Vandal Krallığı

Vandal Krallığı (Latince: Regnum Vandalum) ya da Vandallar ve Alanlar Krallığı (Latince: Regnum Vandalorum et Alanorum) 435 AD ile 534 AD yılları arasında Kuzey Afrika ve Akdeniz adalarında Kral Genserik hükümdarlığı altında Cermen Vandallar tarafından kurulan krallıktır.

Vandallar ve Alanlar Krallığı
435-534
Vandallar ve Alanlar Krallığı (yak. 526) haritası
Başkent	Hippo Regius 435-439 [1] Kartaca 439[2]-534[3]
Yaygın diller	Latince Vandalca (elit yoneticiler tarafindan)
Hükûmet	Kalıtımsal monarşi
Kral
• 435-477	Genserik
• 477-484	Hunerik
• 484-496	Gunthamund
• 496-523	Thrasamund
• 523-530	Hilderik
• 530-534	Gelimer
Tarihçe
• Kuruluşu	435
• Göçmen Vandalların Roma Kuzey Afrika Eyaletini tedricen fethedip ilerlemeleri	429-439
• Göçmen Vandal kavmine Mauretanya Caesariensis; Mauretanya ve Numidya eyaletlerinde arazilerinin verilmesi	435
• Vandalların Kartaca'yı fethi	539
• Kral Genserik'in ölümü	24 Ocak 477
• Doğu Roma Ordusunun kuzey Afrika'ya çıkması ile Vandallar Savaşı başlaması	Haziran 533
• Dağılışı	534
Öncüller Ardıllar Afrika (Roma eyaleti) Vandallar Sicilya (Roma eyaleti) Afrika praetoria idaresi

429 yılında 80.000 kişiye ulaştığı tahmin edilen Vandallar, İspanya'dan Kuzey Afrika'ya kadar tekneyle geçtiler. Modern Fas, Cezayir ve Tunus'un kıyı bölgelerini fethederek doğuya doğru ilerlediler. Vandal ordusunun Roma askeri kuvvetleri tarafından yenilemeyeceği belli olduğunda, 435'te Roma İmparatorluğu Vandal kavmine Mauretania ve Numidya eyaletlerinde büyük araziler vermiş ve onların bu arazilere yerleşmesini sağlamıştır. 439'da Vandallar doğuya doğru ilerlediler ve Kuzey Afrika'nın en önemli şehri olan Kartaca'yı ele geçirdiler. Daha sonra yeni kurulan krallık, Batı Akdeniz'de Roma tarafından yönetilen Sicilya, Sardinya, Korsika ve Balear Adaları'nı fethetti. 460'lı yıllarda Romalılar, Vandalları devirmek ve Kuzey Afrika'yı geri almak için deniz yoluyla iki başarısız askeri sefer başlattılar. Kuzey Afrika'nın Vandallar tarafından fethi, kuşatılmış Batı Roma İmparatorluğu'na bir darbe oldu, çünkü Kuzey Afrika, Roma şehrine önemli bir gelir kaynağı ve tahıl (çoğunlukla buğday) tedarikçisiydi.

Özellikle 455 yılında Roma şehrini yağmalaması ve Aryan Hristiyanlığı lehine İznik Hristiyanlığına zulmetmeleri ile tanınmalarına rağmen, Vandallar öğrenmenin koruyucularıydı. Büyük inşaat projeleri devam etti, okullar gelişti ve Kuzey Afrika, geç Latin Batı Roma İmparatorluğu'nun en yenilikçi yazarlarını ve doğa bilimcilerini destekledi.[4]

Vandal Krallığı 534'te Vandallar Savaşı'nda Belisarius tarafından fethedildiğinde ve Doğu Roma veya Bizans İmparatorluğu'na dahil edildiğinde sona erdi.

Tarihi

Vandalların Afrika'ya geçtiği Cebelitarık Boğazı'ndan bir görünüm.

