Newcastle hastalığı
Newcastle hastalığı, etkeni Avian Paramiksovirüs - 1 (APMV-1) olan kanatlı hayvan hastalığı.
Newcastle hastalığı (yalancı veba )
Newcastle hastalığı son derece bulaşıcı ve viral bir hastalıktır ve genel olarak kümes hayvanları ve yabani kuşlar da etkili olmaktadır.
Tavuk, hindi, güvercin ve papağanlar bu hastalık karşısında oldukça hassastır, ama ördek, kaz, ve sülünler genel olarak bu hastalıklar karşısında dayanıklı olmaktadırlar ve hastalığa yakalandığı zaman, hafif olarak etkilenirler.
Türkiyede yalancı veba hastalığı olarak bilinen newcastle kanatlıların vücudunda solunum sorunları (nefes darlığı), sindirim sistemi ve organların da sorunlar ve en önemlisi sinir sistemini hedef almaktadır.
Yalancı veba hastalığı belirtileri, nefes darlığı, depresyon ve halsizlik, yumurtlama performansının düşmesi, hızlı solunum, yeşil renkte ishal, felç olma ve kanatlarının sallanması olmaktadır.
Ama newcastle hastalığında en bariz belirti kanatlı nın kafasının geriye dönük olması veya sallanması olmaktadır.
Yalancı veba hastalığı tarihçesi :
Hastalığın isminden belli olduğu gibi bu hastalık ilk olarak 1926 yılında ve ingiltere'nin newcastle kentinde ve endonezya’da bulundu, o dönemde ingiltere'de hastalığa yakalanan kümeslerin hayvanları tamamen imha edildi ve tüm salonlar ve kümesler dezenfekte edilerek hastalığın yayılmasına önlemler alındı, lakin bu hastalığın kontrolü için endonezya'da gereken önlemler alınmadı ve göçmen kuşlar yolu ile tüm dünyaya yayılmasına neden oldu.
Yalancı veba hastalığı hızlı bulaşan ve ölümcül bir hastalık olması nedeni ile aşı yapılmadığı takdirde kümes hayvanlarının %100 ölümüne neden olacaktır.
Newcastle hastalığının farklı suşları
Yalancı veba (ND) 3 farklı türde bulunmaktadır ve dünyanın her yerinde bulunmaktadır, bu hastalığın virüsü paramikso virüsü ailesinden olmaktadır ve lentojenik veya hafif, mezojenik veya orta ve vologenik dahil olmak üzere üç farklı suşa sahiptir.
Doyles suşu : visceral velogenic newcastle hastalığı olarak bilinen bu suş genel olarak kanatlıların tüm yaşlarında görülür ve solunum organlarında sorunlara neden olmaktadır.
Klinik belirtileri yaygın olarak ishal, ve sinir sistemi sorunları ve halsizlik olmaktadır ve bu tipin şiddetlisi ölümcül olabilir.
Beach suşu : yalancı veba suşlarından birisi olmaktadır ve vücutta aşırı enfeksiyona neden olmaktadır. Lütenik nörotropik adlandırılan newcastle hastalığı türü genel olarak, deniz kuşları ve güvercinlerde bulunmaktadır.
Beaudette suşu : bu tip yalancı veba virüsü genç kuşlarada bulunmaktadır ve çoğunlukla hafif olarak hastalığa neden olur. Mezojenik patotip türünden olmaktadır ve genel olarak hafif olması nedeni ile aşı üretimi için kullanılmaktadır.
HİTCHNER Tipi : newcastle hastalığının HİTCHNER tipi genel olarak hafif enfeksiyona neden olur, ve solunum sorunları ile beraber ortaya çıkar. Bu hastalığın asıl sebebi Prototip virüs lentogeni olmaktadır ve bu tip ise aşı için kullanılmaktadır.
Newcastle hastalığı nedenleri
Bu hastalığın nedeni paramikso ailesinden bir virüs olmaktadır ve aşı yapılmadığı takdirde kolay bir şekilde tüm sürüye yayılabilir. Ve yüksek oranda telef olmalara yol açması kaçınılmaz olur.
Hastalık tedavisi :
Bu hastalığın tedavisi bulunmamaktadır ve sadece aşı yapılarak önlem alınabilir.
Newcastle hastalığı belirtileri
Bu hastalığın belirtileri 3 şekilde ortaya çıkar hafif ve şiddetli olarak, bu belirtiler aşağıdakilerden ibarettir :
- Solunum sorunları nefes darlığı ve hızlı nefes alma
- Sindirim organlarında rahatsızlıklar ve ishal
- Sinir sistemini etkileme ve felç olma
Hastalık belirtileri kuşun yaşı ve bağışıklık sistemi ile değişmektedir ve bazen teşhislerde solunum sistemi hastalığı olarak belirlenirse de çoğu zaman sindirim sistemi ve sinir sistemlerinde hedef almaktadır.
Tavuklarda bu hastalığın yaygın belirtileri aşağıdakilerden ibarettir :
- Solunum sorunları : açık gaga ile nefes alması, hızlı solunum, öksürme, hapşırma ve nefes alırken hırıltı sesi
- Sinir sistemi sorunları : titreme, kanatların sallanması, ayaklarının felç olması, ayaktayken dengesini koruyamaması, kendi etrafına dönme, kafasının geriye dönmesi, ayaklarının geriye doğru gitmesi ve farklı organlarda felç olması
- Sindirim sistemi : yeşil ve son derece sıvı ishal
Değer belirtiler : göz ve boğazda şişme, yetersiz beslenme, yumurtlama oranında düşük performans veya bazı zamanlarda tamamen yumurta yapmasının son bulması, newcastle hastalığının belirtilerinden olmaktadır.
Newcastle hastalığına yakalanan tavukların yumurtalarında kabuğun rengi, şekli veya kabuğun yüzeyinde değişiklikler bulunmaktadır. Ve hatta bazen yumurtanın beyazı daha sıvı olmaktadır.
Yalancı veba hastalığının insanlarda etkisi
Yalancı veba hastalığı insanlarda tedavi edilebilir ve kanatlılar kadar etkili olmamaktadır, insanlarda hastalık belirtileri, uykusuzluk, gözlerin kızarması ve sulanması, ve baş dönme olmaktadır.
Bu hastalık insanlara hasta tavuk eti, yumurtası, ve hasta tavuğun karkasına temas etme yolu ile bulaşması mümkün olmaktadır.