Don Carlos

Don Carlos İtalyan besteci Guiseppe Verdi tarafından, "Camille du Locle" ve "Joseph Mery"'nin hazırladıkları Fransızca libereto kullanılarak bestelenen 5-perdelik bir grand operadır. Liberetto Friedrich Schiller tarafından Almanca yazılan "Don Carlos, Infant von Spanien" dramatik oyunundan uyarlanmıştır. Operanın ilk prömiyeri 11 Mart, 1867'de Paris, Fransa'da Théâtre Impérial de l’Opéra sahnelenmiştir. Ondan sonraki yirmi yılda operaya ekler ve değişiklikler yapılarak birkaç versiyonu geliştirilmiş ve böylece opera evi idarecileri, yapımcıları ve orkestra şefleri için hangi versiyonu seçecekleri hakkında bir seçim imkânı ortaya çıkmıştır. Verdi'nin opera eserleri arasında başka hiçbirinin bu kadar çok çeşit versiyonu bulunmamaktadır. Bu opera eserinin özel baleyi ve ilk sahnelenmeden önceki kesintileri de içine alan tüm uzunluktaki versiyonu 4 saat süreli müzik gerektirmektedir ve bu şekliyle bu eser Verdi'nin en uzun opera eseri olmaktadır.[1]

Bu madde ismi Giuseppe Verdi tarafından bestelenmiş olan operanın, asıl Fransızca metinine uygun olarak, ismiDon Carlos olarak verilmiştir. Eğer sonraki İtalyanca çeviri versiyonu sahnelenirse operanın ismi İtalyanca'ya uygun olarak Don Carlo olması gerekir.

Don Carlos

Özgün isim	'Don Carlo: Fransızca orijinal versiyon Don Carlos İtalyanca çeviri versiyon
Müzik	Giuseppe Verdi
Libretto	"Camille du Locle" ve "Joseph Méry"
Gala	11 Mart 1867
İlk gösterim yeri	Théâtre Impérial de l’Opéra, Paris, Fransa
Oyuncular	Filip II, (Filippo): İspanya Kralı, bas Don Carlos (Don Carlo): İspanya veliahtı,tenor Rodrigue (Rodrigo): Posa Markizi, bariton Engizisyon Mahkemesi Başkanı. bas Valois'li Elisabeth: soprano Eboli Prensesi: mezzo-soprano Bir keşiş: bas Thibault (Tebaldo): Elisabeth'in genç hizmetlisi, soprano Semadan bir ses: soprano Lerma Kontu : tenor Kraliyet ulağı:tenor Aremberg Kontesi: Konuşma yok Flandra mebusları, Engizisyoncular, İspanya Sarayı saraylı erkek ve hanımları, halk, genç hizmetliler, Muhafız askerler, Keşişler, Askerler - koro

Operanın ana konusu İspanya veliahtı olan Carlos, Asturias Prensi'nin (d. 1545- ö. 1568) hayatında Valois'lı Elisabeth'e nişanlanmışken "1551-1559 İtalya Savaşı"'nı sona erdiren ve Habsburg Hanedanı ile Valois Hanedanı'nı birleştirmek hedefi olan barış anlaşması sonucunda nişanlısının babası İspanya Kralı ve Kutsal Roma Germen İmparatoru II. Felipe ile evlendirilmesi gereği ile ortaya çıkan siyasal, ve psikolojik tezatları incelemektedir.

Revizyonlar ve İtalyanca'ya çeviri

Prömiyerden önceki provalarda kesintiler ve ilk yayınlanan versiyon

1866'da Verdi operayı besteleyip bitirdikten sonra, ama daha bale için müziği bestelemeden önce, eserinde bazı kesintiler yapmak gereğini duydu, çünkü bu eser çok uzun olmaktaydı.[1] Bu ilk kesintiler şöyle özetlenebilir:

• IV. Perde 1. Sahnede Elisabeth ve Eboli'nin ikilisi;
• IV. Perde 2. Sahnede Posa'nın ölümünden sonra Carlos ve Kral'ın bir ikilisi;
• Aynı sahnede bulunan isyan olayı sırasında Elisabeth ve Eboli arasındaki karşılıklı konuşma.

