Latince deyişler listesi (P-Z)
Bu sayfa yalın bir şekilde yaygın kullanılan veya zaman içinde önemli bir konuma getirilmiş Latince deyişlerin ("veni, vidi, vici") listesidir. Bu deyişlerden bir kısmı Yunanca deyişlerin Latince çevirileridir, bunun en büyük nedeni Yunanca'nın Antik Roma'da retorik ve edebiyat gelişmeden çok önceleri retorik ve edebiyat açısından gelişmiş olmasıdır.
Bu listede A harfinden E harfine kadarki Latince deyişler vardır. Ana liste için Latince deyişler listesine bakınız. Ayrıca diğer harflerle başlayan deyişler için de Latince deyişler listesi (A-E) ve Latince deyişler listesi (F-O)'ye bakabilirsiniz.
| İçindekiler |
|---|
P
Pacem in Terris
Dünyada barış..
Pacta sunt servanda
Ahde vefa.
Panem et circenses
Ekmek ve sirk oyunları (Roma plebini sakin tutan etmenler) (Juvénal)
Para bellum
Savaşa hazırlan. Harbe hazır ol. (Hazır ol cenge, ister isen sulh u salâh!) (Parabellum 9 mm.lik bir mermi çeşididir)
Parva leves capiunt animos
Küçük şeyler küçük ruhları esir alır. (Ovidius)
Pax melior est quam iustissimum bellum
Barış, en haklı savaştan daha iyidir.
Pecunia non olet
Paranın kokusu yoktur (Vespasien)
Peior est bello timor ipse belli
Savaşın korkusu savaşın kendisinden daha kötüdür.
Per aspera ad astra
Zorlu yollardan yıldızlara (Aynı anlamda: « Ad augusta per angusta » ve « Per ardua ad astra ».)
Per inania regna
Gölgeler imparatorluğunda
Per scientiam ad salutem ægroti
Hastanın iyileşmesinin yolu bilimdedir.
Perinde ac cadaver
Kadavra gibi (Cizvit disiplininden)
Persona non grata
İstenmeyen insan
Philosophum non facit barba
Sakal adamı filozof yapmaz.
Piscem natara doces
Balığa yüzme öğretiyorsunuz.
Piscis primum a capite foetet
Balık baştan kokar.
Plenus venter non studet libenter
Tok karna eğitim olmaz.
Plures crapula quam gladius perdidit
Sarhoşluk, kılıçtan daha çok kayba sebep oldu.
Plus ultra
Daha ötesi (İspanyol mottosu)
Poeta nascitur, non fit.
Şair olunmaz, doğulur.
Possunt quia posse videntur
Yapabilirler, çünkü yapabileceklerini düşünüyorlar.
Post cenam non stare sed mille passus meare
Yemekten sonra oturup kalma, hatta bir mil yürü.
Post Tenebras Lux
Karanlıktan aydınlığa
Post hoc ergo propter hoc
Bundan sonra öyleyse bu yüzden
Post hoc non est propter hoc
Bundan sonra ama bu yüzden değil (bkz. Sofizm: iki olayın üst üste gelmesi birbiriyle neden sonuç ilişkisine girmeleri anlamına gelmez anlamında)
Post mortem nihil est
Ölümden sonra hiçbir şey yok.
Post scriptum (P.S.)
Sonradan yazıldı (ek metin)
Potius sero quam numquam
Hiç olmamaktansa geç olsun.(Geç olsun güç olmasın)
Præsente medico nihil nocet
Doktor buradaysa tehlike yok demektir.
Primas sum, primatum nil a me alienum puto
Primatım ve primattan gelen hiçbir şey bana yabancı değildir.(Earnest Albert Hooton)
Primum non nocere
Öncelikle, zarar verme (hekimlik kuralı)
Primus inter pares
Eşitler arasında birinci
Pro tempore
Belli zaman için
Q
Quae nocent docent
Yaralayan şey öğreticidir.
Qualis artifex pereo !
