Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu

Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, (Kırım Tatarcası: Mustafa Abdülcemil oğlu Cemilev (Qırımoğlu), Мустафа Абдульджемиль Джемилев, Rusça: Мустафа́ Абдулджеми́ль Джеми́лев, Ukraynaca: Мустафа́ Абдульджемі́ль Джемі́лєв d. 13 Kasım 1943), Kırım Tatarı siyasetçi ve aktivist. 1998'den beri Ukrayna Yüksek Şurası üyesidir ve kurulduğu tarih olan 1991'den 2013'e kadar Kırım Tatar Millî Meclisi'nde başkanlık yapmıştır.

Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu
Kırım Tatar Millî Meclisi Başkanı
Görev süresi 1991-2013
Yerine gelen	Refat Çubarov
Ukrayna Milletvekili
Görevde
Makama geliş 29 Mart 1998
Kişisel bilgiler
Doğum	Mustafa Abdülcemil Cemilev 13 Kasım 1943 Ayserez, Kırım
Milliyeti	Kırım Tatarı
Partisi	Ukrayna Halk Hareketi
Mesleği	Aktivist, Siyasetçi
Dini	Sünni İslam
Ödüller

Kırımoğlu Sudak şehri yakınlarında‚ Ayserez köyünde doğdu. Alman işgali esnasında Mayıs 1944'te Stalin’in Kırım Tatarlarını sürgüne göndermesi ile birlikte, Kırımoğlu da altı aylık bebek olarak ailesiyle sürgüne gönderildi. Taşkent Üniversitesi'nde öğrenim görme talebi, Nazi Almanyası'nın Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni işgale giriştiği Doğu Cephesi'ndeki Lvov-Sandomierz Taarruzu sırasında, Nazilere yardım eden ve Sovyetler Birliği'ne ihanet eden bir aileye mensup olduğu gerekçesi ilereddedildi.

Sürgün yaşamı sırasında resmen Özbekistan’da yaşamasına karşın verdiği insan hakları mücadelesi sürecinde birçok kez sürgüne gönderildi, hapse ve çalışma kamplarına atıldı. 12 Ekim 1986 tarihinde ABD Başkanı Ronald Reagan ile Sovyet lideri Mihail Gorbaçov arasında gerçekleşen Reykjavik Zirvesi'nde Sovyet aydını Andrey Saharov, Sovyet tümgenerali Pyotr Grigorenko ve Kırım Tatarlarının önderi Mustafa Cemilev’in hürriyetlerine kavuşması karara bağlandı. 1989 yılında gizlice Kırım’a döndü. 1991 yılında ise Gorbaçov Kırım Tatarlarının vatanlarına dönmesine izin verdi. Bundan sonra soyadı alarak faaliyete girişti

Kırım Tatarlarının yürütme organı olan Kırım Tatar Millî Meclisi'nin kararı ile kendisine "Kırımoğlu" soyadı verildi.

Ekim 1998'de Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, Kırım Tatarlarının barışçı mücadelesine katkısı nedeni ile Kırımoğlu'na Nansen Mülteci Ödülünü layık gördü.[1]

15 Nisan 2014 tarihinde Kırım Tatarları'nın Sovyet yönetimi tarafından maruz bırakıldığı sürgünü sürekli gündemde tutan ve Ukrayna Parlamentosu'nda Kırım Tatarları'nin temsilciliğini yapan Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu'na Abdullah Gül tarafından Cumhuriyet Nişanı tevcih edilmiştir.[2]

2 Mayıs 2014 tarihinde Moskova üzerinden Kırım Özerk Cumhuriyeti'ne gitmek isteyen Kırımoğlu, önce Moskova Havaalanında alıkondu, ardından Kiev'den geldiği uçakla Ukrayna'ya geri gönderildi.[3] Bunun üzerine Kırım'ın Ermenipazar sınır kapısına gelen Kırımoğlu'na yine giriş izni verilmedi. Karşılamaya gelen 5 bin kadar Kırımtatarı'nın da zorla barikatları aşması üzerine ara bölgede miting düzenleyen Kırımoğlu, kan dökülmesini önlemek için sakin davranma çağrısı yaparak, teslim olunmamasını, mevcut rejimle mücadele edilmesi gerektiğini söyledi.[4] Kırımoğlu'nun ülkeye girişinin yasaklandığı ilan edildi.[5] 6 Mayıs Kırımoğlu’nun Kırım’a alınması için binlerce Kırım Tatarı'nın sınırda eylem ve gösteri düzenlemesini "Radikal unsurların toplum düzenini bozma girişimi" ilan eden Vladimir Putin'in Kırım'a atadığı savcı Natalia Poklonskaya, Rusya Soruşturma Komitesi ile Rusya Federal Güvenlik Servisi’nden (FSB) eylemi düzenleyen kişilerin yakalanması ve cezalandırılmasını talep etti. Ayrıca savcı Poklonskaya, "Çubarov ve Kırım Tatarlarının eylemlerine son vermemeleri durumunda KTMM'nin kapatılacağı" uyarısında da bulundu.[6]

Üç çocuk babası olan Kırımoğlu Bahçesaray ve Kiev’de yaşamaktadır.

Kırımoğlu, Tatar Türklerinin ana vatana dönmesi ve davalarını dünya kamuoyuna duyurmak amacıyla 303 gün açlık grevi yapmıştır.

Kaynakça

1. Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu 28 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Zafer Karatay, Vatan Kırım.
2. "Cumhurbaşkanı Gül'den, Kırım Tatarları Lideri Kırımoğlu'na Cumhuriyet Nişanı". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 15 Nisan 2014. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2014.
3. Kırımoğlu Rusya'ya alınmadı, Kırım'a gidişi engelleniyor 18 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Dünya Bülteni.
4. Crimean News 18 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
5. Kırımoğlu’nun artık Kırım’a girişi yasak 18 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Anayurt Gazetesi.
6. Putin'in savcısı Kırım Tatarlarına savaş açtı 9 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hürriyet.

Kırım Tatar Millî Meclisi

Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu • Refat Çubarov • Remzi İlyasov • Remzi Ablayev • Refat Adilseitov • Mustafa Asaba • Şevket Asanov • Emine Avamileva • Eskender Bariyev • Nadir Bekir • İbraim Çegertma • Ahtem Çiygöz • Ali Hamzin • Erecep Hayredinov • Sinaver Kadirov • Safure Kacametova • Şevket Kaybullayev • Fevzi Kubedinov • Enver Kurtiyev • Ruslan Kurtseitov • Zevcet Kurtumerov • Dilaver Mambetov • Bekir Mamutov • Ayder Mustafayev • Lütfi Osmanov • Eldar Seyitbekirov • Şakir Selim • Ayder Seytosmanov • Zair Smedlyayev • Abmecit Süleymanov • Server Tanisev • İlmi Umerov • Zeynur Yakubov