Hereti Krallığı

Hereti Krallığı (Gürcüce: ჰერეთის სამეფო heretis samepo), Kafkasya'da İberya-Albanya sınırında ortaya çıkmış bir ortaçağ monarşisiydi. Günümüzde kabaca Gürcistan'ın Kaheti bölgesinin güneydoğu köşesi ve Azerbaycan'ın kuzeybatı bölgelerinin bir bölümüne tekabül eder.

ჰერეთის სამეფო(Gürcüce) heretis samepo Hereti Krallığı
893-1020'ler
850 yılında Kafkasya. (Hereti'nin en geniş sınırları)
Başkent	Şeki
Yaygın diller	Gürcüce Albanca
• 893–897 (ilk)	Grigol Hamam
• 990–1010 (son)	Dinara
Tarihçe
• Kuruluşu	893
• Dağılışı	1020'ler
Öncüller Ardıllar İberya Prensliği Albanya Gürcistan Krallığı Kaheti-Hereti Krallığı
Günümüzdeki durumu	Gürcistan  Azerbaycan  Rusya

Geleneksel kaynaklara göre, bölgenin ismi Alazani Nehri'nde Hereti şehrini (daha sonra Horanta olarak bilinen) kuran Togarma'nın oğlu efsanevi ata "Heros"dan gelmektedir.

Arka Plan

İlk çağlardan beri Hereti Albanya hakimiyetindeydi.[1] Albanya'nın gerilemesi ile bölge 5. yüzyılda kademeli olarak İberya Krallığı'nın bir dükalığı (saeristavo) haline geldi ve bölge halkı sonunda asimile olarak Gürcüleşti. Hereti ismine Gürcü kaynaklarında ilk olarak bu dönemde rastlanır. Hereti'nin nüfusu Albanlar, Dağıstanlılar, Ermeniler, Persler ve Gürcülerden oluşmaktaydı. İran ve Ermenistan ile ticaret halindeki gelişen kentlere sahipti.[1]

İberya yöneticisi Arçil, Arap işgaline karşı mücadeledeki katkılarından dolayı Hereti'yi 740-750 yılları arasında soylu Bagrationi ailesine verdi. Son İberya prensleri İoane ve Cuanşer'in ölümünden sonra Hereti lordları derebeyliklerini genişletti ve 787'de başkenti Şeki olan bağımsız Hereti Prensliği'ni kurdular.

Tarihi

Tarihi kayıtlardaki ilk yöneticisi Sahl Smbatean, 882'de Alban kraliyet ailesi Mihran Hanedanı'nın sonunu getirdi ve kendisini "Arran Şahı" ilan etti, Zerdüşt Babek Hürremi'ye ihanet edip Halifelikle ilişkilerini geliştirerek Arran'ın yöneticisi olarak tanındı. Sahl, daha sonra Halifeliğin güvensizliğine uğrayarak tutuklandı ve Bağdat'a gönderildi. Onun yerine oğlu I. Adarnase ve torunu Grigol Hamam tahta geçti. Prenslik 883'de Grigol Hamam'ın kral olarak taç giymesini sağlayan önemli bir güç ve prestij kazandı.[2]

Hereti Krallığı'nın artan gücünden endişelenen komşu Kaheti Prensliği yöneticisi I. Kvirike, Egrisi-Abhazya Kralı III. Konstantin ile ittfak oluşturdu ve 915'de II. Adarnase Patrikios'a karşı sefer düzenledi. Müttefikler krallığı işgal etti ve böldü ama Adarnase Patrikios'un kaybettiklerini kısa sürede yeniden feth etmesi ile hakimiyetleri kısa süreli oldu. Krallık, Kaheti saldırılarından kurtuldu ancak Albanya'yı komşu Müsafiri Hanedanı'na kaybetti. Adarnase, Tao Prensi III. Adarnase'nin kızı Kraliçe Dinar ile evlendi ve oğlu İşhanik dünyaya geldi.

Kraliçe Dinar

Adarnase Patrikios'un oğlu ve varisi İşhanik, krallığı annesi Kraliçe Dinar ile birlikte yönetti. Onların yönetiminde Hereti komşu Müsafiri Hanedanı tarafından yönetilen güçlü Daylam Prensliği'nin hakimiyetini tanımak zorunda kaldı. Gürcü kroniklerine göre Kraliçe Dinar oğlu ile birlikte Hereti'de Doğu Ortodoks Hristiyanlığı yaydı ve 10. yüzyılda Oryantal Ortodoks Kilisesi'ni feshetti. 950'de İşhanik, Müsafiri devleti içindeki şiddetli iç karışıklığı avantaj olarak kullanıp haraç ödemeyi keserek krallığın bağımsızlığını yeniden sağladı.

Babasının ardından tahta geçen Kral İoane (951-959) hükümdarlığında Albanya'nın bir bölümünün ele geçirilmesinden sonra Hereti gücünün ve prestijinin zirvesine ulaştı. Ermeni tarihçi Movses Kagankatvatsi onu "Albanya Krallığı'nın Yeniden Kurucusu" olarak adlandırır. Daha sonra İoane, Kaheti'nin bölgelerini ele geçirdi ve "Tzanarların Kralı" unvanını aldı. İoane, Müsafiri Hanedanı temsilcileri ve Tao Kralı III. Davit ile iyi ilişkilere sahipti. Babası ve büyükannesi Kraliçe Dinar gibi o da krallığının dini değişimine büyük katkıda bulundu. İoane 959 yılında herhangi bir varisi olmadan öldü.

Onun ölümünün ardından yerel hanedan sona ermiş gözüküyordu ve krallık Kaheti Prensi II. Kvirike'nin (929–976) kontrolüne geçti. Bölge daha sonra onun varisi Davit ve bütün Gürcü topraklarını tek bir monarşi altında toplamaya çalışan birleşik Gürcistan Kralı III. Bagrat arasındaki mücadeleye tanık oldu. 1020'li yıllarda bölge sonunda Kaheti Kralı III. Kvirike tarafından Kaheti Krallığı'na katıldı ve birleşik Kaheti-Hereti Krallığı kurulmuş oldu.

Hereti'nin Hükümdarları

Hükümdar	Saltanat	Unvan	Notlar
1. Sumbat	787–815	Prens
2. Sahl Eṙanşahik	815–840	Prens
3. I. Adarnase	840–865	Prens
4. Grigol Hamam	865–897	Kral	(893'ten beri)
5. II. Adarnase	897–943	Kral
6. İşhanik	943–951	Kral	Yardımcı yönetici: Dinara
7. İoane Senekerim	951–959	Kral	"Tzanarlar'ın Kralı" oldu.
	995–997		I. Davit tarafından kısa süreli ele geçirildi.
–	997–1020'ler	–	Fetret
	1020'ler		III. Kvirike tarafından ilhakı.

Kaynakça

1. Rayfield, Donald. Edge of Empires: A History of Georgia. s. 60.
2. Каганкатваци, кн. III, гл. XXII