Palaeoloxodon

Palaeoloxodon (düz dişli fil anlamına gelir), Pleistosen (2.6 milyon yıl önce - 11.700 yıl önce) boyunca Avrasya ve Afrika'da yaşamış tüm zamanların en büyük kara memelisi olan Proboscidea yani hortumlular takımına mensup memeli cinsi. İlk olarak 1924 yılında Matsumoto tarafından tanımlandı; ancak cins oluşturulmadı. Bir kısım görüş bu canlının Elephas cinsi bünyesinde olmasını savunurken; çene ve kafatası üzerine yapılan modern çalışmalar sonucu Palaeoloxodon cinsi kurulmuştur.[1]

Palaeoloxodon
Palaeoloxodon İskeleti
Korunma durumu
Fosil
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Chordata Alt şube: Vertebrata İnfa şube: Gnathostomata Sınıf: Mammalia Takım: Proboscidea (Hortumlular) Familya: Elephantidae Cins: †Palaeoloxodon Matsumoto 1924
Türler
† P. chaniensis † P. cypriotes † P. falconeri † P. melitensis † P. mnaidriensis † P. namadicus † P. naumanni † P. recki † P. tokunagai

Fiziksel özellikler

Yaşayan en büyük kara memelisi cinsi olduğu fosil kalıntıları sonucu belirlenen Palaeoloxodon (en büyük kara memelisi olarak Paraceratherium düşünülüyordu) için boyut tahminleri yapılmıştır. En büyük Palaeoloxodon türü P. namadicus'un Hindistan'daki Narmada Nehri havzasında bulunan fosil numunesi 1490 mm uzunluğunda uyluk kemiğine sahipti. Bu uzunluk iskelet oranlarına göre 4 metrelik bir omuz yüksekliği ortaya koymaktadır. Yine 1905 yılında Pilgrim adlı paleontolog, fil olduğunu tahmin ettiği büyük bir canlıya ait uyluk kemiği buldu ve parçalı olan bu kemiğin 1750 mm uzunluğunda olduğunu tahmin etti, ancak bugün yapılan tahminler 1650 mm uzunluğa işaret etmekte ve bu uyluk uzunluğu da yaklaşık 4.5 metrelik bir omuz yüksekliğine tekabül ediyor. Palaeoloxodon cinsinin ilk üyesi olan P. recki'nin 4 metreyi aşan omuz yüksekliği yanında 12.5 ton ağırlığında olduğu fosil kalıntılarına göre belirlendi. Bu kalıntının görece genç bir hayvana ait olduğu ve tam büyüme göstermesi durumunda 14-15 ton ağırlığa ulaşabileceği tahmin ediliyor. Avrupalı Palaeoloxodon türü olan P. atiquus ise muhtemelen en büyük değil; ama en ağır Palaeoloxodon türüydü. Müdafaa dişleri ise Falconer tarafından incelenen bir numunede 737 mm olarak ölçülmüştür, Palaeoloxodon'ların müdafaa dişlerinin bahsi geçen numuneden daha büyük olduğu da tahmin edilebilir.[1]

Evrimsel süreç ve habitat

Bu memeli cinsinin ne kadar türe sahip olduğu karmaşık bir konu olsa da ilk türleşmenin yaklaşık 780 bin yıl önce gerçekleştiği söylenmektedir. P. recki söylenen tarihlerde Doğu Afrika'dan çıkmıştır. Doğuya giden grupların P. namadicus adıyla yaşayan en büyük memeli türü olduğu kabul ediliyor. Avrupalı tür ise P. antiquus'tur.

Palaeoloxodon antiquus'un yayılım haritası

Ayrıca doğulu türlerin kafataslarındaki alın kemikleri daha kalındır. Bunun yanı sıra adalarda izole kalmış türler de mevcuttur. Bu türler zaman içinde cüceleşme eğilimine girmişlerdi, özellikle Girit, Kıbrıs ve Sicilya gibi adalarda cüce Palaeoloxodon türleri vardır. Doğuya giden grupların da kendi içlerinde türleştiği önerilen bir görüştür, zira Japonya takım adalarına giden gruplar P. namadicus'tan ayrılan P. naumanni türü olarak kaydedilmiştir. Dahası Doğu Afrika savanalarında yaşamaya uygun olan ilk tür Palaeoloxodon'un göçüyle habitat değişimine evrimsel olarak cevap vermiştir. Kuzeye göçleriyle otlama alışkanlığı yerine seçerek yeme alışkanlığı geçmiştir, zira Avrasya'yı domine eden mamutlarla yiyecek rekabet etmemeleri de birlikte uzun süre var olabilmelerini sağlamıştır. Kuzeye giden türler ormanlık sahalarda seçerek beslenme tutumuna dönmüşlerdir.[2]

Yok oluş

Yaklaşık olarak Holosen başlarında yani buzul çağı sonlarında soylarının tükendiği tahmin ediliyor; ancak izole bölgelerde 3 bin yıl önceden kalan fosil kalıntıları mevcuttur. Son yıllarda Çinli bilim insanlarının yaptığı çalışmalar bu yönde iddialar ortaya konmasına neden oldu. Bu tarih insan aktivitesine denk düşmektedir. Öte yandan 24 bin yıl önce bir buzul çağı etkisiyle ormanlık alanların daralması ve soğuk-karlı otlakların genişlemesi orman habitatına uygun Palaeoloxodon'ların toplu yok oluşa gittikleri yönünde bir fikir ortaya koyuyor.[3]

Kaynakça

1. Larramendi, Asier. "Shoulder height, body mass, and shape of proboscideans" (PDF). http://creativecommons.org. creativecommons. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020. |website= dış bağlantı (yardım)
2. Davis, Josh. "Weird skulls of straight-tusked elephants reveal just how many species there were". www.nhm.com. Natural History Museum. 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020.
3. the editors of nat geo, the editors of nat geo. "Bronze Art Sparks Debate Over the Extinction of the Straight-Tusked Elephant". www.nationalgeographic.com. national geographic. 11 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020.