Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası

Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası veya kısa adıyla CSO, Türkiye'de çok sesli müziği yayma, tanıtma, sevdirme, Türk bestecilerin eserlerini yurt dışında seslendirme amaçlarına hizmet eden Ankara'da yerleşik senfoni orkestrasıdır. Dünyada, kuruluşundan itibaren varlığını kesintisiz sürdüren en eski orkestralardan biridir.

Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası
Tunç Ünver yönetiminde Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası konseri (Ankara, 1973)
Kısaltma CSO
Öncül Mızıka-yı Hümâyun
Eski adı
  • Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası (1932)
  • Riyaset-i Cumhur Senfoni Orkestrası (1957)
Kuruluş tarihi 1826 (1826)
Orkestra şefi Cemi'i Can Deliorman[1]
Konum Ankara, Türkiye
Konser salonu Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Konser Salonu
Bağlı olduğu kurum Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı
Resmî site Resmî site

Tarihçe

1826'da Osmanlı padişahı II. Mahmut devrinde İstanbul'da batılı bir bando oluşturmak düşüncesiyle Mızıka-ı Hümayun adı ile kurulan topluluk, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası'nın temelini oluşturur. Mızıka-ı Humayun 1924 yılında Gazi Mustafa Kemal'in isteği ile Ankara'ya taşındı ve 1932 yılında Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası adını alarak Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığına bağlı olarak hizmetlerine devam etti. 1957 yılında Riyaset-i Cumhur Senfoni Orkestrası adını almış orkestra günümüzde Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlıdır.

Osmanlı dönemi

Mehter takımı yerine batılı bir askerî bando oluşturmak için kurulan Mızıka-ı Hümayun, zamanla çeşitli müzik, sahne sanatı ve eğlence dallarını bünyesinde toplayan bir örgüt olmuştu. Orkestranın başına başlangıçta İstanbul'da yaşayan Fransız uyruklu bir sanatçı getirildiyse de yetersiz olduğu görülünce Sardunya Hükûmeti'nin tavsiyesi üzerine davet edilen Giuseppe Donizetti 17 Eylül 1828 tarihinde İstanbul'a gelerek orkestra şefliğine atandı. Donizetti, 1856'daki ölümüne kadar görevini sürdürdü. Donizetti'nin yerine İtalyan sanatçı Callisto Guatelli orkestranın yönetimine getirildi. Callisto’nun 1899'da ölümünden sonra Aranda Paşa orkestrayı yönetti. 1908 yılında flütist Saffet Atabinen ilk Türk şef olarak orkestranın başına geçti ve orkestraya yenilikler getirdi.

Mızıka-ı Humayun'un ilk parlak sanatsal yükselişi, 1919 yılında 60 kişilik kadrosu ile Avrupa kentlerinde verilen konserler ile gerçekleşti. Konser öncesinde Mızıka-ı Humayun yöneticiliği ile orkestra şefliği birbirinden ayrılarak Osman Zeki Üngör ilk defa bağımsız bir orkestra şefi olarak göreve başlamış, Türk Kurtuluş Savaşı yıllarında orkestra, Osmanlı Padişahı'na bağlı bir kurum olarak varlığını devam ettirmiş, saltanat kaldırılınca halifeye bağlanmış ve Makam-ı Hilafet Mızıkası adını almıştır.

Cumhuriyet dönemi

Hilafetin kaldırılmasında 8 gün sonra, 11 Mart 1924'te orkestra, TBMM'nin karşısındaki binada ilk konserini verdi. Yeni hükûmetin önünde ilk sınavını böylece veren orkestra, 27 Nisan 1924 tarihinde dönemin Türkiye Cumhurbaşkanı Atatürk'ün emri ile Ankara'ya taşındı.[2] Osman Zeki Üngör'ün yönetiminde çalışmalarına devam eden orkestra, Türk Ocağı'ndaki konserlerin yanı sıra radyo konserlerine ağırlık verdi.

Cumhuriyet dönemindeki ilk yurt dışı turnesi 1926 yılında gerçekleşti. "Karadeniz Gemisi"ndeki Yerli Malı Sergisi'nin Avrupa sahil şehirlerine yaptığı 4 aylık geziye katılan orkestra büyük ilgi gördü. Yine Türkiye Cumhuriyeti Millî Savunma Bakanlığına 1932 yılına kadar bağlı olarak çalışmayı sürdüren orkestra, 23 Haziran 1932 tarihinde Zeki Üngör'ün çabaları ile Millî Eğitim Bakanlığına bağlandı. Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası adını alarak cumhuriyet ile özdeşleşti. Bu adın alınması ile bando ve orkestra kesin olarak birbirlerinden ayrıldı. Zeki Üngör 1934'te orkestradan ayrıldı.

Orkestra yönetimi

Orkestrada idare ve sanat otoritesi 1951 yılına kadar tek şefte toplanmış bulunuyordu. Orkestra sanatçıları aynı yıl kendilerine bir yönetim kurulu seçtiler. Bu yönetim şekli 1957'de "Kuruluş Özel Yasası" ile resmîleşmiş, orkestra yönetimi, yönetim kurulu ve teknik kurul olmak üzere iki organa ayrılmış, her sene tekrarlanan bir seçimle orkestrayı yönetecek 5 kişilik yönetim kurulu belirlenmeye başlanmış ve seçilen yönetim kurulu orkestranın senelik programını belirlemeye, teknik kurul ise yabancı şef ve solistlerin seçimini yapmaya başlamıştır.[3]

Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası şefleri
TarihOrkestra şefleriNotlar
1924–1934Zeki Üngör
1934-1946Adnan Saygun
1935-1946Ernst Praetorius
1946-1952Hasan Ferit Alnar
1957-1959Robert Lawrence
1960-1962Bruno Bogo
1960-1963Otto Matzerah
1963-1971Gotthold E. Lessing
1971-1975Jean Perisson
1977-1982Tadeusz Strugala
1982-1986Hikmet Şimşek
1988-1999Gürer Aykal
2007-2020Rengim Gökmen
2020-günümüzCemi'i Can Deliorman

Konser salonu
Ana madde: Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Konser Salonu

Orkestra, çalışmalarını 1961 yılında kendisine tahsis edilmiş ve 1962'de konser salonuna dönüştürülmüş olan binada sürdürür. Söz konusu bina Gençlik Parkı'nın güneyinde, Talatpaşa Bulvarı üzerindedir. 1995'te mevcut konser salonu ile Ankara Adliyesi arasındaki bölgede temeli atılan[4] yeni binanın inşaatı devam etmektedir. Binanın 2013 yılında bitirilmesi planlanıyor.[5]

Yardımcı şefler

Kaynakça
  1. Cemi'i Can Deliorman Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Şefliğine getirildi
  2. Tarihçe: "Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası" 20 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. CSO.gov.tr sitesi, (Erişim tarihi: 7 Nisan 2014)
  3. CSO'nun yeni direktörü Rengim Gökmen, Milliyet (10 Ocak 2007)
  4. Gül Keskin, AKM'de sessiz değişim, (17 Ekim 2007)
  5. "Seçim Aydın, Günay'ı Yalnız Bırakmayalım". turizmdebusabah.com. 1 Nisan 2012. 26 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2012.

Dış Kaynaklar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.