Halit Recep Arman
Halit Recep Arman (1902, İstanbul - 6 Ekim 1981, İstanbul), Türk bando şefi, besteci, flüt sanatçısı, müzik öğretmeni, müzik yazarı.
| Halit Recep Arman | |
|---|---|
| Doğum |
1902 İstanbul, Osmanlı Devleti |
| Ölüm |
6 Ekim 1981 Kasımpaşa Deniz Hastanesi, İstanbul, Türkiye |
| Meslekler | Müzisyen |
Genellikle askeri müzik alanında eserler üretmiş ve bestelerinde halk müziği öğelerini etkin biçimde kullanarak bando müziğine büyük katkı sağlamış bir bestecidir.[1] Önemli besteleri arasında “Türkiye”, “Trakya”, “İsmet Paşa”, “İzmir Ufukları”, “Çankaya”, “Gölcük”, “Ateş Altında”, “Havacılar”, “Bahriye”, “Mesudiye”, “Deniz Gediklileri”, “Savaş Dönüşü” marşları yer alır.[2]. Tango parçaları da bestelemiştir.
1930'lu yıllarda ordu müşaviri olarak iki kere gittiği Afganistan'da Mızıka Okulu ve Numune Mızıkası'nı kurarak hizmet vermiş; uzun yıllar kullanılan Afganistan ulusal marşını bestelemiştir. “Türk Marşı'nın babası”, “Afganistan'ın Donizettisi” olarak da anılır.[3]
Arpist İpek Mine Altınel, klarnetçi Ebru Mine Sonakın Çeliker ve piyanist Burcu Savaşman Arpacıoğlu'nun dedesidir.[3]
Hayatı
1902 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. 1914'te İstanbul Şehir Bandosu'nda Veli Kanık'tan flüt dersleri alarak müzik hayatına başladı.[1] 1916'da Bahriye Mızıka Mektebi açılınca Tir-i Müjgan adlı gemideki bu eğitimine devam etti; on yıl boyunca dersler aldı.
Cumhuriyet öncesinde tango besteleyen az sayıda Türkçe besteciden arasına girerek çeşitli tango parçaları besteledi; “Aşk Mevsimi”, “Esmer Güzeli”, “Ferda” bestelediği tangolardan birkaçıdır. Askeri müzik alanında eserler vermeye de cumhuriyetin ilanından önce başlayan Arman, 1921'de “Donanma Marşı”’nı ardından Edirne'ye has ezgileri yansıtarak “Trakya Marşı”’nı bestelemişti.[3]
1931 yılında Riyaset-i Cumhur Armoni Mızıkası’na girerek Konya’daki 5. Fırka Muzıka öğretmenliğine atandı.
Afganistan hükümetinin Türkiye'ye resmi başvurusu üzerine Afganistan’daki müzik kurumlarını kurmak üzere 1933 yılında görevlendirilen Arman, görevini tamamlayıp 1937'de yurda döndükten sonra Afgan yönetiminin ısrarlı daveti üstüne tekrar Aftanistan’a gitti ve 1938-1942 arasında göreve devam etti. Afganistan'da kurucusu olduğu Mızıka Okulu ve Numune Mızıkası’nı yöneten sanatçı, Afgan Ordusu Müzik Danışmanlığı ve Krallık Armoni Orkestrası Şefliğini de yürütmüş; ayrıca o dönemde kullanılan Afganistan ulusal marşını bestelemiştir. Afganistan’da bir efsaneye dönüşen Arman, “Afganların Donizetti”’si diye de anılır.[3]
Yurda döndükten sonra Kara Kuvvetleri Okulu'nda tören ve konser orkestrası kuran Arman, 1957'de Deniz Kuvvetleri Bandosu’nu yönetmeye başladı.
Arman, 1981 yılında İstanbul'da hayatını kaybetti; Anadouhisarı'ndaki aile mezarlığına defnedildi.[1]
Eserleri
Sanatçı hayatı boyunca yüze yakın marş, vals ve fantezi bestelemiştir. Önemli besteleri arasında “Türkiye”, “Trakya”, “İsmet Paşa”, “İzmir Ufukları”, “Çankaya”, “Gölcük”, “Ateş Altında”, “Havacılar”, “Bahriye”, “Mesudiye”, “Deniz Gediklileri”, “Savaş Dönüşü” gibi marşları sayılabilir. Bestelerinde halk müziği öğelerini etkin biçimde kullanarak bando müziği besteciliği alanında çığır açmıştır.[1]
Arman, Türk Halk Müziği düzenlemeleri de yapmıştır. “Artvin Oyun Havaları” “Çerkez Oyun Havaları”, “Karadeniz Halk Müziği”,”Balkan Horonu”, “Yine Şahlanıyor”, “Köroğlu” isimli düzenlemelerinin yanı sıra “Türk Halk Müziği düzenlemeleri” başlığı altında yirmialtı adet düzenleme yapmış, bunlardan dört tanesi günümüze gelmiştir.[1].
“Müzik Enstrümantasyonu” ve “Nazariyat-ı Müzik” adlı iki kitabı bulunur.[2]
Kaynakça
- "Bora Bilgin, Bando Müziğinde THM Etkisi, Musiki Dergisi, 11.03.2010". 5 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2013.
- "Halit Recep Akman Kimdir, Eokul-meb.com sitesi, Erişim tarihi:07.05.2013". 16 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2013.
- "Ersin Antep, Türk Marşı'nın Babası, Afganların Donizettisi, Andante Dergisi, Sayı 63, Kasım 2011". 26 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2013.