Ne kadar güzel (sanatsal) ölüyorum! (Neron'un intihar etmeden önceki son sözleri)
Qualis pater, talis filius
Böyle babanın böyle oğlu
Qui audet vincit
Cesaret eden kazanır.
Qui bene amat, bene castigat
Seven döver. (Tartışmalı konu: eğitimde ceza gerekli midir?)
Qui dormit non peccat
Uyuyan günah da işlemez.
Qui nescit dissimulare, nescit regnare
(Gerçekleri) Saklamayı bilmeyen yönetmeyi bilemez.
Qui non proficit, deficit
İleri gitmeyen geri kalır.
Qui rogat, non errat
Soru sormak hata değildir.
Qui scribit, bis legit
Yazan iki kere okumuş sayılır.
Qui tacet, consentire videtur
Sessiz kalan onaylıyor demektir.
Qui timide rogat docet negare
Çekinerek isteyen reddi çabuklaştırır.
Quia pulvis es et in pulverem reverteris
Çünkü sen tozsun ve toza geri döneceksin.
Quid me nutrit, me destruit
Beni besleyen şey aynı zamanda beni yok ediyor
Quid pro quo
Bir şey için bir şey (Sen benim için yaparsan ben de senin için yaparım)
Quidquid agis, prudenter agas, et respice finem !
Ne yaparsan yap, ihtiyatla yap ve sonunu gözden kaybetmeden.
Quidquid discis, tibi discis
Ne öğrenirsen kendin içindir.
Quidquid latine dictum sit, altum viditur
Latince söylenen kulağa derin gelir.
Quis custodiet ipsos custodes?
Koruyuculardan kim koruyacak? (Juvénal)
Quo fata ferunt
Kader nereye götürürse
Quo vadis?
Nereye gidiyorsun
Quod erat demonstrandum (Q.E.D.)
Tanıtlanması gereken de bu idi (Tanıtlamanın sonunda kullanılır)
Quod licet Iovis, non licet bovis
Jüpiter'e serbest olanın öküze de serbest olması gerekmez.
Quod medicina aliis, aliis est acre venenum
Bazılarının ilacı kimileri için zehirdir.
Quod nocet, saepe docet
Zarar veren şey genelde öğretir de.
Quosque tandem abutere, Catilina, patientia nostra
Ne zamana kadar sabrımızı suistimal edeceksin Catalina? (Marcus Tullius Cicero)
Quot capita, tot sententiæ
Var olan insan kadar farklı fikir vardır.
R
Koşullar değiştiği takdirde
Reddite ergo quæ Cæsaris sunt Cæsari et quæ Dei sunt Deo
Sezar'a Sezar'ın olanı, Tanrı'ya Tanrı'nın olanı verin. (Yuhanna İncili, İsa'nın sözü)
Radix malorum est cupiditas
Açgözlülük bütün kötülüklerin anasıdır.
Reddite ergo quae sunt Caesaris, Caesari
Sezar'ın hakkı Sezar'a.
Reductio ad absurdum
Olmayana ergi (mantıkta bir metod)
Rem acu tetigisti
Üzerine parmağınızı koydunuz (Tam üstüna bastınız, doğru tahmin anlamında)
Repetitio est mater studiorum
Tekrar öğrenmenin anasıdır.
Requiescat in pace (R.I.P.)
Barış (nur) içinde yatsın.
Res ipsa loquitur
Halin icabından anlaşılabileceği gibi (Hukuk terimi: yani bir şey söylemeye gerek yok, olay kendi kendini anlatacak kadar açık)
Rigor mortis
Ölüm katılığı (Bütün dillerde adlî tıpta halen kullanılan bir terim)
Roma die uno non aedificata est
Roma bir günde kurulmadı
S
Sæpe morborum gravium exitus incerti sunt
Çoğu zaman ağır hastalıkların sonucu belirsiz olur.
Salus ægroti suprema lex
Hastanın iyiliği en üstün yasadır.
Sapiens dominabitur astris
Bilge kişi yıldızlara hükmeder.
Sapientia est potentia
Bilgelik güçtür.
