Nengrehar

Nangarhar (Peştuca: ولایت ننګرهار), Afganistan'ın 34 vilayetinden birisidir.

Nangarhar ولایت ننګرهار
Vilayet
Nangarhar'ın ülke içindeki konumu
Ülke	Afganistan
Merkez	Celalabad
İdare
• Vali	Gul Agha Sherzai
Yüzölçümü
• Toplam	7.727 km² (2.983 mil²)
Nüfus 2006 yılında
• Toplam	1,334,000
Zaman dilimi	UTC +4:30

Vilayet, konumu ve kaynakları açısından eskiden beri ülkenin en önemli bölgelerinden birisi olmuştur. İkliminin güzelliği ve işlek arazileri tarih boyunca Nangarhar'ı büyük güçlerin göz bebeği konumuna getirmiştir.

Konum ve genel özellikler

Afganistan'ın doğusunda bulunan Nangarhar bir ilim ve kültür vilayeti olmanın yanı sıra, bir ticaret merkezi olarak da dikkat çekmektedir. Bulunduğu coğrafya açısından önemi gittikçe artan Nangrahar, Afganistan'ı Pakistan'la birleşmektedir.

Nangarhar'ın yönetim merkezi olan Celalabad, deniz seviyesinden 600 m. yükseklikte bulunmaktadır. Yüzölçümü 7614 km² ve nüfusu yaklaşık 2 milyon kişiye ulaşmaktadır. İlçe sayısı 23'dür. Şinvari, Hogyani, Der-i Nur, Sre rod, Dur Baba, Kama ve Mohmand Dere diğer önemli ilçeleri arasında yer almaktadır.

Geçmiş

Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvvetine (ISAF) bağlı birlikler vilayette görev esnasında (Nisan 2009, Açin)

Nangarhar, tarihte Nangar, Nangara, Nangarhara ve Nagar isimlerle anılmıştır, bunların her biri kendisine öz anlamları vardır. Sonuçta Nangarhar kelimesi Peştunca yani Afgancanın öz kelimelerdendir. Peştunlar veya Afganlar bu bölge de tarihin en eski zamanlardan beri burada yaşamıştır.

Nangarhar, 1910-1919 yılları arasında Kral Amanullah Han'ın babası olan Amir Habibullah Han hükümetinin kışlık başkentiydi. Burada dört büyük ve ünlü saray ile haremler yapılmıştır. Bunlar; Sirajul İmaret, Şahi bağ (harem), Amir Şehit bağı ve Mimle bağı dır. Amir Şehit Bağı'nda kral Amanullah Han'ın ve ailesinin mezarları bulunmaktadır.

Celalabad şehrinin güney tarafına 8 km uzaklıkta “Hada” adında bölgede Budizm dininin merkezlerinden biri bulunmaktadır. Burada Budizm dinine mensup 15.000'den fazla büyük ve küçük heykeller mevcuttu; ancak bu eserlerin çoğu günümüzde Fransa müzesinde bulunmaktadır. Celalâbâd'ın Hada bölgesinde eskiden büyük bir ibadethane vardı. Burada budizm dini eğitim ve öğretimi veriliyordu. Bu ibadethane de büyük alimlerin resimleri vardi; Fahibeyni (فاهبین) bu eserlerin miladın ikinci çağına ait olduğunu söylemiştir. Nangarhar, Budizmin en önemli bölgelerinden sayılmaktadır. Çünkü burada budistlerin izleri açık olarak görünmektedir. Mesala Lalpora, Basaval, Bihsod ve Daruenta budistlerin yaşadıkları bölgelerdendir.

Geçim kaynakları

Nangarhar Vilayeti, doğu bölgesinin en önemli şehirlerin başında gelmekle beraber, buğday, mısır, pirinç, pamuk gibi ürünlerin yanında zeytin, portakal, muz, karpuz, şeker kamışı ve ürettiği benzeri meyve ve kuru yemişlerle kendine özgü bir öneme sahiptir.

Halk

Nangarhar Müslüman bir bölgedir ve genellikle bir müslüman kültüre sahiptir. Ama bazı Sihler gibi farklı dine mensup olanlar da vardır fakat onlar Afganların etkisi altındadırlar.

Nangarhar halkı genellikle Sunni ve Hanefidirler. Afgan Rus Savaşı sonrasında, Selefilik ve Vahhabilik akımlarının da etkileri görülmeye başlandı. Afganistan halkı genellikle Peştunlardır ki dolayısıyla Nangarhar halkının başka illerdeki kültürle pek fazla farkı yoktur.

Nangarhar da farklı milliyetlerden insanlar yaşar. Nüfusun %98'ini Peştunlar kalanını ise Tacikler, Türkler, Araplar, Hindular ve Sihler oluşturur. Peştunlar üç büyük kabile halindedir. Bunlar: Şenvari, Hogyani ve Mohmand.

Vilayetin ilçeleri

Vilayet, 23 alt yönetim bölgesine ayrılmaktadır:

Nangarhar Vilayeti'nin İlçeleri

İlçe	Yönetim merkezi	Nüfus[1]	Alan[2]	Açıklama
Açin	Sra Kale	95,468
Bati Kot	Nadir Şah Kot	71,308
Bihsud		118,934		2005 yılında Celalabad ilçesi'nden ayrılmıştır
Chaparhar		57,339
Dara-I-Nur		28,202
Dih Bala		33,294
Dur Baba		13,479
Goshta		31,130
Hisarak		28,376
Jalalabad		205,423		2005'te alt bölge
Kama		52,527
Khogyani		111,479
Kot		52,154		2005'te Rodat ilçesi'nden ayrıldı
Kuz Kunar		42,823
Lal Pur		18,997
Momand Dara		42,103
Nazyan		16,328
Paçir ve Agam		40,141
Rodat		63,357		2005'te alt bölge
Şerzad		63,232
Şinvar		64,872
Surkh Rod		91,548

Nangarhar Vilayeti'nin idari yapısını gösterir harita

Kaynakça

1. http://www.mrrd.gov.af/nabdp/Provincial%20Profiles/Nangarhar%20PDP%20Provincial%20profile.pdf 4 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. MRRD Provincial profile for Nangarhar Province
2. "Afghanistan Geographic & Thematic Layers". 16 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2011.