Neil Armstrong

Neil Alden Armstrong (5 Ağustos 1930 - 25 Ağustos 2012), Ay'a adım atan ilk insan olarak tarihe geçmiş Amerikalı bir astronot, uzay mühendisi, test pilotu ve ayrıca üniversite profesörüdür.

Neil Armstrong
Doğum 5 Ağustos 1930
Ölüm 25 Ağustos 2012 (82 yaşında)
Ülkesi ABD
Rütbesi Üsteğmen, Amerika Birleşik Devletleri Donanması
Programı Gemini 8 ve Apollo 11
Uzayda geçirdiği süre 8 gün 14 saat 12 dakika 31 saniye
Toplam EVA 2 saat 31 dakika
Ödülleri
  • Cumhurbaşkanlığı Özgürlük Madalyası
  • Kongre Uzay Onur Madalyası
  • Kongre Altın Madalyası
  • NASA Üstün Hizmet Madalyası
  • NASA Olağanüstü Hizmet Madalyası
  • Hava Madalyası (3)

5 Ağustos 1930'da Wapakoneta, Ohio'da dünyaya gelmiştir. İlk ve orta öğrenimi sırasında izcilik yapıp, Purdue Üniversitesi'nde havacılık ve uzay mühendisliği okumuştur. Kore üzerinde Amerikan Deniz Kuvvetleri pilotu olarak 78 saat uçuş yapmıştır. 1956 yılında evlenmiş ve eşinden üç çocuğu olmuştur. ABD uzay programına astronot olarak katılmak için başvurup, denemelerden başarıyla geçmiştir. Gemini 8 uçuşuyla ilk kez uzaya gitmiştir. 20 Temmuz 1969 tarihinde Apollo 11 ile yaptığı Ay yolculuğunda Ay'a ilk ayak basan insan olmuştur. Ay üzerinde yaptığı yürüyüşte ilk söylediği ve tarihe geçen sözü şudur:

[Bir] insan için küçük, insanlık için dev bir adım.
(That's one small step for [a] man, one giant leap for mankind.) orijinal ses kaydı 15 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Bu cümlede "bir" (İngilizce: "a") kelimesi duyulmaz, Armstrong konuşurken unutmuş veya parazit nedeniyle silinmiş olabilir.

Armstrong, Ay üzerindeki yürüyüşünden döndüğünde, Ay Örümceği içinde.

Armstrong 1971 yılında NASA'dan ayrılarak Cincinnati Üniversitesi'nde çalışmaya başlamıştır. Orada 1979 yılına kadar uzay mühendisliği bölümünde profesör olarak görev almıştır. 1985'ten 1986'ya kadar Uluslararası Uzay Komisyonu'nda hizmet vermiştir. 1986 yılında Challenger kazasının araştırma komisyonuna başkan yardımcısı olarak atanmıştır.[1]

7 Ağustos 2012'de tıkanan kalp damarlarının açılması için ameliyat olan Armstrong, 25 Ağustos 2012'de 82 yaşında ölmüştür.[2]

Ailesi ve kökeni

Armstrong kelimesi, Anglo-Danimarkalı kökenli kelime ile anlamı aynı anlamı taşır ve "güçlü kollu" anlamına gelir. Bir efsaneye göre bu isim Neil'in "Fairbairn" adındaki atasına dayanır. Efsaneye göre Fairbairn isimli bir adam İskoç kralının atı savaşta vurulunca onu tekrar atına bindirmiştir. Krala hizmetinden ötürü Fairbairn'e İskoçya-İngiltere arasındaki sınırda geniş topraklar verilmiş ve sonrasında Fairbairn'e "Armstrong" denilmiştir.

16.yüzyılda Armstronglar (Armstrong klanı) sınırın en güçlü yağmacıları ve haydutları haline gelmiştiler. Bunun üzerine İskoç Kralı V. James 1530'da, Gilnockieli Johnnie Armstrong'u yakalatmış ve Caerlanrig şapelinde onu 36 adamıyla birlikte asmıştır.[3]