Scio me nihil scire
Bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir.(Socrates)
Semper fidelis
Her zaman sadık (ABD Deniz Birlikleri dövizi) - çoğu zaman semper fi olarak kısaltılır
Senatus Populusque Romanus (S.P.Q.R.)
Senato ve Roma Halkı
Sine qua non
Olmazsa olmaz
Si tacuisses, philosophus mansisses
Eğer sessiz kalmış olsaydın, bir filozof olarak kalabilirdin.
'Si vales bene est, ego valeo
Sen iyi olursan,ben daha da iyi olurum.
Si vis amari, ama
Sevilmek istiyorsan önce sev.
Si vis pacem, para bellum
Eğer barış istiyorsan savaşa hazırlan.
Si vis pacem, para iustitiam
Eğer barış istiyorsan adalet hazırla (üsttekine gönderme)
Sic
Yani, böylece (basımda kullanıldığında dizgi hatası ya da yanlışlık olmadığını belirtir.)
Sic ad nauseam
Bıkana kadar böyle.
Sic et non
Böyle veya değil (evet ya da hayır)
Sic parvis magna
Büyük olaylar, küçük başlangıçlardan doğar.
Sic transit gloria mundi
İşte dünyanın ihtişamı böyle geçiyor. (yeni Papa ilan etme törenlerinde söylenir)
Silent leges inter arma
Savaş olduğunda kanunlar susar.
Similia similibus curantur
Benzer benzerini iyileştirir.
Sine die
Belli bir tarih belirtmeksizin.
Sine labore non erit panis in ore
Çalışmadan ağzında ekmek olmaz.
Sine scientia ars nihil est
Bilgi olmadan sanat bir hiçtir.
Si vis amari, ama
Sevilmek istiyorsan sev.
Solem lucerna non ostenderent
Güneş fenerle gösterilmez (bariz olaylar için)
Soli sol soli
Yeryüzünün tek güneşine (Louis XIV-Güneş Kral-'a ithafen)
Sotto voce
Alçak sesle
Spes salutis
Kurtuluş umudu
Spoliatis arma supersunt
Yağmalananın kalan tek şeyi silahlarıdır.
Status quo
Daha önce içinde bulunulan durum
Status quo ante bellum
Savaştan önce içinde bulunulan durum
Sui generis
Kendine özgü
Summum ius summa injuria.
Ne kadar çok kanun,o kadar az adalet (Cicero)
Summum jus, summa injuria
Aşırı doğruluk, aşırı haksızlık getirir.
Summum jus, summa injuria
Hukukun zirvesi, haksızlığın zirvesidir. (Kurallar çok katı uygulandığında söylenir)
Sursum corda!
Kalpler yukarı! (cesaretlendirme amacıyla söylenir)
Sutor, ne supra crepidam
Ayakkabıcı, ayakkabının daha yukarısı değil! (Bilmediğimiz şeyler hakkında konuşmamalıyız anlamında. Apelle (Yunan ressam) çizmekte olduğu ayakkabı hakkında bir ayakkabıcıya danışır. Ayakkabıcı resmin geri kalanı hakkında da yorum yapmaya başlayınca Apelle onu nazikçe sınırları aşmaması için uyarır)
Her zaman sadık (ABD Deniz Birlikleri dövizi) - çoğu zaman semper fi olarak kısaltılır
Senatus Populusque Romanus (S.P.Q.R.)
Senato ve Roma Halkı
Sine qua non
Olmazsa olmaz
Si tacuisses, philosophus mansisses
Eğer sessiz kalmış olsaydın, bir filozof olarak kalabilirdin.
Si vales, valeo
Sen iyiysen ben de iyiyim.
Si vis amari, ama
Sevilmek istiyorsan önce sev.
Si vis pacem, para bellum
Eğer barış istiyorsan savaşa hazırlan.
Si vis pacem, para iustitiam
Eğer barış istiyorsan adalet hazırla (üsttekine gönderme)
Sic
Yani, böylece (basımda kullanıldığında dizgi hatası ya da yanlışlık olmadığını belirtir.)
