Osmanlı İmparatorluğu'nda eşcinsellik

Osmanlı İmparatorluğu'nda eşcinsellik, dönem şartlarında diğer anlamıyla Osmanlı İmparatorluğu'nda oğlancılık,[1] Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisinde yaşamış eşcinsellerin yaşam biçimidir. Osmanlı'da cinsel yönelim ve ilginin erkek erkeğe ilişki ya da erkek erkeğe sekstir. Eski adlandırmada (lûtîlik), pasif gey erkekler (lûtî) olarak tanımlanmış, yine bireyler arasındaki ilişkiden gulâmperestlik[2] olarak bahsedilmiştir.[3] Yine Osmanlı İmparatorluğu'nda seks işçisi eşcinsellere "hîz oğlanı" denir ve "hîz"ler devlet tarafından kayıt altına alınırlardı. Hayatını bu işten kazanan erkekler "defter-i hîzán" adlı kütüğe yazılırlardı.[4]

Osmanlı minyatür sanatında iki genç görünümlü erkeğin yaşadığı cinsel ilişkinin tasviri, Sevakıb-ı Menakıb.
Yine Sevakıb-ı Menakıb'den genç bir erkeğin grup seks için kullanılmasına dair bir minyatür.

Tarih

İlk dönemler: Orhan Gazi dönemi

Osmanlı'da oğlancılığın Orhan Gazi döneminde başladığı sanılmaktadır.[5] Osmanlılara esir düşen Bizans İmparatorluğu'nun Selanik Başpiskoposu Gregory Palamas Osmanlı'da eşcinsel ilişkinin çok yaygın olduğunu, özellikle Hristiyan esirlere yönelik tacizlerin çok olduğunu söylemiştir.[6]

Askerlik

Osmanlı sadrazamlarından Sinan Paşa'nın oğlu ve Osmanlı ordusuna başkomutanlık ve vezirlik[7] yapmış olan Mehmet Paşa'dan kadınsı davranışlar sergilediği için Muhannes Mehmet Paşa şeklinde bahsedilmektedir.[8]

Yeniçeri Ocakları

Osmanlı ordusunda eşcinseller Yeniçerilere hizmet eden "civelek" olarak tanımlanmış, savaşlarda ihtiyacı karşılamak üzere civelekler taburu oluşturulmuştu. Civelek taburunda yer alan askerlerin her birini bir yeniçeri sahiplenmiştir.[9][10][11] Böyle bir iddiaya karşılık TDK Tarih Terimleri Sözlüğü'ne göre yeniçeri ocağına yeni girmiş veya girmeye aday yakışıklı delikanlılardan seçilen ve aşçıbaşının yanında çalışan gençlere civelek denilmekteydi.[12][13]

Kültür
Osmanlı'da köçekler

Edebiyat

Osmanlı'da kadınlardan hoşlanmadığını devamlı tekrarlamış,[14] eserlerinde hep konusunu işlemiş eşcinsel şairlerden biri Enderûnlu Fâzıl olmuştur.[15] LGBT temalı "Güzel Oğlanlar Kitabı" vardır.[16] "Hançerli Hanım Hikâye-i Garibesi" de iki eşcinsel erkek arasındaki aşkı anlatan Osmanlı dönemli bir hikâyedir.[17]

Eşcinsel ilişkiyi yasaklayan kanun maddeleri

Alaüddevle ve Bozok Kanunlarının 15. maddesi, I. Selim Kanunnamesinin 6. maddesi, Kanuni Kanunnamesinin 27., 32.-35. maddeleri o dönemlerde livata suçunun yaygınlık kazanması dolayısıyla, eşcinselliğe yönelik cezaları içermektedir. Fakat bütün kanunnamelerde livata suçuna yönelik düzenleme yapıldığı görülmez. Bu durum, eşcinselliğin hukuk sistemince meşru kabul edildiği şeklinde yorumlanmamalıdır. Her ne kadar son dönemlerde 1858 tarihli Ceza Kanunname-i Hümayunu'nda livata ile ilgili bir düzenleme bulunmamakta olduğu[18] ön plana çıkarılarak, livatanın bu tarihte suç olmaktan çıkarıldığı iddia edilse de bu Kanunname birinci maddesinde "tazir suçlarını" düzenlediğini açıkça zikretmektedir.[19] Bu tarihte Osmanlı'da uygulanmakta olan hukuk sistemi İslam Hukuku'na tâbidir. İslam Hukuku'nda suçlara verilen cezalar had, tâ'zir, kısas ve diyet cezaları olarak dört ayrı başlıkta değerlendirilir.[20] Livata suçu, İslam Hukuku'nda zina suçuna kıyas edilerek had suçları bağlamında değerlendirilmiş ve dolayısıyla pek çok kanunnamede ayrıca hükme bağlanmasına ihtiyaç duyulmamıştır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. Oğlancılık Nedir.anlambilim.net Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013
  2. Türkçe sözlükte anlamı: oğlancılık ne demek? 21 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sözce.com Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013
  3. İklim Bayraktar (23 Ocak 2011). "Osmanli Tarihinde Oğlancılık". Odatv. 20 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
  4. Murat Bardakçı (27 Ağustos 2006). "’Gay’ler eskiden esnaftan sayılır ve padişahın huzurunda yapılan resmigeçitlere bile katılırlardı" 29 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Hürriyet. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
  5. Ayşe Hür (10 Kasım 2013). "Osmanlı'da eşcinsellik". Vatan. 22 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2014.
  6. Ayşe Hür (10 Kasım 2013). "Osmanlı'da eşcinsellik: Elinde tesbih, evinde oğlan, dudağında dua". Radikal. 10 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2014.
  7. Nazım Tektaş (2011), İki Yüzlü Vezirler
  8. Bahaeddin Özkişi (1975), Uçtaki Adam
  9. Gürkan Hacır (22 Ocak 2012). "Osmanlı'dan Cumhuriyet'e civelekler!". Akşam. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2014.
  10. Osmanlılarda cinsellik - Haluk Akçam
  11. Yeniçeriler - Reşad Ekrem Koçu
  12. TDK BSTS / Tarih Terimleri Sözlüğü
  13. Mehmet Zeki Pakalın'ın Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü'ndeki tanım bu açıklamayla uyumludur. Pakalın, bu gençlerin tecavüzden sakınmak için peçeyle dolaştıklarını da belirtir.
  14. Fazıl’ın Çengileri: Çenginame Üzerine Jasstudies, 21 Mayıs 2014]
  15. Yasemin Arpa (22 Aralık 2006). "Zenanname: Kadınları anlatan kitap". NTVMSNBC. 3 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2014.
  16. Güzel Oğlanlar Kitabı, D&R, 21 Mayıs 2014
  17. Güven, Oğuz (Güz 2009). "Hançerli Hanım Hikâye-i Garibesi'nin Modern Eşcinselleri". Millî Folklor. 21, 83. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021.
  18. Prof. Dr. Mustafa Avcı, Osmanlı Hukukunda Livatanın Cezası, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.26, S.2, 2018, s.15-45
  19. "1858 OSMANLI CEZA KANUNUNUN KAYNAĞI ÜZERİNDEKİ TARTIŞMALAR VE BU KANUNA AİT BİR TASLAK METNİNİN BİR KISMIYLA İLGİLİ DEĞERLENDİRMELER - Dr. Mehmet GAYRETLİ" (PDF). Erişim tarihi: 5 Aralık 2020.
  20. "İSLAM HUKUKUNDA SUÇLAR VE CEZALAR - Dr. İlhan Akbulut" (PDF). Erişim tarihi: 5 Aralık 2020.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.