Adam Armstrong (d.1638 - ö.1696) sınır topraklarında doğan ve burada ölen jenerasyon 1'i temsil eder. Adam Armstrong'un oğlu Adam Armstrong II (d.1685 - ö.1749) ve torunu Adam Abraham Armstrong (d.1714-1715 - ö.1779) Atlantik Okyanusunu geçip Amerika'ya göç eden ilk Armstrong'lardır. İlk olarak Amerika'nın Conococheague, Pensilvanya bölgesine yerleşmişlerdir. Bağımsızlık savaşını takiben binlerce yerleşimci Ohio eyaletine akmıştır ve Neil'in atası John Armstrong (Jenerasyon No.5) da St.Marys Nehri'nin batı kıyısına, Auglaize, Ohio'ya yerleşmiştir. Neil'in büyük büyükbabası, Stephen Armstrong (d.1825 - ö.1884) (Jenerasyon No.7) öldüğünde, Neil'in dedesi Willis Armstrong'a (d.1867 - ö.1930) günümüzdeki değeri yaklaşık 700.000$ eden dört yüz dönüm arazi bırakmıştır. Willis Armstrong yarı zamanlı bir posta rotasına başladığı sıralarda, duraklarından biri olan Koenig kardeşlerin hukuk firmasında sekreter olarak çalışan, daha sonra ikinci eşi olacak Laura Koenig ile tanışmıştır. Willis ve Laura Haziran 1905 senesinde evlenmişlerdir ve 26 Ağustos 1907'de Neil'in babası Stephen Koenig Armstrong (ö.1990) dünyaya gelmiştir. Stephen Armstrong, Neil'in annesi Viola Engel Armstrong ile ilk olarak St. Paul Protestan Kilisesi'nde düzenlenen bir gençlik grubu toplantısında tanışmışlardır ve gençlik ateşinin aşkı aralarındaki pek çok farkı saklamıştır. Viola'nın ataları Alman kökenli olup babası Martin August Engel (d.1879 - ö.1909) henüz o iki yaşındayken tüberküloz nedeniyle ölmüştür. Annesi Caroline 1916'da St. Marys Protestan Kilisesinde tanıştığı yerel bir çiftçi olan William Ernst Korspeter ile ikinci kez evlenmiştir.[4]

Stephen ve Viola 8 Ekim 1929'da Korspeter çiftlik evinin oturma odasında evlenmişlerdir. Viola, 5 Ağustos 1930'da bir erkek bebek dünyaya getirmiştir. Viola, Henry Wadsworth Longfellow'un klasik şiiri "The Courtship of Miles Standish"ten ötürü Alden ismini sevdiğinden, oğullarına Neil Alden ismini vermişlerdir. Armstrong ailesinin 1933'te June Louise ve 1935'te Dean Alan isimli iki yeni üyesi daha olmuştur. Armstrong'lar Neil'in doğumundan sonraki 14 yıl boyunca toplamda on altı kez taşınmışlar ve sonunda 1944 senesinde Wapakoneta, Ohio'ya yerleşmişlerdir.[4]

Çocukluk Yılları

Annesi küçük yaşlardan beri Neil'e sürekli kitap okumuş ve ona kitap sevgisini aşılamıştır. Neil bu sayede erken yaşta okumayı öğrenmiştir ve henüz üç yaşındayken sokak tabelalarını okuyabilmeye başlamıştır. İlkokulun ikinci senesinde öğretmeni onun kitap okuma düzeyinin dördüncü sınıf seviyesinde olduğunu fark etmiştir ve bu yüzden Neil sınıf atlamıştır. Dördüncü sınıfa başladığında sadece sekiz yaşındadır. Kız kardeşi June kendisi ile yapılan bir röportajda şunu söylemiştir, "Dedemizin çiftliğinde patates ekme vakti geldiğinde Neil'i hiçbir yerde bulamazdınız. Evde, bir köşede kitap okuyor olurdu".[4]

Stephen Armstrong, Neil'in küçüklükten beri uçakları sevdiğini ve her zaman evin içinde uçağını uçurup durduğunu söylüyor. Neil ilk uçak yolculuğunu altıncı doğum gününden hemen önce babası ile birlikte yüksek ve tek kanatlı uçak Ford Trimotor ile gerçekleştirmiştir. İlk olarak 1928 senesinde çıkan Ford Trimotor 'Teneke Kaz' hasır koltuklarında on iki yolcuya kadar taşıyabiliyordu ve hızı saatte 200 km'ye kadar çıkıyordu.[4]

Neil çalışma hayatında ilk işi henüz on yaşındayken saati ¢10'den mezarlıktaki çimleri biçmekti. 1941 senesinde taşındıkları Upper Sandusky'de bir süre fırında çalıştı. Ekmekleri raflara dizme, çörek yapılmasına yardım etme ve hamur karıştırıcısını temizleme gibi görevleri vardı. Neil "Muhtemelen işi ufak olduğum için almıştım; gece karıştırma varilinin içine girip onları temizleyebiliyordum. Benim için en iyi tarafı dondurma ve çikolata yiyebiliyor olmamdı." demişti.[4]