Sic ad nauseam
Bıkana kadar böyle.
Sic transit gloria mundi
İşte dünyanın ihtişamı böyle geçiyor. (yeni Papa ilan etme törenlerinde söylenir)
Silent leges inter arma
Savaş olduğunda kanunlar susar.
Similia similibus curantur
Benzer benzerini iyileştirir.
Sine die
Belli bir tarih belirtmeksizin.
Sine labore non erit panis in ore
Çalışmadan ağzında ekmek olmaz.
Sine scientia ars nihil est
Bilgi olmadan sanat bir hiçtir.
Si vis amari, ama
Sevilmek istiyorsan sev.
Solem lucerna non ostenderent
Güneş fenerle gösterilmez (bariz olaylar için)
Soli sol soli
Yeryüzünün tek güneşine (Louis XIV-Güneş Kral-'a ithafen)
Sotto voce
Alçak sesle
Spes salutis
Kurtuluş umudu
Spoliatis arma supersunt
Yağmalananın kalan tek şeyi silahlarıdır.
Statu quo
Daha önce içinde bulunulan durum
Statu quo ante bellum
Savaştan önce içinde bulunulan durum
Sui generis
Kendine özgü
Summum ius summa inuria.
Ne kadar çok kanun,o kadar az adalet (Cicero)
Summum jus, summa injuria
Hukukun zirvesi, haksızlığın zirvesidir. (Kurallar çok katı uygulandığında söylenir)
Suum cuique
Herkes hak ettiğini bulur.
T
Tarde venientibus ossa
Geç kalanlara, kemikler. (Yemeğe geç kalanlar için söylenir.)
Tempora mutantur et nos mutamur in illis
Zaman hareket ediyor, biz de onunla birlikte değişiyoruz.
Tempori servire
Şartlara uyum sağlamak
Tempus fugit, aeternitas manet
Zaman uçar,sonsuzluk kalır.
Testis unus, testis nullus
Tek şahit, hiç şahit (tek şahit bir olayı kanıtlamak için yeterli olmaz anlamında)
Timendi causa est nescire
Korkunun sebebi cehalettir. (Seneca)
Timeo Danaos et dona ferentes
Yunanlar'dan korkuyorum, özellikle hediye getirdikleri zaman. (Virgile'in kitabından alıntı. Şehirdekilerin Truva Atı'nı şehre sokmak istemesi üzerine Laocoon tarafından söylenmiştir. İçten pazarlıklı birinin size belirgin bir sevgiyle yaklaşması durumunda söylenir.)
Timeo hominem unius libri
Tek kitabı olan insandan korkarım.
Tres faciunt collegium
Topluluk için üç kişi gerekir
Tu quoque mi fili
Sen de mi oğlum? (Shakespeare'den alıntı, Jül Sezar'ın Decimus Junius Brutus'ten yediği darbe ile düşmesi sırasında söylediği düşünülür)
Tu secanda marmora. Locas sub ipsum funus, et sepulchri. Immemor, struis domos
Ölüm karşına gelmiş. Sen mezarını düşünecek yerde mermer yontturup evler yaptırmaktasın. (Horatius)
U
Ubi bene, ibi patria
Neresi güzelse, orası vatandır.
Ubi concordia, ibi victoria
Nerede dirlik varsa orada zafer vardır.
Ubi fumus, ibi ignis
Duman varsa ateş de vardır. (Ateş olmayan yerden duman çıkmaz)
Ubi tu Gaius, ibi ego Gaia
Sen nerede olursan, Gaius, ben de Gaia, orada olacağım. (Romalıların evlilik sırasındaki ettiği bağlılık yemini)
Ultima cave
Sonuncuya hazırlıklı ol (Saatten bahsediyor. Güneş saatleri üzerine yazılan geleneksel yazı)
Ultima ratio regum
Kralların son çaresi (Cardinal de Richelieu tarafından silahların üzerine yazdırılmıştır)
Ultra posse nemo obligatur
Kimse yapabileceğinin ötesinde zorlanamaz.
