Konstantinos Dalassenos (Antakya dükü)

Konstantinos Dalassenos (Yunanca: Κωνσταντίνος Δαλασσηνός) 11. yüzyılın ilk yarısının önde gelen bir Bizanslı aristokrat ve Dalassenos soylu ailesinin bir üyesidir. Tecrübeli ve popüler bir generaldi, 1028'de porphyrogenita İmparatoriçe Zoi (h. 1028-1050) ile evlenerek imparatorluk tahtına çıkmaya çok yaklaştı. Zoi'nin evlendiği İmparator III. Romanos'a (h. 1028-1034) eşlik etti, bazı tarihçiler tarafından Azez Muharebesi'nde Romanos'un aşağılayıcı yenilgisinden onu sorumlu tutarlar.

Konstantinos Dalassenos
İoannis Orfanotrofos, Ergodotes'i Konstantinos Dalassenos'a gönderiyor, Madrid Skilicis
Doğum	y. 965 to 970
Ölüm	bilinmiyor
Bağlılığı	Bizans İmparatorluğu
Rütbesi	Patrikios, Antakya doux
Savaşları/Çatışmaları	Azez Muharebesi (1030)
Ailesi	Babası: Damian DalassenosKardeşleri: Romanos ve Theofilaktos

Dalassenos'un kendisine komplo düzenlemesinden korkan IV. Mihail (h. 1034-1041) tarafından uzun süre hapis cezasına çarptırıldı. Mihail'in halefi 1042'de tahttan indirildiğinde, Zoi, onunla evlenmek ve imparator yapmak için Dalassenos'u görüşmeye davet etti; kibirli tavrından hoşnutsuz kaldı, daha esnek bir adam olan IX. Konstantinos'u (h. 1042-1055) seçti.

Hayatı

Erken dönem

Konstantinos 965 ile 970 arasında bir noktada doğmuş olabilir.[1] 998 yılında Epemiye'de Fâtımîler'e karşı savaşta ölümüne kadar 995 veya 996 yılları arasında önemli bir görev olan Antakya Doux olan magistros Damian Dalassenos'un en büyük oğluydu. Konstantinos, kardeşleri Romanos ve Theofilaktos ile birlikte, muharebede idi.[2][3][4] Hristiyan Arap tarihçi Antakyalı Yahya'ya göre Fâtımîler tarafından yakalanan, Kahire'ye götürülen ve sadece 1008'de fidye ödenerek serbest kalan Muhtemelen magistros'un iki oğlundan biriydi.[5][6]

Yüksek rütbe

Konstantinos'un 1008 ile 1024 arasındaki kariyeri bilinmemektedir, ancak tarihçiler muhtemelen bir dizi askeri komuta sahip olduğunu tahmin ediyorlar.[2][6] 1024 baharında, imparatorluğun az sayıda kişinin sahip olduğu kıdemli bir onur unvanı olan patrikios rütbesi ile babasının eski görevi Antakya doux olarak ortaya çıkar. İmparator VIII. Konstantinos'un (h. 1025-1028) lütfundan yararlandı. Dalassenos ailesi, Makedon Hanedanı'na şaşmaz bir şekilde sadık olan az sayıdaki güçlü soylu aileden biriydi.[7] Konstantinos ölüm döşeğindeyken Dalassenos'u en büyük kızı Zoi ile evlenmeye çağırdı. Konstantinos Dalassenos, Armeniakon Theması'ndaki mülklerinden yola çıktı, ancak Konstantinopolis'e ulaşmadan önce durum değişti: Kontrol edebilecekleri zayıf bir hükümdarı tercih eden İmparatorun danışmanları, ölmekte olan imparatora kendi yerine III. Romanos'u seçmeye ikna etmişlerdi. Dalassenos'a eve dönmesi emredildi.[6][8][9]