Kuruluşu

Yeni kralları Genserik (Gaiseric veya Geiseric olarak da bilinir) hükümdarlığı altında Vandallar, 429'da Afrika'ya geçti.[5] Sayılar bilinmiyor ve bazı tarihçiler, Prokopius'un Vandallar ve Alanların Kuzey Afrika'ya 80.000 kişi taşındıklarında iddiasına dayanarak tahminlerin geçerliliğini tartışıyor olsa da,[6] Peter Heather yaklaşık 15.000-20.000 arasında bir ordu kurabileceklerini tahmin eder.[7] Prokopius'a göre, Vandallar bölgenin askeri hükümdarı Bonifacius'un isteği üzerine Afrika'ya geldiler.[8] Ancak Vandalların güvenlik arayışı içinde Afrika'ya göç ettikleri öne sürülmüştür; 422'de bir Roma ordusu tarafından saldırıya uğradılar ve onlarla bir anlaşma imzalayamadılar. Afrika kıyılarında doğuya doğru ilerleyen Vandallar, 430'da surlara sahip Hippo Regius şehrine kuşattılar.[5]

İçeride, Aziz Augustinus ve rahipleri işgalcilerden kurtulmak için dua ettiler ve şehrin düşmesinin birçok Romalı Hristiyan için mezhep değiştirme veya ölüm olacağını iyi biliyorlardı. 28 Ağustos 430'da, kuşatmaya üç ay kala, Aziz Augustinus (75 yaşında) öldü[9] - şehir dışındaki buğday tarlaları beklemede ve hasat edilmediğinden belki de açlık veya stres yüzünden. 14 ay sonra açlık ve hastalıklar hem şehrin sakinlerini hem de şehir surlarının dışındaki Vandalları yıkıyordu. Şehir sonunda Vandalların eline geçti ve ilk başkentleri oldu.[1]

435'te Kuzey Afrika'da Roma yönetimi ile Vandallar arasında sahilde bulunan Numidya ile Mauretania eyaletinin bir kısmının kontrolünü Vandallara veren bir barış antlaşması -III. Valentinianus ile Genserik arasında- imzalandı. 439'da Vandal Kralı Genserik bu barış antlaşmasını bozarak Kuzey Afrika'da bulunan Africa Proconsularis adlı Roma eyaletini eline geçirdi ve Kartaca'yı kuşatma altına aldı.[10] Şehir çatışma olmadan ele geçirildi; Vandallar şehre girerken, sakinlerin çoğu hipodromdaki yarışları seyretmekteydiler. Genserik, Kartaca'yı kurduğu Vandal Krallığı devletinin merkezi yaptı. Kuzey Afrika'ya daha önce göçmüş olan ve Vandalların yakın bir müttefiki olan Alanlar kavmini de kendi krallığına kattı. Genserik güçlü bir donanma yaptırdı ve bu güçlü donanma ile Sicilya, Sardinya, Korsika ve Balear Adaları'nı krallığına kattı. Averil Cameron, yeni Vandal idaresinin, önceki toprak sahipleri genellikle sevilmediği için Kuzey Afrika halkına hoş karşılanmayabileceğini öne sürer.[11]

Victor Vitensis, Quodvultdeus ve Fulgentius gibi kaynakların verdiği izlenim, Kartaca ve Kuzey Afrika'nın Vandal'ın devralınmasının yaygın yıkıma yol açmasıydı. Fakat bu iddiayı yeni arkeolojik araştırmalar doğrulamamaktadır. Kartaca Odeon bu dönemde hasar görmüştür ama sokak düzeni aynı kalmış ve bazı yönetim binaları yenilenmiştir. Kartaca'nın idari merkezi Byrasa Tepesi'dir. Bu dönemde kentlerde yeni sanayi merkezleri ortaya çıktı.[12]

