Fela Kuti

Fela Anikulapo Kuti (/feˈlæ ænɪkuˈlæpo ˈkutɪ/; 15 Ekim 1938 - 2 Ağustos 1997), ya da kısaca Fela (/feˈlæ/), Nijeryalı müzisyen, albüm yapımcısı, insan hakları savunucusu.[1]

Fela Anikulapo Kuti
Fela Kuti (1970)
Genel bilgiler
Doğum adı Olufela Olusegun Oludotun Ransome-Kuti
Doğum 15 Ekim 1938
Ölüm 2 Ağustos 1997 (58 yaşında)
Başladığı yer Abeokuta, Nijerya
Tarzlar Pop, dans-pop, R&B, blue-eyed soul
Meslekler Şarkıcı, Söz yazarı, Müzisyen
Çalgılar Vokal, saksofon, klavye, bateri, gitar
Etkin yıllar 1958–1997
Müzik şirketi Barclay/PolyGram (world except US, Japan, and Nigeria)
MCA/Universal Records (US)
Celluloid Records (US)
EMI Nigeria (Nigeria)
JVC Records (Japan)
Wrasse Records (UK, US)
Shanachie (US)
Knitting Factory (US)
İlişkili hareketler Africa ’70
Egypt ’80
Koola Lobitos
Nigeria ’70
Ginger Baker
Tony Allen
Femi Kuti
Seun Kuti
Roy Ayers
Lester Bowie
Resmî site felaproject.net

Biyografi

Fela, Olufela Olusegun Oludotun Ransome-Kuti adıyla orta sınıf bir ailenin çocuğu olarak Abeokuta, Ogun Eyaleti, Nijerya'da doğdu.[2] Annesi Funmilayo Ransome-Kuti, sömürgecilik anlayışına karşı çıkan feminist bir aktivisttir. Babası olan Reverend Israel Oludotun Ransome-Kuti ise, "Nijerya Öğretmenler Birliği"nin ilk başkanıdır.[3] Kardeşleri olan Beko Ransome-Kuti ile Olikoye Ransome-Kuti'nin her ikisi de Nijerya'nın tanınmış tabiplerindendir. Fela ayrıca, Nobel Edebiyat Ödülü alan ilk Afrikalı olan Wole Soyinka'nın kuzenidir.

1958'de tıp öğrenimini sürdürmek için Cambridge Üniversitesi'ne gelen Fela, bir süre sonra, fikrini değiştirdi ve Trinity College of Music'e başladı. Charlie Parker ve Miles Davis'in cazından etkilenen Fela, eğitimini sürdürürken Afrika'nın ve zencilerin durumunu kavrayarak, arınmış ve beyazlaşmış bir Batı Afrika cazı olarak tabir edilen "highlife"ı keşfetti. "Koola Lobitos" adıyla caz ve highlife türlerinde müzik yapan bir grup kurdu.[4] 1960'ta 3 çocuk (Femi, Yeni ve Sola) sahibi olacağı Remilekun (Remi) Taylor ile evlendi. 1963'te Nijerya'ya geri dönüp "Koola Lobitos"u tekrar kurdu ve Nigerian Broadcasting Corporation için radyo yapımcılığı eğitimi aldı.[5] 1967'de Gana'ya yeni müzik türleri keşfedebilme amacıyla gitti.[3] Burada geçirdiği zamanlarda Fela Kuti ilk kez kendi yarattğı müzik olan Afrobeat ile anılmaya başlamıştır.[3] 1969'da Black Power fikriyle tanışan Fela, bundan sonra yapacağı müzik üzerinde çok fazla etkiye sahip olacak olan Kara Panter Partisi'ni (Black Panther Party) keşfetti. Tekrar Afrika'ya döndükten sonra grubunun adını Africa '70 olarak değiştirdi. Şarkılarındaki duygusal temaları aşk yerine toplumsal sorunlara daha çok yer vererek değiştirdi.[4] Sonra, stüdyoda müzik kaydı yapan bir toplumun oluşturduğu Kalakuta Cumhuriyeti'nin temellerini attı. Empire Hotel'de önceleri "Afro-Spot" sonraları ise "Afrika Shrine" olarak adlandırılan bir gece kulübü kuran Fela, burada düzenli olarak akşamları sahne aldı. Fela ayrıca, ortada yer alan ismini "kesesinde ölüm taşıyan" anlamına gelen Anikulapo ismiyle değiştirdi. İngilizce'yi bırakıp Afrika dillerinden özellikle Yoruba diliyle süslenmiş ve Anglosakson dilinden türemiş Pidgin diliyle şarkı söylemeye başlamasından sonra, Nijerya çevresinde ve Afrika'nın diğer kısımlarında da popüler olmaya başladı.[6] Bu sıralarda Yoruba dini ile de ilgilenen Fela'nın popülerleşmeye başlaması iktidardaki hükümetle arasının açılmasına sebep oldu ve Kalakuta Cumhuriyeti üzerindeki baskılar artmaya başladı. 1977 yılında Fela Kuti'li Africa '70 grubu, ilk albümleri olan ve Nijeryalı askerleri mecaz anlamda zombivâri yöntemler kullandıklarını belirterek sert bir dille eleştiren Zombie'yi piyasaya sürdü. Albüm toplumda büyük ses getirirken, hükûmeti de çileden çıkardı. Kalakuta Cumhuriyeti'ne balans ayarı verme amacıyla bin asker topluluğa saldırdı. Fela, ciddi bir şekilde dayak yedi ve ayrıca Fela'nın yaşlı annesi de ciddi yaralanmalara neden olabilecek şekilde penceereden aşağı atıldı. Kalakuta Cumhuriyeti dâhilinde olan Fela'nın stüdyosu, enstrümanları ve müzik kayıtları yakılarak imha edildi. Fela ise olayla ilgili olarak, bir emir subayının müdahalesi olmasa kendisinin öldürülebileceğini iddia etti.[7]

