıkların (optik nerve) da büyük olması güçlü bir görme duyusuna yorulabilir. Bunun yanı sıra akrabası daha küçük boyutlu Allosaurus'a benzer beyin boşluğuna sahiptir. Bu canlıların sınıflandırma basamağında Carcharodontosauridae familyası oluşturmalarının en önemli sebebi omurlarındaki benzersiz yapılardır. Omurlarının ön (anterior) kısmında hava dolu boşluklar bulunur bilhassa bu boşlukluluk durumu kuyruk omurlarında yer alır.[1] Diğer teropodların da sahip olduğu düşünülen çene kuvveti hakkında, Tyrell Müzesi'nde küratör olarak çalışan paleontolog Henderson boyun ve çene yapılarına bakarak Carcharodontosaurus cinsinin de 400 kg'ı aşkın et parçasını kaldırabileceğini incelemesinde göstermiştir; ancak sonra yardımcısı Nicholls'la beraber bu kaldırılabilecek ağırlığı daha küçük bir miktarda yeniden düzenlemiştir. [3]

Kaynakça

1. Prothero, Donald R. (2015). Monster Flesh-Eater: The Largest Predator. New York Chichester, West Sussex: Columbia University Press. ss. 99-100. ISBN E-ISBN 978-0-231-53942-5 |isbn= değerini kontrol edin: invalid character (yardım).
2. Brusatte, Stephen. "A new species of Carcharodontosaurus (Dinosauria: Theropoda) from the Cenomanian of Niger and a revision of the genus". www.researchgate.com. Researchgate. 5 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
3. Ronson, Jacquelin. "PALEONTOLOGY'S ARTISTIC RENAISSANCE WILL BE VIOLENT AF". www.inverse.com. Inverse. 17 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.