Etika (kitap)

Ethica; Etika veya Törebilim gibi isimlerle Türkçeye çevrilmiş, özgün tam adı Ethica Ordine Geometrico Demonstrata olan, Baruch Spinoza'nın ünlü felsefî eseri. İngilizce çevirileri genellikle Ethics ismi altında yapılmıştır. Latince yazılmış olan kitap Spinoza vefat ettikten sonra 1677'de basılmıştır ve onun en ünlü eseri olmuştur. Spinoza yaşadığı sırada birçok baskılara ve dışlanmalara maruz kalmış, Etika henüz yayımlanmadan belirli çevrelerde okunup tartışmalara vesile olduğundan dolayı kendisi tarafından yayımlatılmak istenmemiştir. Bugün yazarın başyapıtı olarak da anılır.

Törebilim
Ethica Ordine Geometrico Demonstrata
ilk baskının iç sayfası
Yazar Baruch Spinoza
Çevirmenler Hilmi Ziya Ülken
Fransızcadan
Dil Latince
Tür Felsefe
Yayım 2004
Yayımcı Dost Kitabevi
Sayfa 342
ISBN
975-298-147-X (Türkçe)

Önermelerin takip ettiği aksiyom ve tanımlar ile, Spinoza'nın da belirttiği gibi, eserin tarz ve sistemi "geometrik bir sırada düzenlenmiştir". Geometri Spinoza'nın düşünce yapısında bir düşünce biçiminin kusursuz bir şekilde ortaya konulmasının yolu olarak anlaşılır. Tıpkı Öklid geometrisinde olduğu gibi Spinoza da Etikasında, temel aksiyomları önce ortaya koyar ve daha sonra sistemini bunun üzerinde inşa eder. Yani aksiyomların kesinlenmesinden sonra her şey tümdengelimli bir şekilde ortaya konulur. Geometrik yöntem Etikanın kesinliğinin koşulu olarak öne sürüldüğü gibi, sonradan meydana gelen pek çok tartışmanın da kaynağıdır. Etika her şeyi açıklama iddiası içeren yapısı dolayısıyla, metafizik bir nitelikte de görülmüştür. Spinoza yapıtında Tanrı, doğa, gerçeklik, özgürlük, insan, tutkular, zihin gibi konulara kesin formüllü ancak yine de çok farklı şekillerde anlaşılan ve dolayısıyla da tartışılan açıklamalar getirir.[1]

Eserin Törebilim ismine sahip olmasının nedeni kitabın düşünce ve akıl yollu bir yaşam (ki burada Spinoza'nın kastı kelimenin tam anlamıyla Tanrı'dır) ile ahlâki ve hoşnut bir yaşama ulaşılabileceğini göstermek amacını taşımasıdır. Ek olarak Spinoza kişinin her şeyin önceden belirlenmiş bir şekilde olduğunu ve bunun değiştirilemeyeceğini fark ederek huzura kavuşabileceğini belirtmektedir. Bu şöyle de ifade edilebilir; özde her şey Tanrı'nın iradesiyle olmaktadır, ve bu yüzden kişinin geleceği dert etmemesi veya gelecekten korkmaması gerekir. Belirtmekte yarar vardır ki Spinoza'nın felsefî görüşlerinde rastlanabilecek Tanrı kavramı ve ilgili terimler, klasik monoteistik dinî Tanrı kavramıyla eş tutulmamalıdır, zira Spinoza'nın kastı daha farklıdır.

Beş bölümden (veya kitaptan) oluşan eserin her bir bölümü belirli bir sırayla ilgili konuları ele alarak gelişir. Örneğin ilk bölüm, Tanrı'nın, daha uygun bir terminolojiyle Spinoza'nın tercih ettiği şekilde "Deus sive Natura"nın ("Tanrı ya da Doğa"), tek ve eşsiz bir varlık olarak gerekliliğini ifade etmeye çalışmaktadır. Spinoza'nın Tanrı ya da doğa deyişinden, Althusser tarzı bir materyalizm de çıkmıştır, en derin metafizik ve idealizm de.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça
  1. Batı Felsefesi Tarihi, Bertrand Russell, Say yayınları, sayfa; 553
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.