Filmografi
  • Fela in Concert 1981, (VIEW)
  • Music is the Weapon 1982, Stéphane Tchal-Gadjieff & Jean Jacques Flori, (Universal Music)
  • Fela Live! Fela Anikulapo-Kuti and the Egypt ’80 Band 1984, Recorded Live At Glastonbury, England (Yazoo)
  • Femi Kuti—Live at the Shrine 2005, Recorded Live At Lagos, Nigeria (Palm Pictures)

Kaynakça
  1. "Seattle Weekly: Barack Obama and the Original First Black President". Seattle Weekly. 19 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2009.
  2. Hamilton, Janice. Nigeria in Pictures s. 70
  3. "STYLISTIC ANALYSIS OF AFROBEAT MUSIC OF FELA ANIKULAPO KUTI - Albert Oikelome" (PDF). 7 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2010.
  4. Olatunji, Michael (2007). "Yabis: A Phenomenon in the Contemporary Nigerian Music" (PDF). The Journal of Pan African Studies. ss. 26-46. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
  5. David Ryshpan. "Victor Olaiya, All Star Soul International". Exclaim!. 1 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
  6. emnnews.com
  7. Matthew McKinnon (12 Ağustos 2005). "Rebel Yells: A protest music mixtape". Canadian Broadcasting Corporation. 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2009.
  • Idowu, Mabinuori Kayode (2002). Fela, le Combattant. Le Castor Astral. Fransa.
  • Olaniyan, Tejumola (2004). Arrest the Music! Fela and his rebel art and politics. Indiana University Press. ABD.
  • Olorunyomi, Sola (2002). Afrobeat: Fela and the Imagined Continent. Africa World Press. ??.
  • Schoonmaker, Trevor (ed) (2003). Fela: From West Africa to West Broadway. Palgrave Macmillan. ABD.
  • Schoonmaker, Trevor (ed) (2003). Black President: The Art & Legacy of Fela Anikulapo Kuti. New Museum Of Contemporary Art, New York. ISBN 0-915557-87-8.
  • Veal, Michael E. (1997). Fela: The Life of an African Musical Icon. Temple University Press. ABD.
  • Jaboro, Majemite. (2009). The Ikoyi Prison Narratives: The Spiritualism and Political Philosophy of Fela Kuti. lulu.com. ISBN 978-1-4452-2626-2.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.