Ulula cum lupis, cum quibus esse cupis
Kurtlarla dolaşan ulumayı öğrenir.
Unum castigabis, centum emendabis
Bir hatanın önüne geçmek yüz tanesini engellemektir.
Urbi et orbi
Şehir (Roma) için ve dünya için
Usus magister est optimus
Tecrübe (ya da pratik) en iyi öğretmendir. (Yani teorik olarak öğrenilen bir ders alıştırmalarla desteklenmelidir.)
Ut ameris, amabilis esto
Sevilmek için sevecen ol.
Ut sis nocte levis, sit cena brevis
Eğer iyi bir gece geçirmek istiyorsan, akşam yemeğini kısa tut.
Ut supra
Yukarıdaki gibi
Uti, non abuti
Kullan ama suistimal etme
V
Vade mecum
Rehber kitapçık, el kitabı (Günümüzde "ilaç rehberi" anlamında kullanılıyor)
Vade retro satana
Geri çekil, şeytan!
Væ victis!
"Veyl mağluba!" (Anlamı: yenilenlere acımayın) (Brennus, Galya komutanı, Roma'yı aldıktan sonra)
Vasa vana plurimum sonant
En fazla sesi boş çanaklar çıkarır.
Veni vidi vici
Geldim, gördüm, fethettim (orijinali gibi kafiyeli olması için fethettim yerine yendim şeklinde çevrilir) (Jül Sezar)
Verba docent, exempla trahunt
Kelimeler öğretir, örnekler yol gösterir.
Verba volant, scripta manent
Söz uçar, yazı kalır.
Verbatim
Kelimesi kelimesine.
Veritas odium parit
Dürüstlükten nefret doğar. (her doğru söylenmek için uygun değildir anlamında)
Veritas odium parit, obsequium amicos
Dürüstlük düşmanları, yalakalık dostları doğurur.
Veritatem dies aperit
Zaman gerçeği açığa çıkarır.
Versus
..e doğru.(İngilizce'de yanlış olarak "karşısında" anlamında kullanılır.kısaltması: vs.)
Veto
Engelliyorum!
Vi Veri Veniversum Vivus Vici
Gerçeğin gücü evreni fethettirir.
Vice versa
Karşılıklı olarak
Vide supra
Daha yukarsını gör.
Video meliora proboque deteriora sequor
İyi yolu görüyor ve takdir ediyorum, ancak kötü yolu seçiyorum. (Ovidius, Dönüşümler ; Médée'ye verilen söz)
Vinum aqua miscere
Şarabına su katmak
Vir prudens non contra ventum mingit
Akıllı adam rüzgara karşı işemez.
Vir sapit qui pauca loquitur
Geçek bilge az konuşandır.
Virtus post nummos
Erdemden önce para
Visita Interiora Tellus Rectifacando Inveniens Occultam Lapidem. (VITRIOL)
Dünyanın merkezini ziyaret et, orada gizli taşı bulacaksın (her insanın hakikati kendi içinde bulacağını anlatır)
Volens nolens
İsteniyor mu istenmiyor mu
Vox clamans in deserto
Çölde haykıran bir ses (Jean le Baptiste tarafından "Kimsin?" sorusuna cevaben söylenmiştir)
Vox populi vox dei
Halkın sesi tanrının sesidir.
V.S.L.M
«Votum Solvit Libens Merito »nun kısaltılmışı. Adağını yerine getirdi, isteyerek, ve olması gerektiği gibi.
Vulgum pecus
Ortalama/bayağı insanlar
Vulnerant omnes, ultima necat
Her geçen dakika yaralar, sonuncusu öldürür. (Saatten bahsediyor. Güneş saatleri üzerine yazılan geleneksel yazı)
Vulpes pilum mutat, non mores
Tilkinin derisi değişir huyu değişmez
Kaynakça
en:List of Latin phrases → Wikipedia English
fr:Liste des locutions latines → Wikipedia Français