Bale müziği bestelendikten sonra 1867'deki provalar sırasında anlaşıldı ki o andaki uzunlukta opera temsil edilirse operanın bitişi ancak gece yarısından sonraya gelecektir; böylece Paris opera seyircisi Paris varoşlarına giden tren seferlerini kaçıracaklardı. Bunun için tekrar yeni kesintiler yapılması gerekti. Verdi'nin kabul ettiği bu kesintiler şunlardı:[1]

• I. Perde'ye girişte oduncular ve karılarının korosu ve Elisabeth'in ilk defa sahnede görünüşü için müzik;
• II. Perde 1. Sahnede Posa için kısa bir giriş solosu ("J'étais en Flandres");
• II. Perde 2. Sahnenin sonundaki Kral ve Posa arasındaki konuşmanın bir kısmı.

Operanın prömiyeri ile birlikte basılan libretto versiyonu Verdi'nin kurguladığı bütün orijinal müziksel pasajları ve baleyi de kapsamakta, fakat yukarıda adı verilen kesintileri ihtiva etmektedir.

Sonraki izinli ve izinsiz Paris kesintileri

Prömiyer sahnelendikten sonra Paris'ten ayrılmadan Verdi Paris opera otoritelerine eğer gerekli görürlerse IV. Perde'nin 2. Sahnesini Posa'nın ölümüne kadar elimine etmelerine (yani isyan sahnesinin elimine edilmesine) izin vermiştir. Bunu yanında, Paris Opera otoriteleri verilen diğer temsillerde, Paris'ten ayrılmış olan Verdi'ye hiç haber bile vermeden, eserden bazı diğer kesintiler de yapmışlardır.[1]

İtalyanca'ya birinci çeviri

Don Carlos librettosunun İtalyanca'ya çevirisinin ilk hazırlıkları "Achille de Lauzières" tarafından 1866 sonbaharında başlanmıştı. Verdi, o zaman hâlâ "Don Carlos" adı ile anılan operanın, aynı Paris Operası'nda sahnelendiği gibi 5 perdeden oluşmasını ve bir bale kısmını da kapsamasında ısrar etmekteydi.[1] Bu 5-perdelik İtalyanca çeviri hiç kesintisiz olarak 4 Haziran 1867'de Londra'da (şimdi Royal Opera House olarak anılan) Covent Garden Krallık İtalyan Opera Evi'nde ("Michael Costa"'nin orkestra şefliği altında) sunuldu. Yine hiç kesintisiz 5-perdelik ilk İtalyanca çevirinin aynı yıl 27 Ekimde İtalya'da Bologna "Teatro Communale"de prömiyeri yapıldı.

Müziğin ve metinin sonraki revizyonları

Bu eserin 1871'de başarısız olan Napoli'deki yapımından sonra, Verdi 1872-73 yılı içinde eserin sahnelenmesi için bu şehri ziyaret etmeye ikna edildi. Bu ziyaretinde eserde iki daha değişiklik yaptı:[1]

• Posa ve Kral'ın birlikte bulunduğu II. Perde 2. Sahneye daha önce yapmış olduğu kesintileri ("Antonio Ghislanzoni" nin şiirlerini) tekrar ekledi ve notalarda da değişiklikler yaptı.
• V. Perde'de bulunan Carlos ve Elisabeth ikilisini elimine etti.

Don Carlos' un ölçeğini ve kapsamını değiştirme fikri 1875'te Verdi tarafından ortaya atıldı. Bu kısmen daha önceki yapımlarda elde edilen tecrübeler hakkında gelen haberlere bağlıydı' Örneğin Costa yapımında I. Perde ve bale kısmı temsil edilmemiş ve eserin diğer kısımlarında da kesintiler yapılmıştı. Nisan 1882'de Verdi Paris'e gelmiş iken değişiklikler yapmaya hazır bulunuyordu. Zaten daha önce Verdi'nin bestelemiş olduğu Macbeth, Kaderin gücü (Forza del destino) ve Aida eserlerini Fransızca'ya tercüme eden "Charles Louis-Etienne Nutter" ve "du Locle"un çalışmalarını bilmekteydi. Verdi Paris'te iken üçü bir araya gelerek ve 9 ay birlikte uğraş vererek Don Carlos eserinin Fransızca metninde ve eserin müziksel bestesinde çok büyük değişikler yaparak sanki yeni 4 perdelik bir Don Carlos operası ortaya çıkardılar (1882 Versiyonu). Özellikle I. Perde ve bale parçası tamamıyla dışarıda bırakıldı. Bu çalışma Mart 1883'te bitirildi.[1]

İtalyanca'ya çevirisi revizyonları

Bu yeni Fransızca revizyonun metni, de Lauzieres'in 1866 çevirisi esas alınarak, "Angelo Zamardini" tarafından İtalyanca'ya çevrildi. Bu yeni İtalyanca versiyon için eserin ismi Don Calo olarak kabul edildi. Bu revizyonlu İtalyanca eserin prömiyer sahnelenmesi 10 Ocak 1884'te Milano'da La Scala tiyatrosunda yapıldı.

