Havagazı

Havagazı, kentlerde ısınma ve aydınlanma maksadıyla kullanılmak üzere kömürden imal edilen gaz yakıttır. Havagazı "Havagazı Fabrikası" veya Gazhane denilen üretim ve depolama tesislerinde imal edilir.

Üretiminde kullanılan yönteme göre bileşimi değişkenlik gösterir, ancak genellikle hidrojen, karbon monoksit, metan ve uçucu hidrokarbonlar gibi kalorili gazlardan ve az miktarda da karbon dioksit ve azot gibi kalorisiz gazlardan oluşur.

Tarihçe

Yapay gaz üretimi, sanayi devrimi ve kentleşme ile birlikte gelişti. Doğalgaz kullanımının yaygınlaşmasına kadar dünyada ve Türkiye'de fabrikalarda üretildi ve yaygın olarak kullanıldı.

İstanbul'da, Rumeli Yakası'na gaz üretmek için 1887'de Yedikule Havagazı Fabrikası (Yedikule Gazhanesi), Anadolu Yakası içinse 1891'de Kadıköy'de Kurbağalıdere Havagazı Fabrikası kuruldu.

Bu fabrikalar ile onlara bağlı havagazı şebekesi, 1945 yılında İETT tarafından devralındı. İstanbul'da havagazı üretimi Haziran 1993'te belediye kararıyla durduruluncaya kadar devam etti.[1]

Havagazı fabrikaları, genellikle sanayi devriminin ilk yıllarının mimarisini yansıttılar. Türkiye için bu, 19.yy'ın son yılları ile 20.yy'ın başlarına denk geliyordu. Kıymetli mimari örnekleri olan bu fabrikalardan Ankara'daki Maltepe Havagazı Fabrikası'nın 14 Haziran 2006'da yıkılması, mimarlar odasının karşı çıkmasına rağmen gerçekleşti.[2] İzmir'de, inşaatına 1862 yılında Fransız Laidloux&Sons şirketince başlanan ve 1902 yılından itibaren şehrin havagazı ile aydınlatma sisteminin temelini oluşturan Alsancak'taki Tarihî Havagazı Fabrikası ise 2007-2008'de İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından restore ettirilerek kültür merkezine dönüştürüldü.[3]

Kaynakça
  1. http://www.iett.gov.tr/metin.php?no=12
  2. "Ankara'da Cumhuriyet anıtı havagazı fabrikası yıkıldı". www.arkitera.com. 20 Ağustos 2008. 8 Ekim 2007 tarihinde Haber: kaynağından |url= değerini kontrol edin (yardım) arşivlendi. |yayımcı= dış bağlantı (yardım)
  3. "Havagazı Fabrikası Yeniden Doğuyor". www.arkitera.com. 20 Ağustos 2008. |yayımcı= dış bağlantı (yardım)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.