III. Romanos'un hükümdarlığında Dalassenos, Azez Muharebesi ile sonuçlanan Halep Emiri'ne karşı 1030 seferinde komutan olarak görev yaptı. Bizans keşif kolu pusuya düşürüldükten sonra, Dalassenos Araplara karşı bir saldırı düzenledi, ancak yenildi ve kampa geri çekildi.[10] O gece Dalassenos, morali bozuk Bizanslıların seferden vazgeçip Bizans topraklarına dönmeye karar verdiği bir imparatorluk konseyine katıldı. Romanos ayrıca Kuşatma makinelerinin yakılmasını emretti.[11] 10 Ağustos 1030'da ordu kampını terk etti ve Antakya'ya yürüdü. Bizans ordusunda disiplin bozuldu ve Ermeni paralı askerler geri çekilmeyi kampın mağazalarını yağmalamak için bir fırsat olarak kullandı.[11] Emir bir saldırı başlattı ve imparatorluk ordusu dağılıp, kaçtı. Hem Dalassenos hem de Romanos, güzergah sırasında esir düşmekten son anda kurtuldular; tarihçi Yahya'ya göre, iki kıdemli komutan öldürüldü ve bir diğeri yakalandı.[10] Arap kaynakları ve Edessalı Mateos'un vakainamesi, Dalassenos'u ve seferin başarısızlığından dolayı Romanos'a karşı komplo kurmakla suçlar.[6][12]

Madrid Skilicis'ten bir minyatür, Arapların Bizanslıları Azez Muharebesi'nde püskürtmesini gösteriyor

Romanos'un halefleri IV. Mihail (h. 1034-1041) ve V. Mihail'in (h. 1041-1042) hükümdarlıkları sırasında, Dalassenos aristokratik muhalefetin lideri olarak ortaya çıktı. Başta güçlü Dukas ailesi olmak üzere birkaç tanınmış Anadolu ailesi onu destekledi; sonraki imparator X. Konstantinos (h. 1059-1067) Dalassenos'un kızıyla evlendi. Tarihçi Mihail Psellos'a göre Dalassenos, Konstantinopolis'teki halktan ve özellikle daha önce komutanı olduğu Antakya'dan güçlü bir destek gördü.[13]

Düşüşü

Madrid Skilicis'ten bir minyatür, İoannis Orfanotrofos, Phagitzes'i kutsal emanetler ile Konstantinos Dalassenos'a gönderiyor.

Madrid Skilicis'ten bir minyatür, İoannis Orfanotrofos Konstantinos Dalassenos'u Yassıada'ya sürgüne gönderiyor.

Aşağı tabakadan IV. Mihail'in tahta çıkması, yeni imparator ile kaba ve aşağı olarak alay eden Dalassenos'u kızdırdığı söylenir. Sonuç olarak, Mihail'in hadım kardeşi ve baş bakanı İoannis Orfanotrofos onu etkisiz hale getirmeye çalıştı. Unvan ve şeref vaadiyle, Dalassenos'u Armeniakon Theması'ndaki mülklerinden Konstantinopolis'e çekmeye çalıştı. Dalassenos ilk başta reddetti, ancak hayatı için teminat, İmparatorluğun en kutsal emanetlerinin bazılarına üstüne edilen bir yemin ile güvence altına aldıktan sonra imparatorluk başkentine gitti.[12][14] Başlangıçta kendisine iyi davranıldı, terfi ve hediyeler aldı, ancak 1034 yazında Antakya valisi ve imparator IV. Mihail'in kardeşi Niketas'a karşı bir ayaklanma patlak verdi. Ayaklanma ağır vergilerle tetiklendi, ancak İoannis Orfanotrofos bunu Dalassenos ailesinin üzerine atmayı seçti: Konstantinos, kardeşleri ve akrabaları ve damadı Konstantinos Dukas da dahil olmak üzere onlarla ilişkili diğer soylular hapse atıldı veya sürgüne gönderildi.[15][16][17]

Konstantinos, ilk olarak Marmara Denizi'ndeki bir adaya sürgün edildi, ancak daha sonra kaçmasını önlemek için, gelecekteki imparator Konstantinos Dukas ile birlikte Konstantinopolis Surları'ndaki bir kuleye nakledildi. Bununla birlikte, askeri uzmanlığı o kadar değerli olmaya devam etti ki, İoannis Orfanotrofos onu kardeşi Konstantinos'a Abazglara karşı bir seferde askeri danışman olarak göndermeyi düşündü.[15] Ancak imparator onu baş düşmanı olarak gördü ve tutuklu kaldı.[18] Daha sonraki bir geleneğe göre, Dalassenos'un başkentte gözaltında tutulduğu sırada, henüz bir çocuğa hamile kalmamış olan Zoi, hamile kalma umuduyla onunla gizli bir ilişki kurdu.[17] 1041'de bir noktada Konstantin de keşiş olmaya zorlandı. Buradaki anlatımlar çelişkili: Mihail Psellos, V. Mihail'in bunu Aralık ayında tahta çıktığında yaptığını yazar, ancak Mihail Attaleiates, aksine, V. Mihail'in Dalassenos'u hapishaneden kurtardığını kaydeder.[13][15]

