Rhabdodon

Rhabdodon (oluklu diş) geç Kretase dönemi Avrupa'sından orta boyutlu bir ornithopod cinsidir. Fransa'nın La Nerthe bölgesinde 19. asrın ortalarında bir dinozora ait çene kemiği ve diş parçaları keşfedildi ve bu kalıntılar rhabdodona ilişkin ilk buluntulardı.[1]

Rhabdodon
Rhabdodon priscus bones
Bilimsel sınıflandırma
Üst âlem: Eukaryota Âlem: Animalia Şube: Chordata Alt şube: Vertebrata İnfa şube: Gnathostomata Üst sınıf: Tetrapoda Sınıf: Reptilia Üst takım: Dinosauria Takım: Ornithiscia Alt takım: Ornithopoda Familya: Rhabdodontidae Cins: Rhabdodon Matheron, 1869 Tür: *R. priscus (Matheron), (1869) R. septimanicus (Buffetaut & Le loeuff), (1991)

Keşif

Avrupa'nın ilk geç Kretase dinozor cinsi olan rhabdodon, tesadüfi bir olayla keşfedildi. Paris-Lyon-Marsilya arasında demiryolu inşa edilirken; Bouche-du-Rhone bölgesinde inşaat sürecinden sorumlu olan Philippe Matheron adlı jeolog tarafından birkaç diş kalıntısı bulundu. Bu keşif, Matheron'a Mantell'in bulduğu ve Cuvier'nin çizdiği Iguanodon dişini hatırlattı. Matheron, mantıklı şekilde bu iki diş kalıntısını birbirine benzetmiştir. Nihayet 1869 yılında karakteristik oluklu dişlere dayanarak bu dinozor cinsine Rhabdodon adını verdi. İguanodon'un akrabası olan bu dinozor için Matheron Rhabdodon priscum ikili adlandırmasını tercih etti. (Sonradan tür adı Rhabdodon priscus oldu).[1]

Fiziksel Özellikler

3-3.5 metre uzunluğunda, 300–350 kg ağırlığa ulaşmaktaydı. Bulunan fosil parçalarının değerlendirilmesine göre yaklaşık 16 yılda bir yarış atı boyutlarına ulaşıyordu. Ayrıca şimdiye kadarki numuneler ışığında bu cinsin iki türü vardır. R. priscus ve R. septimanicus.[1]

Coğrafi Dağılım

Temel olarak avrupa üzerinde dağılmış bir ornithopod cinsi olan rhabdodon fosilleri özellikle geç Kretase yaşlı çökellere sahip Fransa, İspanya, Romanya ve Çekya gibi ülkelerde yoğunlaşmaktadır. Maastrichtian tarihli (geç Kretase periyodunun sonu) buluntulara göre eş zamanlı yaşadığı anlaşılan rhabdodon ve hadrosaurid bir grup aynı nişi doldurmuş ve zamanla muhtemelen yiyecek için rekabet etmiştir. özelleşmiş çene yapısı sayesinde uzun vadede rhabdodonların soyunun tükenmesi de bu rekabeti kaybetmelerine bağlı olmuş olabilir.[1]

Beslenme

Kretase Avrupa'sının tek büyük bir kara parçasından değil de adalardan oluştuğunu ve rhabdodonun da kısıtlı ada ekosistemine uyum sağladığını biliyoruz. Üst çene dişleri oluklu ve nispeten dikdörtgen şekilliyken; alt çene dişleri geniş ve elmas biçimlidir. Her iki diş grubu da kalın bir mine tabakasına sahipti ve gelişmiş lateral dudak yapısı sayesinde sert bitki parçalarıyla beslenebildiği tahmin ediliyor.[1]

Kaynakça

1. Chanthasit, Phornphe. "The ornithopod dinosaur Rhabdodon from the Late Cretaceous of France: anatomy, systematics and paleobiology" (PDF). HAL. HAL. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2020.