Kangnido Haritası
Kangnido veya Gangnido Haritası, uzun ismi Honil Gangni Yeokdae Gukdo Jido (Tarihi Ülkelerinin Bölgelerinin ve Başkentlerinin Birleşik Haritası) olan ve 1402 yılında Kore’de yapılan harita. Joseon Hanedanından kral Taejong hükümdarlığında yapılmıştır. İpek üzerine çizilmiştir ve 158.5 cm eninde, 168 cm boyundadır.
Harita yeni kurulan Joseon Hanedanının kültürel hamlesi kapsamında iki Koreli yüksek devlet adamı Gim Sahyeong ve Yi Hoe ile Konfüçyüsçü düşünür Gwon Geun danışmanlığında meydana getirilmiştir.[1]
Harita günümüze kadar gelen ve Asya kaynaklı ikinci haritadır.[2] Harita Afrika’dan başlayarak Avrupa ve Asya’yı Japonya’ya kadar Eski Dünya’yı resmeder.
Arka plan
Joseon Hanedanı kurulduğundan beri haritacılıkla çok ilgiliydi. Özellikle yönetimsel bölgelerin dağılımı ve başkentin taşınması gibi konular için detaylı haritalara ihtiyaç duyulmuştu. Ayrıca kuzey sınırının belirlenmesi ve burasının yerleşime açılması da planlanmaktaydı. Ayrıca Kore kıyılarının Wokou olarak bilinen Japon korsanların saldırılarına karşı savunulması için detaylı haritalara gereksinim duyuluyordu. Ayrıca özellikle Arap ülkeleriyle sürdürülen ticaretten dolayı denizaşırı haritalara da ihtiyaç üst düzeydeydi.
Yönetimsel kolaylıkların yanı sıra haritacılığın ulusal onur ve prestij açısından da önemi bulunmaktaydı. Joseon Hanedanı döneminde diğer ülkelere elçiler gönderilerek buraların haritaları talep edildi ve yeni dünya haritasının oluşturulması projesine devlet yönetiminin üst düzey yetkilileri de dahil oldu. Ortaya çıkan harita o dönemde bilinen dünyanın ayrıntılı bir haritası olsa da Koreli yetkililerin dünyanın geri kalan kısmından ziyade Kore’nin haritalandırılmasını daha çok önemsedikleri düşünülmektedir.[3]
El yazmaları
Halen Japonya’daki Ryukoku Üniversitesinde bulunan harita asıl Kangnido Haritasının kopyasıdır. İpek üzerine çizilmiştir, 158x163 cm boyutlarındadır. Haritanın Kore’de kopyalandığı ve 1592-98 Kore İşgali sırasında Japonya’ya getirildiği düşünülmektedir. 1485 yılında kimi revizyonlar yapılmış olmakla beraber 1405 haritasının aslı gibi kopyasıdır.
Diğer bir harita ise Nagazaki’deki Shimabara Honkoji Tapınağında 1988 yılında keşfedilmiştir. 220x280 cm boyutlarında olan haritanın Japonya’da kopyalandığı düşünülmektedir.
Haritanın iki diğer kopyası daha Japonya’da bulunmaktadır. Kumamot’daki Honmyoji Tapınağındaki harita ile Tenri Üniversitesindeki haritaların asıldan kopya oldukları bilinmektedir. Bu haritalarda revizyon yapılmış ve Çin’deki yer isimleri asıl olarak Moğol Yuan Hanedanına göre gösterilmişken kopya haritalarda Ming Hanedanı zamanındaki isimler kullanılmıştır.
Kaynakları
Haritanın yapılırken asıl olarak dört kaynaktan faydalandığı düşünülmektedir. Bunlar;
- Li Zemin tarafından yapılan Shengjiao Guangbei Tu (聲教廣被圖) ismindeki dünya haritası
- Qing Jun tarafından yapılan Hunyi Jiangli Tu (混一疆理圖) ismindeki Çin haritası
- İsimsiz bir Kore haritası
- İsimsiz bir Japonya haritasıdır.
1402 yılında Gim Gim Sahyeong ve Yi Mu ile onlara sonradan dahil olan Yi Hoe bu haritaları tek bir haritada birleştirmişlerdir.
