Teropod

Teropod veya ikili isimlendirmesi ile Theropoda (Türkçe: canavar ayak), kertenkele kalçalı dinozorlar (Saurischia) takımına bağlı, boş kemikleri ve üç parmaklı uzuvları ile karakterize edilen bir dinozor alt takımı. Karga boyutundaki Microraptor cinsi ile devasa Tyrannosaurus rex gibi boyutsal açıdan çeşitliliğe sahiptirler.[1] Modern kuşlar da Theropoda alt takımına mensuptur.

Teropod
Bilimsel sınıflandırma
Üst âlem: Eukaryota Âlem: Animalia Şube: Chordata Alt şube: Vertebrata İnfa şube: Gnathostomata Üst sınıf: Tetrapoda Sınıf: Reptilia Üst takım: Dinosauria Takım: Saurischia Alt takım: Theropoda Marsh, 1881
Alt gruplar
†Daemonosaurus †Eodromaeus Neotheropoda †Liliensternus †Tachiraptor †Zupaysaurus †Shuangbaisaurus †Coelophysoidea †Dilophosauridae Averostra †Ceratosauria Tetanurae

Genel özellikler

Grubun tamamı iki ayağı üzerinde yürüyen Saurischia takımına ait türlerden oluşur. Theropoda alt takımı Giganotosaurus ve Tyrannosaurus gibi yeryüzünde yaşamış en büyük etçil cinslerden bazılarını da barındırır.

Dinozorlarla ilgili son çalışmalar sonucu artık teknik olarak dinozor soyunun tükenmediği yorumu getirilmektedir, zira günümüz dünyasının en yaygın canlıları olan kuşlar, küçük uçamayan Teropodlardan evrilmişlerdir. Özellikle son yıllarda dinozor araştırmaları sayesinde bulunan her yeni fosil parçasıyla dinozorlar ve özellikle Teropodlar hakkındaki görüş güncellenmiştir. 1960'larda keşfi ve çalışması yapılan fosil Deinonychus antirrhopus sayesinde dinozorlar hakkındaki eski görüşler sorgulanmış ve değiştirilmiştir. Aptal, hantal ve soğuk kanlı özellikler gösteren dinozor düşüncesinin yerini sıcak kanlıya yakın, tüylü, hızlı ve kuyruklarını sürümeyen daha aktif bir dinozor şablonu almıştır.[2]

Teropodların belli karakteristik özellikleri mevcuttur, özellikle içi boş ve ince çeperli kemikleri bunlara örnektir. yine bu canlıların evrimsel süreçte el ve ayak parmaklarında belli değişiklikler meydana gelmiştir. Özellikle eldeki dördüncü parmak ileri türlerde üçe düşmüştür. Ayak parmaklarında da üç ana ayak parmağı vardır ve dördüncü parmak körelmiştir. Teropodların en önemli özelliklerinden biri de keskin ve kıvrık dişleri ile büyük ve sağlam pençeleridir.[2]

Sınıflandırma ve cinsler

En erken Teropodlar Coelophysoidea ailesi içinde yer alırlar. Bipedal ve etçil bu dinozorlar geç Triyas'tan erken Jura döneminde yaşamışlardır. Dilophosaurus'un Teropod olarak konumu net değildir. Coelophysoidea içinde yer alıp almadığı net değildir.

Bir sonraki grup Neoceratosauria'dır ve içinde Abelisauridler (Carnotaurus) ile Ceratosaurus bulunur. Teropodların en büyük grubu Tetanurae'dır ve bu büyük grup önemli aileleri içermektedir. Megalosauroidea (Megalosaurus ve Spinosaurus gibi cinsleri içerir) ve Allosauroidea gibi aileler bu gruptadır. Allosauroidea da Allosaurus, Giganotosaurus ve Carcharodontosaurus gibi dev cinsleri içerir.

Son ve evrimsel olarak en ileri grup da Coelurosauria grubudur. Kuşlarla en yakın akraba olan canlı türlerini barındıran bu grubun üyeleri birkaç cins hariç genelde küçük türlerden oluşan çeşitli bir gruptur.[2]

Theropoda	†Herrerasauridae       †Eoraptor       †Eodromaeus       †Daemonosaurus       †Tawa    Neotheropoda     †Coelophysoidea        †Dilophosauridae   Averostra   †Ceratosauria   Tetanurae   †Megalosauroidea   Avetheropoda   †Allosauroidea   Coelurosauria   †Tyrannosauroidea       †Compsognathidae     Maniraptoriformes

Kaynakça

1. The-Editors-of-Encyclopaedia-Britannica, The-Editors-of-Encyclopaedia-Britannica. "Theropod". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc. 21 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
2. Editors of Berkeley, Editors of Berkeley. "Theropoda". www.berkeley.com. University of Berkeley. 29 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.