Verdi eserinin ilk versiyonundaki I. Perde'yi elimine etmeye razı olmuşken, sonradan fikrini değiştirmiş olduğu sanılmaktadır. Çünkü 29 Aralık 1886'da Modena'da sahneye konulan Don Carlo yeni revize edilmiş 4-perdelik versiyonun metnini kullanmakla beraber, daha önceki elimine edilmiş olan eski I. Perde'deki şarkılar kısım da başa eklenmiştir ve buna Verdi izin vermiştir. Bu son versiyon genellikle Verdi eserlerinin editörü olan "Guilo Ricordi" tarafından "balesiz 5 perdelik yeni edisyon" adı altında basılıp yayınlanmıştır.[1]

Sonraki sahnelenme tarihçesi

20. yüzyılın ilk yarısında Don Carlos/Don Carlo operası çok nadir olarak sahnelenmiştir. Fakat İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, özellikle 1883 'Milano' versiyonu şeklinde, muntazaman olarak dünya opera evlerinde sahnelenmiştir. Bu versiyon birçok kere de ses kaydına alınıp, birkaç değişik yapımın diskleri hâlâ satılmaktadır.

Sonra da orijinal 5-perdelik Fransızca versiyonunun sahnelenmesi ve ses kayıtlarının satışları başlamıştır. 1970'te Placido Domingo'nun baş roldeki Teatro de Scala bu trende yol açıcı olmuştur. Bunu takip eden önemli yapımlar arasında 1996'da Paris'te Théâtre du Châteletdeki yapımı ve bunun audio ve DVD kayıtları, 2003'te San Francisco'da yapımı, 2006'da Viyana'da Staatsoper yapımı ve aynı yıl Barselona'da Liceu yapımı sayılabilir.

Roller

Rol	Ses tipi	Prömiyerde roller 11 Mart 1867[1] (Orkestra şefi: Hainl)	Revize versiyon Prömiyerde roller 10 Ocak 1884[1] (Orkestra şefi: - )
Filip II, (Filippo) İspanya Kralı	bas	Louis-Henri Obin	Alessandro Silvestri
Don Carlos (Don Carlo), İspanya veliahtı	tenor	A. Morère	Francesco Tamagno
Rodrigue (Rodrigo), Posa Markisi	bariton	Jean-Baptiste Faure	Paolo Lhérie
Engizisyon Mahkemesi Başkanı	bas	David	Francesco Navarini
Valois'li Elisabeth	soprano	Marie-Constance Sass	Abigaille Bruschi-Chiatti
Eboli Prensesi	mezzo-soprano	Pauline Gueymard-Lauters	Giuseppina Pasqua
Bir keşiş	bas	Armand Castelmary	Leopoldo Cromberg
Thibault (Tebaldo), Elisabeth'in genç hizmetlisi	soprano	Leonia Leveilly	Amelia Garten
Semadan bir ses	soprano
Lerma Kontu	tenor	Gaspard	Angelo Fiorentini
Kraliyet ulağı	tenor	Mermant	Angelo Fiorentini
Aremberg Kontesi	Konuşma yok	Dominique
Flandra mebusları, Engizisyoncular, İspanya Sarayı saraylı erkek ve hanımları, halk, genç hizmetliler, Muhafız askerler, Keşişler, Askerler - koro

Konu özeti

[Bu konu özeti Paris Opera Evi için bestelenen ve 1866'da bitirilen asıl 5-perdelik versiyon içindir. Diğer versiyonlarda yapılan önemli değişiklikler satır içine girmiş parantezler şeklinde gösterilmiştir. Aryalar ve diğer şarkıların isimleri Fransızca ve İtalyanca verilmiştir.]

I. Perde

[1883 revizyonunda bu perde elimine edilmiştir]

Fransa'da Fontainebleau ormanında kış

Bir prelüd ve odun kesen işçilerin ve karılarının korosu duyulur. Hayatın zorluğundan ve bunun İspanya ile savaş dolayısıyla daha da kötüleştiğinden şikayet etmektedirler. Fransa Kralının kızı Elizabeth maiyetindekiler ile birlikte gelir. Buradaki bulunan ahaliye, hemen yakınlarda yapacağı evlilikten bahseder ve hemen orada ayrılır.

Bu Paris prömiyerinden önce operadan kesilip atılmıştır. Bunun yerine çok kısa bir sahne olarak Elizabeth'in sahnede bir ucundan diğerine geçerek odunculara bir kese para vermesi konulmuştur.

Carlos saklandığı yerden çıkarak Elisabeth'i gördüğünü ve ona âşık olduğunu açıklar. (Arya: Je l'ai vue / Io la vidi - "Onu gordum.") Elisabeth tekrar geldiğinde önce Lerma Kontu'nun başkanı olduğu bir heyette delegeymiş gibi hareket eder; fakat sonra kim olduğunu açıklar ve ona karşı olan aşk hislerini bildirir; Elisabeth'de bu aşka karşılık verdiğini söyler. (İkili:De quels transports poignants et doux / Di quale amor, di quanto ardor - "Ne aşk, ne çok heves."). Bir top sesi duyulur; İspanya ve Fransa arasında barış anlaşmasının yürürlüğe girdiğini açıklamaktadır. Thibaut gelip Elisabeth'e anlaşmaya göre evleneceği kişinin veliaht Carlos değil İspanya Kralı II. Filip'in kendisi olduğunu bildirir. Lerma ve etrafındakiler bunun doğru olduğunu teyit ederler. Elisabeth'in barış anlaşmasını bozmamak için bu barış şartına razı olması gerekir. İspanya'ya gitmek üzere ayrılır. Carlos harap olmuştur.

II. Perde

[1883 revizyonunda bu I. Perde olmuştur.]

1. Sahne: İspanya'da Sain-Just Manastırı (İspanyolca: (San Jerónimo de Yuste)

Keşişler ölmüş olan İmparator Sarlkent'in ruhunun rahat etmesi için dua etmektedirler. Onun torunu olan Carlos girer, sevmiş olduğu kadının babası ile evlenmesi gerektiği için büyük bir üzüntü içindedir.

[1883 revizyonunda, daha önce elimine edilmiş I. Perde'de bulunan ("Je l'ai vue" / "Io la vidi" - Onu gördüm) aryasını söyler.]

Eski ölmüş imparatora çok benzeyen bir keşiş gelip ona Tanrı'ya inanırsa sonunda büyük bir huzura kavuşacağını söyleyerek onu teselli etmeyi başarır. Arkadaşı olan Posa Markizi Rodrique harp alanı olan Flandra ülkesinden yeni gelmiştir. (Arya: J'étais en Flandres - "Ben Flandra'daydım.")

[Bu kısım prömiyerden önce yapılan provalardan sonra elimine edilmiştir]

Posa Flandra'da savaştan çok zarar görmüş olan halka veliahttan yardım istemeye gelmiştir. Posa Carlos'a İspanya'dan ayrılıp Flandra'ya gitmesini tavsiye edebileceğini söyler. İki adam birbirleriyle sonsuza kadar arkadaş olacaklarına and içerler. İkili: Dieu, tu semas dans nos âmes / Dio, che nell'alma infondere - "Tanri, ).

Kral Filip de yeni karısı ile birlikte babası İmparator Şarlkent'in mezarını ziyarete gelmiştir. Don Carlos'un içi kan ağlamaktadır.

2. Sahne: Saint-Just Manastırı yakınlarında bir bahçe

Prenses Eboli, bir Emevi Arap Kralı ve sonradan ihmal ettiği karısı olduğu anlaşılan peçe giymiş bir güzel hakkında Peçe Şarkısı'nı ("Au palais des fées" / "Nel giardin del bello") söyler. Elisabeth girer. Posa Fransa'dan getirdiği bir mektubu (ve gizlice Don Carlos'tan bir pusulayi) Elizabeth'e verir. Paso'nun Elisabeth'e Veliahti görmesini sıkıca tembih etmesi üzerine onu tek başına görmeye razı olur. (Arya: "L'Infant Carlos, notre espérance" / "Carlo ch'è sol il nostro amore" - Sena aşkından Veliaht Carlos). Aynı zaman, Prenses Eboli Carlos'un kendisini sevebileceğini beklemektedir.

