Oviraptor

Oviraptor (anlamı: yumurta hırsızı), 88-70 milyon yıl önce (Geç Kretase periyodu) yaşadığı tahmin edilen hepçil bir teropod dinozor cinsidir.

Oviraptor
Oviraptor philoceratops
Bilimsel sınıflandırma
Üst âlem: Eukaryota Âlem: Animalia Şube: Chordata Alt şube: Vertebrata İnfa şube: Gnathostomata Üst sınıf: Tetrapoda Sınıf: Reptilia Üst takım: Dinosauria Takım: Saurischia Alt takım: Theropoda İnfra takım: Coelurosauria Üst familya: Caenagnathoidea Familya: Oviraptoridae Alt familya: Oviraptorinae Cins: Oviraptor Osborn, 1924
Tür
O. philoceratops Osborn, 1924

Keşif

1923 yılında American Museum of Natural History (AMNH) bünyesinde düzenlenen bir keşif gezisi ile George Olsen tarafından Moğolistan'da Gobi Çölü'nde bir yuva kalıntısı üzerinde fosilleşmiş bir dinozor kalıntısı bulundu. Fosil dikkatlice çıkartıldı ve Amerika'ya götürüldü. Müze bünyesinde yapılan detaylı tetkikler sonucu(yuva ve dinozorun yakın ilişkisi de dikkate alınarak) bu dinozorun yuvaya yumurtaları çalmak için geldiği ve o sırada yuva yakınlarında öldüğü ve fosilleştiği gibi bir kanıya varılmıştı. Müze müdürü Henry Fairfield Osborn 1924'te bu dinozor üzerine bir makale yayımladı. Bu cinse verilen oviraptor(yumurta hırsızı) ismi de bu yanlış anlaşılmadan kalmıştır.[1]

Fiziksel görünüm ve sınıflandırma

Kuşlara oldukça benzeyen bir fizyolojiye sahip olan bu dinozor cinsi dişsiz güçlü bir gagaya sahiptir. Kafatasının üstünde ibik benzeri bir yapı olması muhtemeldir. Yaklaşık 2 metre uzunluğa ve 25–30 kg ağırlığa sahiptir. Yeni çalışmalar ışığında tüylü kolları ve boynu olduğu düşünülüyor. Bu dinozor cinsi ismini tüm bir aileye vermiştir. Oviraptoridae ailesi kuş benzeri, ufak ve tüylü dinozorların ailesidir.[2]

Evrimsel biyoloji ve beslenme

Bu noktada oviraptor'un ilk keşfedildiği döneme gitmek faydalıdır, zira George Olsen ve H.F. Osborn'un yuva ve dinozor birlikteliğini yanlış yorumladığını bugün biliyoruz. 1991'de Karol Sabath ve Konstantine Mikhailov, protoceratops ve uzun yumurtaların ilgisine şüpheyle yaklaştılar. İki sene sonra 1993'te AMNH'den Mark Norell ve ekibi Sabath ve Konstantine'in çalışmasını mantıklı bulup ilerletti ve Gobi Çölü'nde fosilleşmiş bir dolu yumurta barındıran bir yuvandan embriyo bulunmuştur. Norell tarafından yapılan yoğun incelemeler neticesinde 1994'te bu embriyonun bir tasviri yayımlandı. Kafatası, kol, bacak, çene kemikleri ve hatta eklemli bir ayak dahi bu yumurtada bulunmuştur. Yumurtaların atmosferik şartlardan ötürü aşınmaya maruz kaldığı görünmektedir.

Oviraptor philoceratops

Sonraki keşifler birçok numunenin yuvalarla bağlantılarını buldu ve Norell bu davranışın modern kuşlardaki kuluçka davranışı olduğu konusunda bir fikir birliği oluşmuştu. hayvanın yuva üzerindeki konumu da bir koruma davranışını işaret etmektedir. Kolları yuvayı yukarıdan kuşatıp pelvis kemiği yuvayı merkezlemiş haldedir. Bu kanıtların yanında iskeletsel benzerlikler de kuşlarla olan bağlantıyı ortaya koymaktadır. Kaburgaları belirgin şekilde dışarı uzanmış haldedir ve lades kemiği de kuşların tıpatıp aynısıdır. Bu dinozorun sert ve dişsiz gagası baz alınarak sert kabuklu besinler tükettiği göz önüne alınmaktadır. Omnivor(hepçil) bir teropod cinsi olan bu canlının sert kabuklu bitkiler ve kabuklu canlılardan oluşan bir grup omurgasızla beslendiği düşünülüyor.[1]

Kaynakça

1. Paige, Madison. ""Oviraptor philoceratops Dinosaurs"". https://embryo.asu.edu/. The Embryo Project Encyclopedia. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2020. |website= dış bağlantı (yardım)
2. Strauss, Bob. "Facts About Oviraptor, the Egg Thief Dinosaur". www.Thoughtco.com. Thoughtco. 14 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2020.