Roma'nın Yağmalanması (455)

Roma'nın Yağmalanması, 455 yılında Kartaca'da yeni kurulan Vandal Krallığı'nın muktedir kralı Genserik komutasındaki Vandalların Roma'yı talan etmesi.

Roma'nın Yağmalanması (455)
Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşü
Roma'nın Vandallar tarafından talan edilmesi Ressam:Karl Briullov
Tarih 2-16 Temmuz 455 Bölge Roma Sonuç Vandal zaferi
Taraflar
Batı Roma İmparatorluğu	Vandal Krallığı
Komutanlar ve liderler
Petronius Maximus	Genserik

Arka plan

440 yılında Vandallar donanması Sicilya'ya büyük bir saldırıya geçti. Bu sırada Batı Roma İmparatoru Galya'da bir savaş içinde idi ve onun için bu Vandallar tecavüzüne karşılık veremedi. Doğu Roma İmparatoru olan II. Theodosius ise hemen Vandallara karşı bir askeri sefer hazırladı ve 441'de bu askeri sefere Sicilya'da Vandalları bir düzene getirdi. Ama bu sadece Sicilya ile ilgili kaldı ve Vandalların Akdeniz'de korsanlık faaliyetlerine hiçbir tesiri olmadı. Batı Roma İmparatoru III. Valentinianus 442'de Vandallarla bir barış antlaşması imzaladı. Bu antlaşma ile Vandallar "Byzancena", Trablusgarp bölgesi , Numidya'nin bir kısmını ellerine geçirdiler ve "Prokonsül Afrikası" adlı eyalette haksız olarak ellerinde geçirmiş oldukları arazilerin onlara ait olduğu teyit olundu.[1][2]

Bunu takip eden 35 yılda büyük ve güçlü Vandallar donanması hem Batı Roma İmparatorluğu hem de Doğu Roma İmparatorluğu'na bağlı Akdeniz sahillerindeki şehir ve yerleşkeleri vurup talan ettiler. Roma imparatorluğu Kuzeyden gelen Hunlar ve kralları Atilla ile uğraşmak zorunda olduğu için bu sahilleri korumak için asker bulamamakta idiler. Fakat Attila'nın ölümü ile durum değişti. Roma İmparatorluğu'nun her iki kısmı da Akdeniz sahillerine dikkatlerini çektiler. Kuzey Afrika'da yerleşmiş olan Vandallar antik Roma'nın en mümbit toprakları üzerinde hakimiyet kurmuşlardı. Bu bölgeler ve araziler Roma ve İtalya'ya zahire sağlayan baş bölgeleriydi ve "Roma'nın ekmek sepeti" olarak anılmaktaydılar.

Batı Roma İmparatoru olan III. Valentinianus Vandal Krallığı'nı tekrar Roma'nın yakın mütttefiki olmasını sağlamak, hatta Vandal Kralığı'nı Roma'nın tabi bir devlet yapmak için, kızı Eudocia'yı Vandal Kralı'nın oğlu na vermeyi teklif etti. Bu evliliğin yapılması iki devlet arasında uzun müzakerelere yol açtı ve sonunda iki taraf da bir evlenme anlaşması için bir uzaklaşmaya vardılar. Fakat tam bu antlaşma için imzalama töreni yapılacak iken Batı Roma İmparatorluğu büyük bir kriz içine girdi. Roma'da gayet zengin bir asil ve gayet etkin bir Senatör olan Petronius Maximus adlı bir gaspcı bir komplo ve suikast ile Roma'da İmparator III. Valentinianus'u öldürttü. Roma ordusunun Roma'da bulunan kısmına büyük bahşişler dağıtarak bu ordu kısmının kendisini imparator olarak ilan etmelerini sağladı. Fakat gaspçı Petronius Maximus iyi bir politikacı değildi ve imparatorluk yapmaya hazır değildi. Çok geçmeden Roma'da ayaklanmalar başladı. Petronius zorla Valentinianus'un dul karısı eski İmparatoriçe "Licinia Eudoxia" ile evlendi ve oğlu Palladius'u da öldürttüğü imparatorun kızı Eudocia ile evlendirmek istedi.