Tarihçi Andy Merrills, Kuzey Afrika'nın Vandal döneminin ekonomik istikrarsızlık dönemi olduğu varsayımına karşı Kuzey Afrika'nın Vandal döneminden kalma Akdeniz boyunca keşfedilen büyük miktarlarda Afrika kırmızı astarlı çömlek kullanımı gerçeğini kullanır.[13] 440 Vandallar donanması Sicilya'ya büyük bir saldırıya geçtiğinde Batı Roma İmparatoru Galya'da bir savaş içinde idi ve onun için bu saldırıya karşılık veremediler. Doğu Roma İmparatoru II. Theodosius 441'de Vandallara karşı bir askeri sefer hazırladı ancak bu sadece Sicilya ile ilgili kaldı. Batı Roma İmparatoru III. Valentinianus 442'de Vandallarla bir barış antlaşması imzaladı.[14] Bu antlaşma ile Vandallar, Byzacena, Tripolitanya, Numidya'nın bir parçasına sahip oldular ve Proconsul Afrika üzerinde Vandal kontrolü teyit edildi.[15]

Tahıl ticareti

Edward Gibbon'dan bu yana tarihçiler, Vandallar ve Alanların Kuzey Afrika'yı ele geçirme mücadelesinde Batı Roma İmparatorluğu'na "öldürücü darbe"[16] ve "en büyük tek darbe"[17] olarak görmektedirler. Vandallardan önce, Kuzey Afrika, Roma İmparatorluğu'nun askeri gücünün küçük bir bölümü ile müreffeh ve huzur içindeydi; Roma şehri için tahıl ve imparatorluk için önemli bir vergi kaynağıydı.[17] Birinci yüzyılda yaşamış tarihçi Josephus, Kuzey Afrika'nın Roma'yı yılın sekiz ayı boyunca beslediğini ve diğer dört aylık ihtiyaç duyulan tahılın Mısır'dan geldiğini söyler.[18]

5. yüzyılda Roma şehrinin nüfusunun ve Romalı asker sayısının düşmesi nedeniyle Roma'nın Kuzey Afrika'dan gelen tahıla olan ihtiyacı azalmış olabilir. Dahası, 442 yılında Roma ve Vandallar arasındaki anlaşma, tahıl sevkiyatının devam etmesini sağlamış görünmektedir.[19] Ancak bu antlaşma, Roma ve Vandallar arasındaki düşmanlıkların durdurulması anlamında, riayet edilmesinden ziyade ihlal ile tanınmıştır ve Romalılar, Kuzey Afrika'yı kurtarmaya ve Vandal Krallığı'ndan tahıl kontrolünü yeniden kazanmaya büyük öncelik verdi.[17]

Vandal başkenti Kartaca'nın yeri.

Roma'nın Yağmalanması (455)

Roma'nın Vandallar tarafından talan edilmesi, Karl Briullov

442 barış antlaşması batı Akdeniz'de Vandal baskınlarını durdurmadı. Ertesi otuz beş yıl boyunca, büyük bir filoyla, Genserik Doğu ve Batı İmparatorluklarının kıyılarını yağmaladı. Attila'nın 453'teki ölümünden sonra, Romalılar dikkatlerini eski imparatorluklarının en zengin topraklarının kontrolünü elinde tutan Vandallara geri çevirdiler.

Vandalları İmparatorluğ'un yanına çekmek için III. Valentinianus, kızını Genserik'in oğluyla evlendirdi. Bununla birlikte, bu antlaşma yapılmadan önce, siyaset yine Roma'nın hatalarında önemli bir rol oynadı. Gaspçı Petronius Maximus, İmparatorluğu kontrol etmek için III. Valentinianus'u öldürdü. İki taraf arasındaki diplomasi bozuldu ve 455'te İmparatoriçe Licinia Eudoxia gönderdiği bir mektupta Genserik'in oğlundan onu kurtarması için yalvarıyordu, Vandallar İmparatoriçe Licinia Eudoxia ve kızları Eudocia ve Placidia ile birlikte Roma'yı aldılar.

Vakainüvis Prosper d'Aquitaine[20] 2 Haziran 455'te Papa I. Leo'nun Genserik'i aldığı ve onu cinayet ve yıkımdan ateşle kaçınmaya ve yağmalamadan memnun olmaya zorladığını sadece beşinci yüzyıl raporunda sunar. Vandallar, Titus tarafından Roma'ya getirilen Kudüs Tapınağı ganimetleri de dahil olmak üzere sayısız değerli eşyayla ayrıldılar. Eudoxia ve kızı Eudocia Kuzey Afrika'ya götürüldü.[15]

Sonraki yıllar

Vandallar Savaşı'nın askeri seferlerinin haritası.

