Davit Dadiani

Davit Dadiani (Gürcüce: დავით დადიანი; 23 Ocak 1813 - 30 Ağustos 1853), 1846'dan 1853'teki ölümüne Megrelya'nın prensliğini yapmıştır. Dadiani hanedanından gelen Davit, V. Levan Dadiani'nin oğludur. 1840'ta babasının emekli olmasıyla Megrelya'nın fiilen hükümdarı olmuştur. Babası gibi Davit de Rus İmparatorluğu'na bağlı olarak hüküm sürmüş, Rus ordusunda tümgeneral olarak görev yapmıştır. Davit, Megrelya'nın hükûmetini, ekonomisini ve eğitimini modernleştirmek için yoğun çaba sarf etmiştir. Megrelya halkının Dadiani'nin sert yeniliklerine olan hoşnutsuzluğundan bahseden Rus yetkililer, Dadiani'nin istifa etmesi için rüşvet teklif etmiş ama Dadiani istifa etmemiştir. Davit 40 yaşında sıtmadan ölmüştür.

Davit Dadiani, Megrelya Prensi.

İlk yılları ve hükümdarlığı

Davit Dadiani, Megrelya'nın başkent Zugdidi'nin yakınlarındaki Chkaduashi köyünde, V. Levan Dadiani ve karısı Prenses Marta Tsereteli'nin oğlu olarak dünyaya geldi. Eğitim yaşına gelen Davit, Rus generaller Vasili Bebutov ve Georg Andreas von Rosen rehberliğinde eğitilmesi için Tiflis'e gönderildi.[1] 1829'da Kazak Can Muhafızları alayında subay olarak görevlendirildi. 1834 ve 1838 yılları arasında, babasının can çekişen Megrelya hükûmeti ve ekonomisini düzeltmeye yardım etmesini istemesi üzerine Megrelya'da kaldı. Bununla beraber, Davit'in reform çabaları yerel halk ve hatta babası tarafından hoş karşılanmamıştır. Hayal kırıklığına uğrayan Davit Tiflis'e dönmüş ve Albay rütbesine terfi ederek Rus ordusunda çalışmaya devam etmiştir. V. Levan, oğlunun tahta geçmesi için 11 Mayıs 1840'ta prenslikten istifa etmiştir. Davit prensliğin yardımcı prensi ve fiili hükümdarı olurken, Levan sadece unvan olarak prensliğe devam etmiştir. Levan'ın 1846'daki ölümüyle beraber Davit prens unvanını da almıştır.[2][3]

Megrelya'daki reformları

Zugdidi'deki Dadiani Sarayı.

Tahta geçen Davit, prensliğinin hükumetini ve ekonomisini modernize etmek için bir dizi reform başlattı. Megrelya'daki yerleşimlerin babadan oğla geçen valilerini atanmış yetkililerle değiştirdi, mahkemeyi asillerin kontrolünden arındırdı ve 12 bağımsız avukatı adaletin nihai sağlayıcıları olarak atadı. Ayrıca, din konusunda da reformlar yapan Davit, rahipleri serflikten kurtarmış ve Megrelya'nın Chkondidi başpiskopusunu kendisine bağlı hale getirmiştir.[1][2]

Dadiani ayrıca çeyiz kurumunu kaldırmış, sivil altyapıyı geliştirmiş ve 10 Megrelyalının Tiflis'te profesyonel eğitim alması için yıllık burs programları başlatmıştır.[3] Zugdidi'deki bir ipek fabrikasıyla Zugdidi ve Salhino'da alkollü içki fabrikalarının kurulmasına finansal destek sağlamıştır. Dadiani, Zugdidi'deki sarayında, Gürcü eserleri müzesi ve eski Gürcü el yazmalarının yer aldığı bir kütüphane kurmuştur. Saray daha sonra oğlu Niko tarafından Gürcüler Arasında Okuryazarlığı Yayma Derneği'ne bırakılmıştır.[2]

Dadiani'nin reformlarını sert bir şekilde yürütmesi halk arasında hoşnutsuzluğa neden olmuştur. Eleştirmenler onu despotluk ve kendini zenginleştirme ile suçlamıştır. Kafkasya Genel Valisi Mihail Vorontsov, Dadiani'ye parasal tazminat karşılığında istifa etmesini önererek bu duruma tepki gösterdi. Davit, mülklerini ve pozisyonunu kaybetmemek için Vorontsov'a 30.000 chervonet teklif etmiştir. Vorontsov, Davit'i Megrelya'nın özerkliğini sonlandırmakla tehdit ettikten sonra, Dadiani Rusya'nın menfaatlerine uygun davranacağına dair söz verdi.[1]

Rusya ile ilişkisi

Genel olarak, Davit Dadiani yönetimi boyunca Rus İmparatorluğu'na sadık olmuştur. Megrelya güçlerinin başında iken, 1841'de Guria'daki Rus karşıtı isyancılarla ve yılın ilerleyen dönemlerinde Kuzeybatı Kafkasya kıyılarındaki Çerkes halklarına karşı savaşmıştır. Dadiani, 1845'te tümgeneral rütbesine terfi etti.[1][2] Davit, Abhazya'daki Şaş'e Hanedanı ile Samurzakano sınırındaki bölgenin hakimiyeti konusunda anlaşamamıştır. 1847'de Rus hükûmeti Samurzakano'yu Megrelya'nın kontrolünden çıkarmış ve Dadta'yı 25.000 ruble ile ödeyerek Kutaisi Guberniyası'na bağlamıştır.[4]

Ölümü

Davit Dadiani, 40 yaşında Gordi köyündeki sarayında sıtmadan öldü. Dadiani Martvili Manastırı'na gömüldü.[3] Rus askeri hekim Erast Andreyevsky, Dadiani'nin yönetiminden hoşnut olmayan insanların Dadiani'yi zehirlemiş olabileceğini de söylemektedir.[5] Davit'in yerine, Davit'in Ekaterine Çavçavadze'den oğlu Niko geçmiştir.

Kaynakça

1. "Дадиан, Давид Леванович [Dadian, David Levanovich]". Arşivlenmiş kopya (Rusça). St. Petersburg. 1905. ss. 33-34. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2020.
2. Kalandia, Giorgi (2012). "დავით დადიანი [David Dadiani]". ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2 [Encyclopaedia Georgia, Vol. 2] (Gürcüce). Tiflis: Metsniereba. ss. 286-287. ISBN 9789992820278.
3. "David Dadiani". Dadiani Dynasty. Smithsonian Institution in association with National Parliamentary Library of Georgia. 26 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2017.
4. Donald Rayfield (2012). Edge of Empires: A History of Georgia (İngilizce). Londra: Reaktion Books. s. 289. ISBN 1780230303.
5. Arşivlenmiş kopya (Rusça). Odessa. 1913. s. 168. 16 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2020.