Kapuçingiller
Kapuçingiller (Cebidae), Yeni Dünya maymunlarına (Platyrrhini) dahil bir primat familyası. Bu familyanın sınıflandırılması çok kez değiştirilmiştir. Bu madde'de kullanılan şekli[1] 14 türü içeren iki cinsi kapsamaktadır: kapuçin maymunu (Cebus) ve sincap maymunu (Saimiri).
| Kapuçingiller | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg.webp) Takkeli kapuçin (Cebus apella) | ||||||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
|
Metne bakınız | ||||||||||||||||||
.jpg.webp)
Kapuçin maymunlarının adı, kafanın ön kısmını kel burakan Kapuçin rahiplerinden kaynaklanmakta.
Özellikleri
Familyanın iki cinsinin benzerlikleri dişlerinde ve kafa tasında bulunur, ama dış görünüşleri farklıdır. Uzunlukları 25 – 55 cm olur ve kuyrukları tekrar bir o kadar uzundur. Sincap maymunları sadece 0,7 - 1,1 Kg ulaşırken, kapuçin maymunları 2 - 4 Kg ağırlığa varır. Postları kısa tüylü olur ve rengi siyah, kahverengi veya beyazdır. Eller ve ayaklarda tırnakları olur. Kafa yuvarlak, çene kısa ve gözlerin arasındaki mesafe küçüktür.
Yayılım
Kapuçingillerin yayılımı Orta Amerika'dan Bolivya'ya ve Brezilya'nın güneydoğusuna kadar varır. Farklı orman şekillerinde yaşarlar.
Yaşam şekli
Kapuçingiller ağaçta yaşayan gündüz faal maymunlardır. Tırmanma kabiliyeti çok iyi gelişmiştir, yere nadir inerler. 8 ila 100 bireyden oluşan gruplar içinde yaşarlar. Kapuçin maymunu grupları bir erkek tarafından yönetilirken, sincap maymunlarında grubun lideri daima bir dişi olur. Aralarında çok sayıda farklı sesler ile anlaşırlar.
Beslenme
Kapuçingiller her şey yiyicidir. Meyve, tohum, yaprak veya tomurcuk gibi bitkisel besinlerin yanında böcek, diğer küçük hayvanlar, küçük omurgalılar ve yumurta ile de beslenebilirler.
Üreme
150 - 180 günlük bir gebelikten sonra tek bir yavru doğar. Babalar yavrulara neredeyse hiç bakmaz, ama grubun diğer dişileri yavrunun bakımında yardımcı olur.
Sınıflandırma
Yeni Dünya maymunlarının basitçe pençeli ve pençesiz maymunlar olarak ikiye ayrıldığı eski sınıflandırmalarda marmosetgillere sayılmayan bütün Yeni Dünya maymunları Cebidae familyasına koyulurdu. Ancak daha yeni araştırmalara göre bu her iki grupta birbiri ile daha yakın akraba olan türlerin olduğu ortaya çıktı ve sınıflandırma yeni bir düzene sokuldu. Böylece örümcek maymunugiller (Atelidae) ve sakigiller (Pitheciidae) familyaları ortaya çıktı.
Kapuçin- ve sincap maymunlarına en yakın olan gruplar gece maymunugiller (Aotidae) ve marmosetgillerdir (Callitrichidae). Türlerin arasındaki akrabalık derecesi tam olarak açıklığa kavuşmuş değil, bundan dolayı sınıflandırmanın tekrar değiştirilmesi mümkündür. Bazı diğer sınıflandırmalarda marmosetgiller Callitrichinae adı ile bu familyanın bir alt familyası olarak gösterilir.[2]
- Kapuçingiller (Cebidae)
- Kapuçin maymunları (Cebus)
- Beyaz omuzlu kapuçin (Cebus capucinus)
- Beyaz alınlı kapuçin (Cebus albifrons)
- Kahverengi kapuçin (Cebus olivaceus)
- Kaapori kapuçini (Cebus kaapori)
- Takkeli kapuçin (Cebus apella)
- Çizgili sırtlı kapuçin (Cebus libidinosus)
- Sarı göğüslü kapuçin (Cebus xanthosternos)
- Kara kapuçin (Cebus nigritus)
- Altın kapuçin (Cebus flavius)
- Sincap maymunları (Saimiri)
- Bayağı sincap maymunu (Saimiri sciureus)
- Orta Amerika sincap maymunu oder Rotrücken-Totenkopfaffe (Saimiri oerstedii)
- Çıplak kulaklı sincap maymunu (Saimiri ustus)
- Bolivya sincap maynunu (Saimiri boliviensis)
- Koyu sincap maymunu (Saimiri vanzolinii)
- Kapuçin maymunları (Cebus)
Kitaplar
- Thomas Geissmann: Vergleichende Primatologie. Berlin u.a.: Springer-Verlag, 2003, ISBN 3-540-43645-6
- Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Baltimore u.a.: Johns Hopkins University Press, 1999, ISBN 0-8018-5789-9
Kaynakça
- Geissmann (2003) sınıflandırması
- etwa D. E. Wilson & D. M. Reeder: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press, 2005. ISBN 0-8018-8221-4
Dış bağlantılar
 |
Wikimedia Commons'ta Kapuçingiller ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |