Cebel Şammar Emirliği
Cebel Şammar Emirliği, Cebel-i Şemmer Emirliği (Arapça: امارة جبل شمر Emaretû Cebeli Şemmer), diğer adlarıyla Ha'il Emirliği (امارة حائل Emaretû Ha'il) yahut Ali Reşid Emirliği (امارة آل رشيد Emaretû Ali Reşid), Arabistan yarımadasının Necid bölgesinde kurulmuş ve 19. yüzyılın ortalarından 1921'e kadar yaşamış devlettir. Cebel-i Şemmer Türkçeye "Şemmer Dağı" olarak çevrilir. Şemmer'in başkenti Ha'il'dir. Reşidi ailesi ülkeyi monarşi ile yönetmiştir. Günümüzde toprakları Suudi Arabistan, Irak ve Ürdün'ün içindedir.
دولة آل رشيد / Devlet el-Reşid (Arapça) Cebel Şammar Emirliği | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1836-1921 | |||||||||||||
 Cebel Şammar Emirliğinin Bayrağı | |||||||||||||
 Cebel Şammar Devleti | |||||||||||||
| Başkent | Hail | ||||||||||||
| Yaygın diller | Arapça, Osmanlı Türkçesi | ||||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||||
| Emir | |||||||||||||
• 1836-1848 | Abdullah I. bin Raşid ilk | ||||||||||||
• 1921 | Muhammad II. bin Talāl son | ||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||
• Kuruluşu | 1836 | ||||||||||||
• bin Raşid darbesi | 1836 | ||||||||||||
• Suûdi Fethi | 1921 | ||||||||||||
• Dağılışı | 1921 | ||||||||||||
| |||||||||||||
.svg.png.webp){kind=small}
Tarihi
Cebel-i Şemmer Emirliği 1836 tarihinde kurulmuş ve varlığını Necid'de sürdürmüş olup Suûd ailesi ile kavgalıydı. Reşidiler, 1891'de Mulayda Savaşı ile Suûdileri etkisiz hâle getirmeyi başarmışlardı. Bunun sonucunda İkinci Suûdi Devleti yıkıldı, Necid Emirliği ortadan kalktı ve Cebel-i Şemmer ile birleşti.
Suûdiler savaşı kaybettikleri için Kuveyt'e sürgüne gönderildi. Reşidiler kuzeyde Osmanlı İmparatorluğu ile dostça ilişkiler sürdürdüler. Müttefiklikleri, 19. yüzyılda Osmanlının etkisini ve meşruiyetinin zayıflaması sebebiyle, gitgide azaldı.
1902 tarihinde, Abdulaziz İbn Suud, Riyad'ı geri almayı başardı ve Suûdi Ailesi bölgeyi yeniden feth etmeye başladı. Birkaç çatışmadan sonra Reşidiler ve Suûdiler El-Kasım bölgesini tamamen kapsayan bir savaşın içine girdiler. Bunun sonucunda Reşidiler, Reşidi Emir Abdulaziz ibn Mitaab el-Reşid'in ölümü ile büyük bir bozguna uğradılar.
Emir'in ölümünün ardından, Cebel-i Şemmer yavaş yavaş çöküşe geçti. Daha sonra, Osmanlı'nın Cebel-i Şemmer'e yaptığı yardımlara karşılık olarak İbn Suud İngiliz İmparatorluğu ile ittifak kurma yoluna gitti.
Cebel-i Şemmer Emirliği 2 Kasım 1921 tarihinde Suûdilerle olan mücadelesini kaybetti ve Suûdilere teslim oldu. Daha sonrasında ise Necid Sultanlığı'na dahil edildi. Bugün birçok Şemmer Dağlısı, İngilizler tarafından yapılan sürgün dolayısıyla Suriye ve Irak'ta yaşamaktadır.
Ekonomi
Tarihsel olarak emirlik yonca üretirdi.
Ayrıca bakınız
- Sünni Müslüman hanedanlar listesi (İngilizce)
Kaynakça
Ek okumalar
- Georg Wallin (1854): Narrative of a Journey from Cairo to Medina and Mecca, by Suez, Arabia, Tawila, al-Jauf, Jublae, Hail and Negd in 1845, Journal of the Royal Geographical Society, vol 24: 115-201. (Travels in Arabia, New York: Oleander Press, 1979. yeniden basıldı.)
- William Gifford Palgrave (1865): Personal Narrative of a Year's Journey through Central and Eastern Arabia (1862-1863) 3 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., vol. I, Macmillan & Co., London,
- Lady Anne Blunt (1881): A Pilgrimage to Nejd, The Cradle of the Arab Race: a Visit to the Court of the Arab Emir and `our Persian Campaign` (1968'da yeniden basıldı.)
- Charles Montagu Doughty (1888): Travels in Arabia Deserta. (Birçok kere yeniden basıldı)
- Gertrude Bell (1907): The Desert and the Sown (1987'da yeniden yayınlandı)
- David George Hogarth (1905): The Penetration of Arabia: a Record of Western Knowledge Concerning the Arabian Peninsula.
- Zahra Freeth and H. V. F. Winstone: Explorers of Arabia from the Renaissance to the End of the Victorian Era, Allen & Unwin, London, 1978