Filon (mühendis)

Bizantiyonlu Filyon, (İngilizce: Philo/Philon of Byzantium, Antik Yunanca: Φίλων ο Βυζάντιος[1]) milattan önce 280 ve 220 yılları[2] arasında yaşadığı tahmin edilen bir askerî mühendistir.

Hayatı

Filyon, ömrünün çoğunu İskenderiye ve Rodos’ta geçirmiştir; ancak Romalı mimar Vitruvius tarafından "Bizantiyonlu Filyon" olarak adlandırılmaktadır.[3] Hayatı hakkında ise kesin bilgi yoktur. Sadece dönemin gezginlerinin ve bilim adamlarının yazdıkları kitaplarda adına rastlanmaktadır. Ayrıca Filyon’un kendi kitabında yazdıklarından da kesin olmayan bazı bilgilere ulaşılmaktadır: Filyon kitabında mancınık üzerinde çalışmak için Rodos’a ve İskenderiye’ye yaptığı yolculuklardan ve İskenderiye hükümdarı ile mancınığın askerî uygulamaları hakkında yaptığı tartışmadan bahseder.[4] Anlatım biçiminden Filyon’un, çalışmalarının peşinde seyahat edebilecek kadar başına buyruk ve zengin bir adam olduğu izlenimi doğmaktadır.[4] Diğer taraftan, askerî konularda öğütleri dinlenen, doğru bir insan olduğu ve hayatını hükümdarlara öğüt vererek kazandığı da anlaşılmaktadır.[4]

Filyon’un çalışmaları ve buluşları
A açısının kollarını X noktasından geçmek şartıyla birleştiren en kısa doğru parçası BG=CX koşulunu sağlamalıdır. (AG doğruya inilen dikme)

Ktesibios’un öncüsü olduğu İskenderiye mekanik ekolünün temsilcilerinden biri olan Filyon’un Mekaniğin Esasları adlı 9 ciltten oluşan bir kitabı vardır:[1][5][6]

  1. Isagoge - Giriş
  2. Mochlica - Kaldıraçlar
  3. Limenopoeica - Liman İnşası
  4. Belopoeica - Mancınıklar
  5. Pneumatica - Pnömatika
  6. Automatiopoeica - Otomatik Tiyatrolar
  7. Parasceuastica - Sur ve Duvarların İnşası
  8. Poliorcetica - Şehirlerin Kuşatılması ve Savunulması
  9. Peri Epistolon - Savaş Hileleri

Bu kitap savaş sanatı üzerine yazılmış ilk kitaptır. Ancak yalnızca 4, 7 ve 8. ciltler günümüze ulaşabilmiştir.[7] Hava basıncıyla çalışan (pnömatik) aygıtlardan bahsedilen 5. cildin (Pnömatika) ise Arapça çevirisi[*] [**] Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunmaktadır.[7]

Askerî mühendis olan Filyon’un çalışmalarının ve buluşlarının çoğu askerî alandadır. Savaş makineleri tasarlamış olmasının yanında, savaşta üstünlük getirecek yeni fikirler de üretmiştir. Sadece saldırı, savunma veya kuşatma gibi doğrudan savaşla ilgili olan konuları değil, savaş sırasındaki şehir hayatını da incelemiştir.

Matematikte de adından söz ettiren Filyon; Delian problemi olarak da bilinen, bir küpün hacminin cetvel ve pergel kullanılarak iki katına çıkarılması[***] problemini çözmüş[8] ve Filyon çizgisi (Philon's Line)[9] olarak bilinen, bir açının bir kolundan diğerine açının iç bölgesinde bulunan belli bir noktadan geçmek kaydıyla çizilen en kısa çizgiyi tanımlamıştır.

Ayrıca Pnömatika'da hava ve boşluk hakkında yeni fikirler öne sürmüştür. Bu kuramlara dayanarak dönemin önemli sorunlarından biri olan kandillerdeki yağ seviyesini kontrol etmeyi başarmış ve kandilin uzun süre aynı parlaklıkta yanmasını sağlamıştır. Yine bu kitapta sabit yağ seviyeli lambayla birlikte tanıtılan birkaç düzenek otomatik kontrol sistemlerinin dünyadaki ilk örneklerindendir.

Notlar

*. ^ Kitabü'l-Hiyeli'r-Ruhaniyye ve Mihanikü'l-Ma / Filyon el-Beriti el-Hakim
**. ^ Kitabü'l-Hiyel ve'l-Mihanikat li'l-Ma / Filyon el-Beriti el-Hakim
***. ^ 2 birim3 hacimli küpün bir kenarı birim olmaldır.

Kaynakça
Özel
  1. İngilizce wikipedia
  2. Robertson ve O'Connor
  3. Mayr, 1970
  4. Robertson ve O'Connor, para.3
  5. Robertson ve O'Connor, para.4
  6. Azerice wikipedia
  7. Drachmann, 1948
  8. Robertson ve O'Connor, para.2
  9. "Philon's Line"
Genel
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.