Carlos ve Elizsabeth yalnız buluştukları zaman Carlos Elisabeth'e babasının kendisini Flandra'ya göndermesini istemesini söyler. Elizabeth de bunu kabul eder. Carlos ona olan aşkından tekrar bahis acar ama Elisabeth artık üvey anne ve çocuğu durumunda oldukları için bu aşkı reddeder. Veliaht ayrıldıktan sonra Kral Filip gelip Kraliçeyi yalnız bulur ve onu yalnız bırakan nedimesi olan Aremberg Kontesi'nin Fransa'ya dönmesine emir verir. Elisabeth Kontes'e Fransa'ya selamlarını götürmesini ister ve hiç olmazsa sevdiği ülkesine geri gideceği için bu emirden kırılmaması gerektiğini söyler. Aria: ("Oh ma chère compagne" / "Non pianger, mia compagna" - "Benim sevgili ülkem"). Kral Posa ile görüşür; onun Flandralılara acıması için yalvarmalarını dinlemez fakat ona olan şahsi inancını bildirir ama Engizisyon Mahkemesi Basi'nından korkması gerektiği de öğüt verir.

[Bu ikili Verdi tarafından üç defa revize edilmiştir.]

III. Perde

[1883 revizyonunda bu II. Perde]

1. Sahne: Madrid'de Kraliçe'nin bahçesinde akşam üstü

Elizabeth yorgundur ve ertesi gün yapılacak Kralın taç giyme töreninde kendini iyi hissetmek için istirahat etmek istemektedir. Fakat o akşam için bir maskeli balo hazırlanmıştır. İstirahat edebilmek için kendi maskesini Eboli Prensesi ile maskesini değiştirir ve bu surette kendisi balodan ayrılabilecek ve kimse onun yokluğundan haberdar olmayacaktır.

[1883 revizyonunda bu sahne elimine edilmiştir]

[[[Lucien Petipa]] tarafından koreografisi yapılan La Peregina adlı bale bu noktada prömiyer sahnelenmesinde oynanmıştır.]

Don Carlos girer. Bahçede bir randevuya gelme hakkında imzasız bir pusula almıştır. Bunun Elisabeth'den geldiğini sanmaktadır; halbuki pusulayı gönderen Eboli Prensesidir. Randevuya kraliçenin maskesiyle gelen Eboli Don Carlos'un kendisini kraliçe sandığını anlar. Don Carlos onun Kraliçe'ye aşkından haberdar olmasından korkmaya başlar. Posa da geldiği zaman Eboli Carlos ve Elisabeth'in gizli aşklarını krala ifşa etmek tehdidinde bulunur. Posa bunu üzerine Eboli'yi öldürmek ister fakat arkadaşını bundan vazgeçirir. Eboli intikamcı hislerle oradan ayrılır. Posa Carlos'a eğer çok hassas siyasi evrakları varsa onları kendisi saklayabileceğini söyler ve Carlos bunu kabul edince birbirlerine olan sonsuz arkadaşlık duygularını tekrarlarlar.

2. Sahne: Valladolid Katedrali onünde

Halk Kral ve Kraliçe'nin o günüu taç giyme töreni için eğlencelere başlamışlardır. Sokaklarda yapılan resmî yürüyüş için başı keşişler refakat ettiği Engizisyon'un ölüm mahkûmları çekmektedir. Sonra Kral ve maiyeti gelir. Kral halka bir nutuk verir. Bu sırada Don Carlos bir grup Flandralı temsilci ile kralın önüne gelir ve Flandralılar kraldan ülkelerine istiklal vermesini isterler. Halk ve saray mensupları bunu uygun bulurlar. Fakat Engizisyoncu keşişlerden destek alan Kral Flandra temsilcilerinin tutuklanmasını emreder. Carlos krala karşı kılıcını çeker. Kralın onun silahsızlandırma emirlerini, Posa ortaya çıkıncaya kadar, kimse dinlemez. Posa Carlos'u kılıcını teslim etmeye ikna eder. Bu nedenle kral Posa'ya düklük payesi verir. Engizisyon keşişleri mahkûmlarını idamı için onları meydanda hazırlanmış odun yığınları üzerine koyup yakıp öldürme (oto-de-fe) törene başlarlar. Alevler onları sarmaya başlayınca burada idam edilenlerin ruhlarının huzura kavuşacağı hakkında bir uhrevi ses gökten duyulur.

IV. Perde

[1183 revizyonunda bu III. Perde olmuştur.]

