Deysemi Hanedanlığı

Deysemiler (Kürtçe:Deysemiyan, Arapça:ديسيمي daysimi) Kürt lider Daysam ibn Ibrahim al-Kurdi tarafından, Sâcoğulları’nın iç karışıklıklarından yararlanılarak kurulan Hanedan.

Deysemî Kürt Hanedanlığı[1][2][3] 938-953 yılları arasında hüküm sürdü. Merkezi günümüz Azerbaycan Şehirlerinden olan berdeydi,Bu şehir, Arran diye adlandırılan bölgenin önemli ticarî merkezlerinden biriydi.Şehir,Kür Nehri’ne akan Terter nehri’nin kıyısında yer alıyordu ve bu bölgede büyük bir Kürt nüfûsu yaşıyordu.Eski çağlarda Terter Çayı’na Kürt Elem çayı (Kürtçe:Ava Kurd Elem) denilmekteydi.

Ünlü Arap tarihçi ve coğrafyacı [4] Şemseddîn Ebû Abdullah Muhammed bin Ahmed bin Ebibekir el- Benna el- Şamî el- Maqd, Berde şehrinin kapılarından birinin “Bab’el- Ekrad” (Kürt Kapısı) olarak adlandırıldığını belirtmektedir.[5]

Viking Akınları

Hanedanlık döneminde Hazar Gölü’nün batı tarafında, Deysemîler ile Viking Rus Devleti arasında Bulgar ve Hazar hanlıkları bulunmaktaydı. Bulgarlar ve Hazarlar,İran’dan ve Bağdat’tan gelen İslam dünyasının çeşitli mallarını alıp kuzeyli halklara ve Vikingler’e satıyorlardı. Vikingler de bu malları İsveç’te pazarlarda satıyorlardı. Buradan da Avrupa’nın büyük pazar kentlerine gidiyordu.

Vikingler 943 yılında Deysemî Kürt Hanedanlığı’nın başkenti Berde’yi kuşattı[6],şehri yağmalayarak, şehirdeki Kürt halkını bir yıl boyunca esir almışlardır[7]. Ünlü Fars tarihçi ve filozof Ebû Ali Ahmed ibn-i Muhammed ibn-i Yaqub ibn-i Misgevêy Razî (932 – 1030), Viking işgali hakkında ayrıntılı bilgiler sunmaktadır. Tarihçi, Vikingler şehre girdiğinde, şehri savunanlar arasında Kürtler’in bulunduğunu ve Kürt süvarilerinin sayısının o yıllarda 1500’e ulaştığını belirtmektedir.Vikingler şehirde 1 yıl durduktan sonra, yanlarına pek çok köle alarak gitmişlerdir.[8]

Dağılışı

Deysem’le ilişkileri bozulan veziri Ebü’l-Kāsım Ali b. Ca‘fer, Merzübân ile görüşüp onu Deysem Hanedanın’a saldırmaya teşvik etti. Merzübân Deysem’i savaşta yenerek esir aldı.Önce Azerbaycan’a, daha sonra da Derbend ve Şirvan’a kadar Arrân ve İrmîniye’ye hâkim oldu; Deysem b. İbrâhim el-kurdi’yi de kendisine iktâ ettiği Târum’daki bir kaleye esir olarak gönderdi.[9]

Kaynakça
  1. Mahdi, Muhsin (Ekim 1961). "A History of Sharvān and Darband in the 10th-11th Centuries. V. Minorsky". Journal of Near Eastern Studies. 20 (4): 272-275. doi:10.1086/371656. ISSN 0022-2968.
  2. Hejarê Şamil, Diaspora Kürtleri: Sovyet Kürtleri Hakkında Tarihî ve Güncel İnceleme, “Kafkasya Kürtleri” bölümü, Peri Yayınları, İstanbul 2005.
  3. The Cambridge History of Iran, cilt 4, s. 198 – 249.
  4. First Encyclopedia of Islam, cilt 4, s. 1135.
  5. Clifford Edmund Bosworth, Encyclopaedia Iranica, “Barda’a” maddesi.
  6. İbn-i Xordadbî, Kitab’el- Mesalik we’l- Memalik, s. 221, 1972.
  7. Kennedy, Hugh (14 Aralık 2015). "The Prophet and the Age of the Caliphates". doi:10.4324/9781315673516.
  8. Stefan Lovgren, Vikings’ Barbaric Bad Rap Beginning to Fade, National Geographic News, 17 Şubat 2004.
  9. "Deysem Hanedanlığı Dağılışı hakkında bilgi". 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.