Evlilik teklifi

V. Mihail, Nisan 1042'de halk ayaklanmasında tahttan indirildikten sonra, VIII. Konstantinos'un kızları Zoi ve Theodora, Bizans İmparatorluğu'nun de facto hükümdarları olarak kaldılar. Hem gelenekleri hem de kendi eğilimini takiben, Zoi yeni imparator olacak başka bir koca (üçüncüsü) seçmeye karar verdi. Yaşlı ama yine de yakışıklı[19] 1028'de neredeyse ilk kocası olacak Konstantinos Dalassenos ilk tercihiydi. İmparatoriçe huzuruna getirildi, ancak konuşmaları sırasında bağımsız ve zorlayıcı tavrı Zoi'yi rahatsız etti ve Zoi'nin on yıl önce oynaştığı söylenen daha esnek ve uygun Konstantinos Artoklines lehine geçti. Artoklines'ın karısı, boşamadan önce onu zehirledi; Zoi, daha sonra IX. Konstantinos (h. 1042-1055) olarak hüküm sürecek üçüncü bir yakışıklı Konstantinos, Konstantinos Monomakos ile evlendi. Konstantinos Dalassenos daha sonra kaynaklardan kaybolur.[13][15][19][20]

Kaynakça

Özel

1. Cheynet & Vannier 1986, s. 77.
2. ODB, "Dalassenos" (A. Kazhdan), p. 578.
3. Krsmanović 2003, Chapter 3.
4. Cheynet & Vannier 1986, ss. 78, 80.
5. Krsmanović 2003, Not 5.
6. Cheynet & Vannier 1986, s. 80.
7. Norwich 1991, s. 269.
8. Patlagean 2007, ss. 131-132.
9. Treadgold 1997, s. 584.
10. Wortley 2010, ss. 359-360.
11. Zakkar 1971, s. 116.
12. Kazhdan & Epstein 1985, s. 64.
13. Krsmanović 2003, Chapter 4.
14. Cheynet & Vannier 1986, ss. 80-81.
15. Cheynet & Vannier 1986, s. 81.
16. Kazhdan & Epstein 1985, ss. 64-65.
17. Patlagean 2007, ss. 132-133.
18. Norwich 1991, s. 303.
19. Norwich 1991, s. 306.
20. Treadgold 1997, s. 590.

Genel

• Cheynet, Jean-Claude; Vannier, Jean-François (1986). Études Prosopographiques (Fransızca). Paris: Publications de la Sorbonne. ISBN 978-2-85944-110-4.
• Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
• Kazhdan, Alexander; Epstein, Ann Wharton (1985). Change in Byzantine Culture in the Eleventh and Twelfth Centuries (İngilizce). Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press. ISBN 978-0-520-05129-4.
• Krsmanović, Bojana (11 Eylül 2003). "Dalassenoi". Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor (İngilizce). Atina: Foundation of the Hellenic World. 9 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2011.
• Norwich, John (1991). Byzantium: The Apogee (İngilizce). Londra: Penguin. ISBN 978-0-670-80252-4.
• Patlagean, Évelyne (2007). Un Moyen Âge grec: Byzance, IXe–XVe siècle (Fransızca). Paris: Albin Michel. ISBN 978-2-226-17110-8.
• Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society (İngilizce). Stanford, Kaliforniya: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2630-2.
• Wortley, John, (Ed.) (2010), John Skylitzes: A Synopsis of Byzantine History, 811-1057 (İngilizce), Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-76705-7
• Zakkar, Suhayl (1971). The Emirate of Aleppo: 1004–1094 (İngilizce). Aleppo: Dar al-Amanah. OCLC 977126570.

Dış bağlantılar

• Wikimedia Commons'ta Konstantinos Dalassenos (Antakya dükü) ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.