1. Sahne: Kral Filip'in Madrid'deki çalışma odası

Tek başına dalgın olan kral Elisabeth'in kendini hiçbir zaman sevmediğinden; yüksek mevki dolayısıyla sonsuzluğa kadar daima uyanık olması gerektiğinden ve doğru dürüst uykuyu ancak Escorial manastırındaki mezarına götürüldüğü zaman bulabileceğinden yakınmaktadır. (Arya: "Elle ne m'aime pas" / "Ella giammai m'amò" - "O beni sevmiyor.") Doksan yaşında olan ve gözleri görmez olan Engizisyon Mahkemesi başkanının odaya olduğu yüksek sesle ilan edilir. Kral ona eğer veliahtı olan oglunu idam ettirirse kilisenin bir itirazı olup olmayacağını sorar. Engizisyon başkanı buna Hristiyanların Tanrı oğlu olduğunu kabul ettikleri İsa'nın aynı Tanrı'nın emri ile çarmıha gerilip öldürüldüğü yanıtını verir. Kralın başka bir konu üzerinden konuşmayacağını anlayan Engizisyon başkanı Posa'ya karşı şikayeti olduğunu; onun çok buyuk bir sucu olduğunu yani bir dinsel reformcu olduğunu; bu suçun Carlos'un sucundan da buyuk olduğunu söyler ve gereken cezayı görmesini ister. Kral buna protesto edince eğer Kral bit uygun karar vermezse Engizisyon'un Kralı bile muhakeme edebileceğini ima eder. Engizisyon Mahkeme başkanı ayrılır. Filip kralın bile kilise liderlerini isteklerine karşı hiçbir gücü olmadığından şikayet eder.

Elisabeth gelir. Mücevherat sandukasının çalınmış olduğundan korkulu olduğunu bildirir. Fakat bu sanduka kralın eline geçmiştir. Kral içinde Don Carlos'un bir portresi olduğundan şüpheye düşmüştür ve bunun nedenini sorar. Elisabeth bunun hiçbir kotu manası olmadığını söyler. Fakat kral onu oğluyla ihanet etmekle suçlayınca Elizabeth baygınlık geçirir. Ona bakmak için Eboli ve Posa girerler ve bir dörtlü şarkıya başlanır. ("Maudit soit le soupçon infâme" / "Ah, si maledetto, sospetto fatale"). Kral karısını haksiz olarak ahlaksızlıkla itham ettiğini anlar. Posa bir şeyler yapmak için karar alır ve Eboli Elizabeth'i yanlış olarak ihbar ettiği için pişmanlık duyar. Elisabeth ayılır ama çok mutsuz ve umutsuz olduğunu ifade eder.

[Bu dörtlü 1883'te Verdi tarafından revize edilmiştir]

İki kadın kralın huzurundan birlikte ayrılırlar. Eboli, Carlos'u kendisi sevdiği için, mücevherat sandukasını kendisinin çalıp Krala verdiğini itiraf eder.

[Burada önceden bulunan "J'ai tout compris" ikilisi prömiyerden önce Verdi tarafından elimine edilmiştir.]

Eboli'nin itirafı bununla da bitmez. Carlos'u sevdiğini fakat ondan hiçbir uygun yan bulamadığını bildirir. Bundan başka, Kral evlenmeden önce onun metresi olduğunu da açıklar. Elisabeth ona ya sürgüne gitmesini ya da bir manastıra girmesini tavsiye ettiğini bildirir ve oradan ayrılır. Yalnız kalan Eboli güzelliğini kendine vermiş olduğu ölümcül kendini beğenmişlikten şikayet etmeye koyulur. Sürgüne gitmek yerine bir manastıra çekilmeyi tercih eder. Oradan Carlos'u Engizisyon cezalarından kurtarmaya gayret etmeye karar verir. (Arya: "O don fatal" / "O don fatale").

2. Sahne: Bir Hapishane

Don Carlos hapishanede tutukludur. Posa gelir ve Carlos'un kurtulduğunu ama Carlos'un kendine verdiği hassas siyasi evrakın dosyaları içinde bulunduğu için kendi hayatini kaybedeceğini açıklar. (Arya, 1. kısım: "C'est mon jour suprème" / "Per me giunto è il di supreme"). Posa ve Carlos'tan habersiz olarak iki kisi girer; birisi Engizisyon Mahkemesi hakimi cübbeleri iledir; diğeri ise bir asker olup bir flinta tüfek taşımaktadır. Tüfekli asker Posa'ya ateş açıp onu ölümcül yaralar ve iki kisi ortadan kaybolurlar. Son nefesinde Posa Carlos'a Elisabeth'in ertesi gün kendisiyle buluşmak için Saint-Just'e geleceğini ve eğer arkadaşı Flandra'yı kurtarmayı başarıp daha mutlu bir İspanya ülkesi üzerinde hükümdar olursa mesut olarak öleceğini bildirir. (Arya, 2. kısım: "Ah, je meurs, l'âme joyeuse" / "Io morrò, ma lieto in core" - "Oluyorum ama mesut olabileceğim.") Posa öldükten sonra Filip gelir; oğlunu serbest bırakmayı teklif eder. Ama Carlos onun teklifini kabaca reddeder.

[Burada Kral ve Carlos'un birlikte söyledikleri bir ikili kesilmiştir. Ancak bu parça sonradan Verdi'nin bestelediği Requiem dini ilahisinde Lacrimosa bolumu için kullanılmıştır.]

Kilise çanları çalmaya başlar. Eboli, Elisabeth ve Engizisyon başkanı gelirler. Toplanan halk kralı tehdit edip Carlos'u serbest bırakmasını istemektedir. Bu karışıklık içinde Eboli Carlos'la kaçmayı başarır. Engizisyon Mahkemesi başkanı halkı diz çöküp dua etmeye çağırır ve böylece halkın kızgısını ortadan kaldırmaya ve düşeni korumaya muvaffak olur.

[Prömiyerden sonra revizyon edilmiş bazı versiyonlarda bu Perde Posa'nin olumu ile son vermektedir. Fakat 1883'teki son revizyonunda Verdi halkın isyan sahnesini daha kısaltıp esere tekrar koydu. Verdi'ye göre bu halk isyanı gösterilmezse Eboli'nin nasıl Carlos'u kurtarma emeline kavuşabildiği biraz kapalı kalabilmektedir.

V. Perde

[Bu Perde 1883 revizyonunda IV. Perde olmuştur.]

Ayışığında Saint_Just Manastırı

Elizabeth Sarlkent'in lathi önünde diz çöker. Kaderin kendine çizdiği yolu bulmak için Flandra'ya gitmekte olan Don Carlos'a her turlu desteği sağlamayı kendine hedef etmiştir. Fakat Elizabeth kendi için sadece olumun çözüm olacağına inanmıştır. (Arya: Toi qui sous le néant / Tu che le vanità). Carlos ayrılmadan gelir ve birbirlerine son bir daha veda ederler. (Ikili: Au revoir dans un monde où la vie est meilleure / Ma lassù ci vedremo in un mondo migliore).

[Bu ikili Verdi iki defa revizyondan geçirilmiştir]

Filip ve Engizisyon Mahkeme başkanı girerler. Kral iki kurban bulunmakta olduğunu açıklar ve Engizisyon başkanı da Engizisyon'un gereken vazifeyi yapacağını teyit eder. Çok kısa bir mahkeme celsesi yapılır.

[Bu 1883 revizyonunda elimine edilmiştir]

Carlos, Tanrı'ya haykırarak, kendinin Engizisyon muhafızlarından korumak için kılıcını çeker. Tam bu sırada Sarlkent'in lathinden bir keşiş ortaya çıkar ve Carlos'u manastır dışında bir güvenceli yere götürüp onu Engizisyon elinden kurtarır. Filip ve Engizisyon Mahkeme başkanı bu keşişin gerçekten Sarlkent olduğuna inanırlar.

Kullanılan çalgılar

• Tahta nefesli çalgılar: pikolo flüt (gerektiği zaman flüt), 2 flüt, 2 obua (2. gerekirse İngiliz kornosu), 2 klarinet, 4 fagot
• Bakır nefesli çalgılar: 4 kornet, 3 pistonlu kornet, 2 trompet, 3 trombons, bas tuba
• Vurmalı çalgılar: timpani, bas davulu, zil, üçgen, F-major ve E-minör çıngıraklar
• Arp
• Yaylı çalgılar
• Sahnede bando: Re-akorlu klarnet, 2 La-akorlu klarinet, korno, 2 flugelhorn, 2 trompet, bas flugelhorn, 3 trombon, bombardon, kontrabas, harmonium, arp

Seçilmiş ses kayıtları

Don Carlos (Fransızca orijinal versiyon)

