Kuzey Amerika bozayısı

Kuzey Amerika bozayısı (Ursus arctos horribilis) (İng: grizzly), ayıgiller (Ursidae) familyasından, bozayının (Ursus arctos) bir alt türü.[1] Ayrıca grizli, korkunç ayı, gümüşuçlu ya da gri ayı olarak da bilinir. Başta Kayalık Dağlar olmak üzere Kuzey Amerika'nın dağlık bölgelerinde yaşarlar. İnsana karşı en saldırgan ayı alt türüdür. Özellikle yavrulu dişiler oldukça saldırgan olurlar.[1]

Kuzey Amerika bozayısı
Korunma durumu
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Alt şube: Vertebrata
İnfa şube: Gnathostomata
Sınıf: Mammalia
Takım: Carnivora (Etçiller)
Alt takım: Caniformia
(Köpeğimsiler)
Familya: Ursidae
(Ayıgiller)
Cins: Ursus
Tür: Ursus arctos
Alt tür: Ursus arctos horribilis
Üçlü adlandırma
Ursus arctos horribilis
Ord, 1815

Dağılım

Pembe bölgede soyu tükenmiştir.

Kuzey Amerika bozayıları, omuzları ve alnı çıkıntı yapan, oldukça iri yapılı hayvanlardır. Vücutları içbükey bir yapıdadır. Kürkleri kahverengi ile sarımsı bej arasında değişir. Tüylerinin uçları gümüş renklidir. "Gümüşuçlu" ya da "grizli" (Eski Fransızca: gris 'gri') adları buradan kaynaklanır. Yetişkin erkek grizlilerin boyu bazen 2,5 metreye, ağırlıkları 410 kg'a ulaşır. Koşarken hızları saate 48 km'ye varır. Gözleri iyi görmez.[1]

Beslenme

Kuzey Amerika bozayıları Carnivora (etçil yırtıcılar) takımına mensup olmakla birlikte hepçil hayvanlardır.[1] Böğürtlen, bitki kökleri ve tohumlarının yanı sıra küçük memeliler, balıklar, toynaklı hayvanların yavruları ile beslenirler. Kemirgenleri çıkartmak için toprağı kazarlar. Her ilkbaharda bölgelerini işaretlemek için ağaçlara sürtünürler, ağaç kabuklarını kazırlar ve hatta ağaç gövdelerini ısırırlar. Yaz ve sonbaharda oldukça büyük miktarda yağ depolarlar ve kış uykusu için mağaralarına çekilirler. Yavruları çoğunlukla ikiz olur ve 6-8 aylık gebelik sonucunda Ocak veya Şubat ayında doğarlar.[1]

İnsanlara saldırı durumu

Kuzey Amerika bozayıları bazı uzmanlar tarafından en saldırgan ayı türü kabul edilirler.[1][2] Bunun birkaç nedeni vardır. Gümüşuçlulara nazaran daha küçük olan siyah ayılar tehlike anında ağaçlara tırmanabilirler ancak çok daha iri olan Kuzey Amerika bozayıları kendilerini savunmak durumunda kalırlar. Özellikle yavrulu dişiler oldukça saldırgandır. İnsanların ölümü ile gerçekleşen saldırıların %70'i yavrulu dişiler tarafından gerçekleştirilmiştir.[3] Saldırganlık, dişi gümüşuçluların yavrularını korumasında ve yavruların üreme çağına erişebilmesinde etkili evrimsel bir faktördür.[4] Zaman içerisinde grizliler yiyecek için bölgedeki diğer yırtıcılarla mücadele etmek durumunda kalmış, bu durum da saldırganlığı artırmıştır.

Hayat alanı

Kuzey Amerika bozayıları vaktiyle batı Kuzey Amerika'nın Alaska'dan Meksika'ya kadar olan ormanlık alanlarında yaşarlardı. Amerika'daki meşhur Büyük Düzlüklerin eski sakinleri olarak, birçok Kızılderili efsanesinin kaynağı olmuşlardır.[1]

Alaska ve Kanada'da halen büyük miktarda bu ayılardan vardır ve değerli bir av hayvanıdır. Kıta ABD'sinde ise sayıları 1000'den azdır ve koruma altındadır.[1]

Amerika kara ayısı (Ursus americanus) bazen bu tür ile karıştırılır çünkü bazı bölgelerde rengi kahverengiye yakındır.[1]

Galeri
  • Bir grizli kafatası.
  • Bir anne ve yavrusu.
  • Bir dişi grizli.
  • Kampçıları uyaran bir tabela. Yiyeceklerin yükseğe asılması ya da ayı sandıklarına konulması tavsiye edilir.
  • Yavru grizli.

Kaynakça
  1. "bear Kuzey Amerika bozayısı." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
  2. "Türler arası çatışma. En süper avcı hangisi?". 16 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2008.
  3. "How Dangerous are Black Bears". 16 Ekim 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2008.
  4. "Why are grizzly bears more aggressive than our black bears?". 9 Mart 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2008.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.