7 Aralık 1941'de Japonların Pearl Harbor Saldırısı sonrasında Amerika'da Erkek İzci faaliyetleri hız kazandı. Neil yeni kurulan Ohio'nun 25 numaralı izci birliğine katıldı ve birlik içerisinde "Kurt Devriyesi" adını verdikleri bir grup kurdular. Neil grubun katibi olarak seçildi. Ayrıca o ve arkadaşları uçak modelleri yapıyor ve izci liderleri de bu modelleri uzmanların dost ve düşman uçakları daha iyi ayırt etmesi için ordu ve sivil savunma yetkililerine yolluyordu. Kurt Devriyesi grubunun lider yardımcısı Kotcho Solacoff, Neil ile ilgili bir kimya laboratuvarı şakasını anlatıyor; "Ona dedim ki, 'İşte Neil biraz C12H22O11 dene' beni şaşırtan ve korkutan bir şekilde Neil bir tutam aldı ve ağzına attı. Ben de 'Tükür onu, bu zehir!' diye bağırdım. Neil de 'C12H22O11 şekerdir' dedi. Bu onun bilmediği bir şeyi bildiğimi düşündüğüm son seferdi"[4]

Neil'in ailesi 3 yıl Upper Sandusky'de kaldıktan sonra son kez taşınarak Wapakoneta, Ohio'ya geldiler. Neil burada hemen 14 numaralı Erkek İzci Birliğinde aktif bir üye oldu. Okul dışındaki vakitlerinde saati kırk centten eczanede ayak işlerine baktı, markette ve hırdavatçıda çıraklık yaptı. Evlerinden altı blok ötede olan Blume Lisesi'ne gitti ve 1946 Mayıs'ında liseden mezun oldu. Lisede okurken okul orkestrasına, koro kulübüne ve bandoya katıldı. Özel tonundan hoşlandığı için en büyük enstrümanlardan biri olan bariton borusunu çalıyordu ve Mississippi Moonshiners adını verdikleri genç müzisyenlerden oluşan dört kişilik bir müzik grubu kurmuşlardı.[4] Neil'in lise yıllık fotoğrafının altında şu yazmaktadır "He thinks, he acts, it's done." (Düşünüyor, harekete geçiyor, oluyor.) Neil ayrıca bu dönemde saati dokuz dolardan uçuş dersleri aldı ve 5 Ağustos 1946'da on altı yaşında araba ehliyeti bile yokken pilot lisansına sahip oldu.[4]

Ay inişi

Uçuş planı dışsal aktivitelerden önce mürettebatın dinlenme süresi için çağrıda bulundu, ancak Armstrong EVA'nın Houston saatinde akşamın erken saatlerine taşınmasını istedi. O ve Aldrin dışarıya çıkmaya hazır olduklarında, Eagle basınçsızlaştırıldı, kapak açıldı ve Armstrong merdivenden inmeye başladı. Armstrong, merdivenin dibinde, "Şimdi LM'den ayrılacağım" dedi. Döndü ve sol ayağını ay yüzeyine 02:56 UTC 21 Temmuz 1969'da [5] attı ve şimdi ünlü kelimeleri şöyle konuştu: "[Bir] insan için küçük, insanlık için dev bir adım." [6]

Armstrong'un yayınlarının kayıtları, "bir" önce "insan"ın belirsiz makalesi için kanıt sunmamakla birlikte, NASA ve Armstrong yıllarca onu statik olarak gizlemişlerdir. Armstrong, asla böyle bir hata yapmayacağını belirtti ancak kayıtları tekrar tekrar dinledikten sonra nihayetinde "a" yı bırakmış olduğunu kabul etti.[6] Daha sonra tarihin heceyi bırakma konusunda ona yol göstereceğini ve söylenmemiş olsa bile kesinlikle amaçlandığını anlayacağını umduğunu söyledi.

Armstrong'un ilk adımından yaklaşık 19 dakika sonra, Aldrin kendisine katıldı ve Ay'da yürüyen ikinci insan oldu. Bir kişinin ay yüzeyinde ne kadar kolay işlem yapabileceğini araştırma görevlerine başladılar. Armstrong, uçuşu anmak için bir plaket açıkladı ve Aldrin ile birlikte ABD bayrağını yerleştirdi. Armstrong, bayrağın bayrak direğine asılmasını istese de, yatay tutmak için metal bir çubuk kullanmaya karar verildi.[7]

Kaynakça
  1. "Neil Armstrong Biographical Data". jsc.nasa.gov. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2016.
  2. "Astronot Neil Armstrong öldü". milliyet.com.tr.
  3. "A Brief History of the Armstrong Clan". Armstrong Clan Association (İngilizce). 13 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020.
  4. Hansen, James R. (25 Ekim 2018). Ay'da İlk İnsan. SALON YAYINLARI. ISBN 978-605-9530-78-1.
  5. "Arşivlenmiş kopya". 30 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2019.
  6. "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2019.
  7. "Arşivlenmiş kopya". 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2019.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.