Georgi Plehanov
Georgiy Valentinoviç Plehanov (Rusça: Геoргий Валентинович Плеханов; 29 Kasım 1856 - 30 Mayıs 1918), Rus devrimci, Marksist teorisyen ve filozof. Rusya'da sosyal-demokrat hareketin kurucusu ve kendini "Marksist" olarak tanımlayan ilk Ruslardandır.
Georgi Plehanov | |
|---|---|
 | |
| Doğum |
29 Kasım 1856 Tambov Guberniyası, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm |
30 Mayıs 1918 (61 yaşında) Terijoki, Finlandiya |
| Evlilik | Rozaliya Bograd-Plehanova |
| Çocuk(lar) | 4 |
Rusya'daki Çarlık rejimine son vermeye yönelik politik faaliyetleri nedeniyle siyasi zulüm gördü 1880 yılında İsviçre'ye göç ederek faaliyetlerine orada devam etti.
Felsefe alanında ve toplumda sanatın ve dinin rolü konularında Marksizme katkıda bulundu. Fakat bu çalışmaları siyasi mücadeleden ayrı olarak düşünmeyip Emeğin Kurtuluşu Grubu'nu kurarak işçilerin bağımsız bir siyasi parti olarak örgütlenmesi için çalıştı. Siyasi mücadelenin önemi konusunu işlediği Sosyalizm ve Siyasi Mücadele (1883) adlı kitabında anarşizm ve narodnizme karşı Marksizmi savundu. Ayrıca, Komünist Parti Manifestosu'nun ilk defa Mihail Bakunin tarafından yapılmış olan Rusça çevirisindeki anlam ve çeviri hatalarını gideren yeni bir çevirisini yaptı.
1903'te Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin 2. Kongresi'nde Bolşevik kanadı desteklemekle birlikte, kısa süre sonra demokratik merkeziyetçilik fikrine karşı çıkarak partinin Menşevik kanadına katıldı ve 1905 Devrimi döneminde St. Petersburg Sovyeti'nde Lenin ve Troçki'nin başlıca karşıtlarından biri oldu.
I. Dünya Savaşı sırasında Almanya'ya karşı Üçlü İtilaf güçlerinin yanında yer alan Plehanov bu nedenle Lenin tarafından sosyal yurtsever olmakla suçlandı. 1917 Şubat Devrimi'nin ardından Rusya'ya döndü. Bolşeviklerin 1917 Ekim Devrimi ile iktidarı ele geçirmesiyle ortaya çıkan yeni Sovyet rejiminin muhalifi olan Plehanov ertesi yıl veremden öldü. Plehanov, ölümünden sonra Sovyetler Birliği Komünist Partisi tarafından Rusya'da Marksizmin kurucu babası ve filozof olarak hep saygı ile anıldı.
Eserleri
Türkçeye çevrilmiş olanlar koyu yazılmıştır.
- Sosyalizm ve Siyasi Mücadele (1883)
- Farklılıklarımız [Our Differences] (1885)
- G. İ. Uspenski (1888)
- Otokrasinin Yeni Bir Savunucusu [ A New Champion of Autocracy] (1889)
- S. Karonin (1890)
- Burjuva Devrimi [The Bourgeois Revolution] (1890-1891)
- Materyalist Tarih Anlayışı [ The Materialist Conception of History] (1891)
- Hegel'in Ölümünün Altmışıncı Yıldönümü (1891)
- Anaşizm ve Sosyalizm [Anarchism & Socialism] (1895)
- Monist Tarih Anlayışının Gelişimi [ The Development of the Monist View of History] (1895)
- Materyalizmin Tarihi Üzerine Denemeler (1896)
- N. İ. Naumov (1897)
- A. L. Volinski: Rus Eleştirmenler. Edebi Denemeler (1897)
- N. G. Çernişevski'nin Estetik Teorisi (1897)
- Belinski ve Rasyonel Gerçeklik [ Belinski and Rational Reality] (1897)
- Tarihte Bireyin Rolü Üzerine (1898)
- N. A. Nekrasov (1903) Rusça
- Bilimsel Sosyalizm ve Din (1904)
- İki Cephede: Toplu Politik Makaleler (1905) Rusça
- Sosyolojik Açıdan On Sekizinci Yüzyıl Fransız Tiyatrosu ve Fransız Resmi (1905)
- Proleter Hareket ve Burjuva Sanatı (1905)
- Henrik İbsen (1906)
- Biz ve Onlar (1907) Rusça
- İşçi Hareketinin Psikolojisi Üzerine (1907)
- Marksizmin Temel Sorunları (1908)
- Günümüz Filistinizm İdeolojisi (1908)
- Tolstoy ve Doğa (1908)
- Rusya'daki Sözde Dinsel Arayışlar (1909)
- N. G. Çernişevski (1909)
- Karl Marx ve Lev Tolstoy (1911)
- A. İ. Herzen ve Serflik (1911)
- Dobrolyubov ve Ostrovski (1911)
- Sanat ve Toplumsal Hayat (1912–1913)
- Anavatan Yılı: Toplu Yazıları ve Konuşmaları, 1917-1918, İki Cilt. 1. Cilt; 2. Cilt (1921) Rusça