Makrofaj

Makrofajlar (Yunanca: "büyük-yiyiciler") dokularda bulunan patojenlerin, ölü gözelerin (hücrelerin), hücresel kalıntıların ve vücuttaki yabancı maddelerin yutulmasından sorumlu hücrelerdir. Makrofajlar doğuştan bağışıklık sisteminin bir bölümüdürler.

Köken

Makrofajlar monositlerden türer. Monositler kemik iliğinde büyür ve daha sonra kan dolaşımına girerler. Dolaşımdaki monositler enflamasyonun (iltihaplanma) kimyasal aracılarına (medyatörlerine) yanıt verirler. Bu aracılar (medyatörler) tarafından aktive edildiklerinde monositler endotelin içinden geçerler. Endoteli geçtikten sonra, monositlere makrofaj denir. (Bazı monositler özelleşmiş hücrelere farklılaşırlar, dendritik hücreler veya mikrogliya gibi).

İşlev

Göze yutarlığı (fagositoz)

Makrofajların ana görevi patojenlerin ve ölü dokuların ortadan kaldırılmasıdır. İkincisi, yani nekrotik debrisin ortadan kaldırılması, özellikle süreğen (kronik) yangı durumunda daha önemlidir. Yangının erken evreleri nötrofil granülositlerince kontrol edilir ki yaşlanmış nötrofil granülositler makrofajlarca sindirilir.

Ayrıca makrofajlar sindirmek için yapılarına aldıkları patojenlerden parçalar (antijen) salarlar. Bu parçalar yardımcı T hücreleri tarafından tanınır ve yardımcı T hücreleri lenfokin salgılarlar ki bu B hücrelerini uyarır. Böylece B hücreleri o belli antijene özgü (ve böylece patojene özgü) antikor üretir ve salarlar. Bu noktada makrofajlar tekrar rol alırlar, zira makrofajlar özellikle antikorların bağlanmış olduğu hücrelere karşı duyarlıdırlar.

Bir makrofaj bir patojeni içine aldığında, patojen bir kofulun içine alırlar daha sonra bu koful bir lizozomla birleşir. Lizozomun için, enzimler ve toksik oksijen bileşikleri ile patojen sindirilir. Fakat, bazı bakteriler, Mycobacterium tuberculosis gibi, bu sindirilme metotlarına karşı direnç geliştirmiştirlerdir.

Makrofajlarla yakından ilgili kimi hücre türleri:

• Dendritik hücreler (Langerhans hücreleri dahil)
• Mikrogliya
• Kupffer hücreleri
• Osteoklastlar
• Holbauer hücresi

Hastalıklardaki önemi

Gözeyutarlığındaki rolleri nedeniyle makrofajlar bağışıklık sisteminin birçok hastalığında yer alırlar. Örneğin, granülomların oluşumunda yer alırlar.

Genellikle nadir olarak etkisiz fagositoz ve makrofaj fonksiyonuna dair bazı bozukluklar tanımlanmıştır.

Aterosklerozun artan plak lezyonlarının oluşumunda en önemli ve çoğunlukta olan hücreler makrofajlardır.

Grip ile savaşırken, makrofajlar boğaza gönderilir. Fakat, grip virüsünü yok edebilecek öldürücü T hücreleri bulunana kadar, makrofajlar yarardan çok zarar sağlar. Grip virüsü bulaşmış boğaz hücrelerini yok etmenin yanı sıra virüs bulamamış komşu hücreleri de yok ederler.

Ayrıca makrofajlar İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü (HIV - Human Immunodeficiency Virus) enfeksiyonunda da rol alırlar. T hücreleri gibi, makrofajlara da HIV bulaşabilir ve hatta devam eden virüs replikasyonunun deposu olarak vücutta dolaşabilirler.