Yıl	Roller (Don Carlos, Elisabeth, Eboli, Rodrigue, Philip) [2]	Orkestra şefi, Opera evi ve Orckestra	Marka	Versiyon
1972	André Turp Edith Tremplay Michelle Vilma Robert Savoie Joseph Rouleau	John Matheson, BBC Sarkicilari, BBC Konser Orchestrasi	Audio CD: Opera Rara, orijinal 1973 BBC radyo yayini	5 perde
1983	Plácido Domingo [Katia Ricciarelli Lucia Valentini Terrani Leo Nucci Ruggero Raimondi	Claudio Abbado, La Scala Orkestra ve korosu	Audio CD: Deutsche Grammophon ASIN: B000001G68	5 Perde
1996	Roberto Alagna Karita Mattila Waltraud Meier Thomas Hampson José van Dam	Antonio Pappano, Theatre du Chatelet Orckestra ave korosu	DVD: Kultur Video ASIN: B00008DDRK	5 Perde

Don Carlo (İtalyanca çeviri versiyonu)

Yıl	Roller (Carlo, Elisabetta, Eboli, Rodrigo, Filippo)	Orkestra şefi, Opera Evi ve Orkestra	Marka	Versiyon
1958	Jon Vickers Gré Brouwenstijn Fedora Barbieri Tito Gobbi Boris Christoff	Carlo Maria Giulini, Londra Kraliyet Opera Evi, Covent Garden Koro ve Orkestrasi	Audio CD: BBC Legends ASIN: B000CHYH3C	Don Carlos - 5-Perde (1867 I. Perde; 1886 4-Perde versiyonu II. ve V. Perde)[3]
1965	Carlo Bergonzi Renata Tebaldi Grace Bumbry Dietrich Fischer-Dieskau Nicolai Ghiaurov	Georg Solti, Londra Kraliyet Opera Evi, Covent Garden Koro ve Orkestrasi	Audio CD: DECCA ASIN: B00000E3OE	Don Carlo – 5 Perde (1886 kisaltilmamai versiyon)
1970	Plácido Domingo Montserrat Caballé Shirley Verrett Sherrill Milnes Ruggero Raimondi| Carlo Maria Giulini, Londra Kraliyet Opera Evi]], Covent Garden Korosu ve Orkestrasi	Audio CD: EMI Classics ASIN: B00004VVZP	Don Carlos – 5 Perde (1867, I. Perde ; 1886 kisaltilamamis 4-Perde versiyonu version, II. ve V. Perde)[4]
1984	Plácido Domingo Mirella Freni Grace Bumbry Louis Quilico Nicolai Ghiaurov	James Levine, Metropolitan Opera Orchestra and Chorus (prodduktor John Dexter	DVD: Deutsche Grammopho] Kat: 00440 073 4085	Don Carlo – 3 Acts with extended scenes. (Kisaltilmamis 5-Perdelik versiyonun Met tarfinda 3-Perde olarak sunumu)[5]
1986	José Carreras Fiamma Izzo D'Amico Agnes Baltsa Piero Cappuccilli Ferruccio Furlanetto	Herbert von Karajan, Salzburg Festival, Berliner Philharmoniker	DVD: Sony ASIN: B00007CVRJ	Don Carlo - 4 Perde
1994	Luciano Pavarotti Daniela Dessi Luciana D'Intino Paolo Coni Samuel Ramey	Riccardo Muti, La Scala Orkestra ve korosu	DVD: EMI Classics ASIN: B00020HEPW	Don Carlo - 4 Perde

Not: Kat": ses kayıt şirketinin kendi katalog numarası; "ASIN" : amazon.com urun referans sayısı.

Dipnotlar

1. Budden, say. 23-25
2. Characters' names as appearing on the Kultur DVD
3. Royal Opera House, London, Covent Garden Books: Opera 12, yay. 1960, 1958 yapiminin tum tekrarlamalari icin hazirlanan program brosurlerinden
4. Andrew Porter, Don Carlo, 1971 tarihli ses kayit diski ile birlikte verilen brosurden
5. "1984'te 3-Perde olarak Met sunumunun ayrimi ve konu ozeti". 11 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2009.

Ayrıca bakınız

• Opera
• Giuseppe Verdi
• İspanya

Dış bağlantılar

• "Opera Türkiye" websitesinde Verdi'nin "Don Carlos" operası konu özeti (Erişim: 18.5.2010)
• İngilizce Wikipedia Don Carlos maddesi (İngilizce) (Erişim: 1.3.2009)
• Don Carlos operasının ses kayıtları listesi 19 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişim: 1.3.2009)
• Don Carlos operasının librettosu (İtalyanca) (Erişim: 1.3.2009)
• Budden, Julian, The Operas of Verdi, Volume III, London: Cassell, Ltd, 1984 ISBN 0-304-31060-3 (İngilizce)