İçeriği
Harita Eski Dünya’yı kabul edilen şekilde resmederken batıda Afrika ve Avrupa’dan doğuda Japonya’ya kadar olan bölgeyi kapsar. Haritada batı doğuya göre daha küçük resmedilmiştir. Avrupa ve Afrika’daki yer isimlerinden hareketle Kore’deki bilgilerin 14.yüzyıl başına ait olduğu düşünülmektedir. Batıdaki yerleşim yerlerinin isilerine dair Doğudaki bilgiler 16.yüzyılda bölgeye gelen Cizvit papaz Matteo Ricci’ya kadar pek az bilinecektir.
Haritada geleneksel Çin yer isimleriyle, İslami bilgiye dayanan yer isimleri birlikte yer alır. Batı Türkistan, İran, Arabistan, Mısır ve Anadolu çok net şekilde resmedilmişir. Buralar ayrıntılı olarak betimlense de yerleşim yerlerine dair isimler neredeyse haritaya serpiştirilmiştir. Bu açıdan bakıldığında İlhanlılar ve Altın Orda devletlerinin esas bilgi kaynağı olduğu düşünülmektedir.
Afrika kıtasında 35 adet yer ismi bulunmaktadır. Afrika kıtasının genel hatları Avrupalı kâşif Vasco de Gama’nın keşiflerinden çok önce bu kıtanın etrafının keşfedildiğinin işareti olarak değerlendirilmektedir. Özellikle Güney Afrika ve Ümit Burnu çok ayrıntılı tasvir edilmiştir. Kuzey Afrika’da İskenderiye Feneri, Kahire ve Mogadişu (Maqdashaw) işaretlenmiştir. Akdeniz diğer denizlerin aksine siyaha boyanmamıştır. Akdeniz içerisindeki İber Yarımadası detaylı gösterilmiş, Cenova ve Venedik ise resmedilmemiştir. Avrupa kıtasında ise yüzün üzerinde yerleşim yeri işaretlenmiş ve isimlendirilmiştir.[4]
Çin coğrafi keşifleri
Özellikle 1421 isimli kitabında İngiliz amatör tarihçi Gavin Menzies o dönemde haritacılıkta bu denli ileri gitmiş olan ve Afrika kıtasını dolaşabilecek kadar uzun yolculuğu finanse edebilecek ve ileri medeniyet seviyesinde olarak sadece Çin donanmasının bu keşifleri yapmış olabileceğini ileri sürer.
Çin, batısındaki ülkelerle temas kurmaya Zhang Qian zamanında MÖ 126 yılında ilk olarak başlar. K'ang-chü (Sogd), Dayuan (Fergana), An-shih (Persler) ve Daqin (Roma İmparatorluğu) ile temas kurulur. Budist rahip Faxian, MS 5.yüzyılda Hint Okyanusuna açılan ilk Çinli olur ve seyahatlerinde Hindistan ile Sri Lanka’ya gider. Bundan sonra özellikle MS 8.yüzyılı takip eden dönemde İslamiyetin yayılmasıyla beraber karayolu ticaretinin İslamiyeti benimseyen devletlerce yapılmasının ardından deniz ticaretine ağırlık verilir. Tang Hanedanından yazar Duan Chengshi ve diğer yazarlar Afrika kıtasıyla yapılan ve özellikle köle ticaretine dayanan ilişkilerden bahseder. Wang Dayuan ise Memlükler Mısırı üzerinden Akdeniz’e çıkan ve günümüz Fas’ına kadar giden ilk Çinli donanma kaptanıdır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Angelo Cattaneo’nun bilimsel makalesi 25 Ekim 2009 tarihinde erişilmiştir
- Çinli haritacılar tarafından Ming Hanedanı döneminde 1389 yılında yapılan Da Ming Hun Yi Tu Haritası bu haritayı önceler
- Kenneth Robinson’un akademik çalışması 26 Ekim 2009 tarihinde erişilmiştir
- Peter Jackson, "The Mongols and the West", Pearson Education Limited (2005) ISBN 0-582-36896-0, s.330