Talan

Öldürülmüş III. Valentinianus'un karısı olan eski İmparatoriçe "Licinia Eudoxia" 455'te Vandal Kralı Genserik ve oğluma bir mektup göndererek onun Roma'ya ordusu ile gelip kendisinin ayaklanmacı Petronius Maximus'dan kurtarmasını istedi. Zaten Vandal Kralı Genserik oğlu ile İmparatorun kızının evlenmelerini III. Valentinianus ile Vandal Krallığı'nın üzerinde anlaşılmış olan antlaşmanın aleyhinde olduğunu ilan etmişti. Genserik, Vandal donanması ve bindirilmiş Vandal ordusu ile Roma'ya hemen hareket etti.

Bu sırada Roma'da asayiş ortada kalmamış ve ayaklanmacı halk grupları devlet otoritelerinin kontrolünden çıkmıştı. Genserik ve beraberindeki Vandallar Vandal Krallığı donanması ile 2 Haziran 455'te Roma'ya geldiler. Petronius Maximus Roma'yı koruyacağına istilacı Vandallardan kaçmaya çalıştı. Askerlerce imparator ilan edilmesinden 11 hafta sonra Petronius Maximu şehrin dışında bir Romalı ayaklanmacı güruhu tarafından taşlanarak öldürüldü. Kral Genserik ve Vandallar ordusu Roma şehrinde 14 gün kaldı. Bu dönemde Vandallar şehri sistemik olarak talan ettiler. Roma için kültürel önem taşıyan birçok bina ve hazine bu yağmacıların eline geçti. Örneğin Optimus Maximus Jüpiter Tapınağının altın yaldızlı bronzdan yapılmış çatı kiremitleri tamamıyla söküldü. Bazı tarihçiler bu Vandalların 455'te yaptıkları Roma Talanını 410'da Vizigotların Roma talanı ile karşılaştırırlar. Çeşitli karşılaştırmalar yapılmaktadır ama tarihçiler için hangisinin Roma için ve Avrupa kültürü için daha zararlı olduğunun tartışması sonuçsuz kalmıştır. Fakat şu gerçektir ki "Vizigot Roma Talanı" 4 gün sürmüş iken 455'te "Vandallar Roma Talanı" 14 gün sürmüştür. Daha uzun süren bir aramayı içeren Vandallar talanının daha zararlı olduğu iddia edilebilmektedir.[2]

Roma talanı bittikten sonra Vandallar Roma'ya yakın bıraktıkları gemilerine gidip onlara topladıkları ganimetleri yükleyerek Roma'dan ayrılmışlardır. Eski İmparatoriçe Eudoxia Licinia ve kızı prenses Eudocia'yi da onlarla birlikte Kartaca'ya götürülmüşlerdir. Eudocia sonradan Kartaca'da Hunerik ile evlenmiştir.[2]

Kaynakça

Özel

1. Collins, Roger (2000), The Cambridge Ancient History. Late Antiquity: Empire and Successors, A.D. 425–600 Cambridge:Cambridge University Press
2. Cameron, Averil (2000), The Cambridge Ancient History. Late Antiquity: Empire and Successors, A.D. 425–600 Cambridge:Cambridge University Press

Genel

• Procopius, 'The Vandalic War' in The History of the Wars, Books III & IV, trans. H.B Dewing (Cambridge; Mass. 1916)
• Muhlberger, S., The Fifth Century Chroniclers: Prosper, Hydatius and the Gallic Chronicler of 452 (Leeds, 1990) — for Prosper's hagiographic portrayal of Leo.
• Victor of Vita, History of the Vandal Persecution, trans. J. Moorhead (Liverpool, 1992).
• Ward-Perkins, B., The Fall of Rome and the End of Civilisation (Oxford, 2005) pp. 17 & 189.