Matapan Burnu Muharebesi

Matapan Burnu Muharebesi II. Dünya Savaşı sırasında İngiliz Kraliyet Donanması ile İtalya Krallığı donanması arasında 27-29 Mart 1941 tarihlerinde gerçekleşen deniz muharebesidir. Muharebe Mora Yarımadasının güneybatısında yer alan Matapan Burnu açıklarında gerçekleşmiştir. Bletchley Park'daki İngiliz istihbarat faaliyetleri sayesinde şifreleri kırılan İtalyan donanmasının kullandığı Enigma makinesi ile iletilen istihbarat sayesinde İngiliz donanması İtalyan donanmasını pusuya düşürmüş ve çok büyük zayiat verdirmiştir.

Matapan Burnu Muharebesi
Akdeniz Cephesi, II. Dünya Savaşı
Muharebenin özet haritası
Tarih 27-29 Mart 1941 Bölge Akdeniz, Matapan Burnu açıkları Yunanistan Sonuç Kesin Müttefik zaferi
Taraflar
Birleşik Krallık Avustralya	İtalya
Komutanlar ve liderler
Andrew Cunnigham	Angelo Iachino
Güçler
1 uçak gemisi 3 savaş gemisi 7 hafif kruvazör 17 destroyer	1 savaş gemisi 6 ağır kruvazör 2 hafif kruvazör 17 destroyer
Kayıplar
4 hafif kruvazör hafif hasarlı 3 denizci kayıp	1 savaş gemisi ağır hasarlı 3 ağır kruvazör batırıldı 2 destroyer batırıldı 1 destroyer ağır hasarlı En az 2300 denizci öldü 1015 savaş esiri

Arka planı

HMS Formidable 1942 yılında

İtalyan donanması Nazilerden gelen talep üzerine muharebe bölgesine intikal etmiştir. İngiltere'nin de destek verdiği Yunan-İtalyan Savaşı Mihver devletlerinin aleyhine gelişmektedir. Sonrasında Nazilerin dahil olacağı Yunanistan Savaşından önce İngiliz Kraliyet donanmasının Mısır ve Libya'daki limanları üzerinden Yunanistan'da savaşan Müttefik Devlet güçlerine verdikleri desteği kesmek amaçlanmaktadır.

İngiliz istihbaratı tarafından ele geçirilen şifreli mesajda İtalyan donanmasının yapacağı sürpriz bir saldırıdan bahsedilmekteydi. İstihbarat alındıktan sonra bölgedeki birliklere geçildi. HMS Formidable uçak gemisinden kalkan keşif uçaklarınca durum teyti edildi.

Muharebe

27 Mart günü Ajax, Gloucester, Orion ve Perth kruvazörleri, beraberlerinde çok sayıda destroyerle beraber Yunan karasularından ayrılarak İtalyan donmasına doğru harekete geçti. Eş zamanlı olarak Amiral Cunningham komutasındaki Formidable, Warspite, Barham ve Valiant ise İskenderiye'den ayrılıp aynı bölgeye doğru yola çıktı. 28 Mart sabahından itibaren Gavdos açıklarında İtalyanlarla temas sağlanmış ve karşılıklı ateş açılmıştır. Cunningham'ın güçleri Pridham-Wippel komutasındaki diğer İngiliz savaş gemileriyle temas sağlamaya çalışırken İtalyan Vittorio Veneto gemisine rastlar ve saldırır. İtalyan donanması koordinasyonsuzluk, istihbarat eksikliği ve Polagemisinin hareketsiz hale gelmesiyle beraber saldırıya açık hale gelir. 28 Mart gecesi düşmana oldukça yaklaşan İngiliz donanması İtalyan donanmasına beklemedikleri bir anda saldırır ve büyük hasar almasına sebep olur. Saldırının ardından İngiliz donanması çok sayıda gemiyi batırmış, önemli sayıda savaş esiri almış durumda geri döner. Mihver Devletleri hava saldırılarından korunmak için ertesi sabaha kalmadan kurtarma faaliyetlerini durdurmuş ve bölgeye gelecek hastane gemilerine saldırılmayacağını bildirmiştir. 2300 seviyesindeki İtalyan can kayıpları büyük oranda batırılmış olan Zara ve Fiume gemilerindendi.

Sonrası

Matapan, İtalyan donanmasının en büyük yenilgilerinden birisidir. Yenilgi İtalyan donanmasındaki koordinasyonsuzluğu, hava-kara muhabere eksikliğini ve harekât amaçlarının net tanımlanmamış olması gibi sorunları açığa çıkarmıştır.[1] Öte yandan Amiral Cunningham ise İtalyan donanmasının önde gelen savaş gemisi Vittorio Venetonun ellerinden hasarlı da olsa kaçmasından hayıflanmaktaydı. Savaşın ardından İtalyan donanması Girit'in alınmasına kadar Akdeniz'in doğusuna doğru çekinceli şekilde açılmıştır. İtalyan muhaberatının dinlendiğine dair bilgi ancak 1978 yılında ilgili askeri kayıtların açılmasıyla ortaya çıkmış, bu tarihe kadar kamuoyuyla paylaşılmamıştır.

Kaynakça

1. Muharebenin analizi (İngilizce) 15 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir

Ayrıca bakınız

• Girit Muharebesi