Roma'nın Vandal yağması, Akdeniz'deki korsanlık ve Roma'nın tahıl ticaretinin kontrolünü geri kazanması gereklikleri nedeniyle, Vandal krallığının yok edilmesi Roma İmparatorluğu için bir öncelik haline geldi. Batı Roma İmparatoru, Majorianus, 458 yazında bir saldırı düzenlemeye başladı; İspanya'da Cartagena'da hazırlanan bir deniz kuvveti Mauretania'yı alması ve ardından Kartaca'ya yürümesi, Marcellinus tarafından yönetilen eşzamanlı bir saldırı ile Sicilya'yı tekrar ele geçirmesi planlandı. İmparator filoyu 460'da topladı ama planı başarısız oldu. Yaklaşan saldırıyı öğrenen Genserik, 'Mauretania'da yakılmış bir toprak politikası yürürlüğe koydu - planlanan imparatorluk saldırının öncesinde toprağı temizlemek ve kuyuları zehirlemek'; bunun yanı sıra, Genserik kendi filosunu Majorianus'un gücüne karşı yönetti ve Romalıları Cartagena'da mağlup etti.[17][21]

468'de hem Batı hem de Doğu imparatorlukları 'Vandal devletine karşı şimdiye kadar başlatılan en iddialı sefer' ile Afrika'yı fethetmeye çalıştı; birincil kaynaklar, filonun 1.113 gemi olduğunu ve 100.000 kişiyi taşıdığını ancak bu rakamı modern tarih yazımı ret eder ve Peter Heather'ın 532'de 500 gemi ile taşınan 16.000 Romalı askere dayanarak 30.000 ile 50.000 arası asker ve denizcinin bir araya geldiğini düşünmektedir. Andy Merrills ve Richard Miles, seferin şüphesiz kapsamlı olduğunu ve 'lojistik parlaklığına hayran kalmayı hak ettiğini' iddia ederler.[22] Tunus'un Cape Bon açıklarında yapılan bir deniz muharebesinde Vandallar, Kundak gemisi kullanarak Batı filosunu ve Doğu'nun bir bölümünü yok ettiler.[14] Saldırıdan sonra Vandallar Mora Yarımadası'nı istila etmeye çalıştılar, ancak Kenipolis'teki Maniotlar karşısında ağır kayıplar vererek geri döndüler.[23] Misilleme olarak, Vandallar Zakinthos'ta 500 rehine aldılar, onları parçalara ayırıp ve Kartaca yolunda gemiden attılar.[23] 470'lerde Romalılar Vandallara karşı savaş politikalarını terk ettiler. Batı Roma'nın Cermen kökenli generali Ricimer Vandallar ile anlaşmaya vardı[14] ve 476'da Genserik Konstantinopolis'le "ebedi barış" yapabildi. İki devlet arasındaki ilişkiler bir normallik kapsamına girdiği kabul edilir.[24] 477'den itibaren Vandallar kendi paralarını bastılar. Sikkeler, düşük değerde bronz ve gümüş ile sınırlıydı. Her ne kadar düşük değerde imparatorluk para değiştirilmesi, yüksek değerli olmaması, Merrills'e göre "imparatorluk imtiyazı gasp etme karşı isteksizlik" olarak düşünülür.[25]

Genserik 25 Ocak 477 günü 88 yaşında öldü. Çıkardığı veraset kanuna göre kraliyet ailesinin hayatta olan en yaşlı üyesi tahta çıkıyordu. Böylece oğlu Hunerik (h. 477-484) yerine geçti, önce, Konstantinopolis korkusuyla İznik Hristiyanlarına hoş görülü davrandı fakat 482'den sonra Maniheizm ve İznik Hristiyanlarına zulmetmeye başladı.[26]

Kuzeni ve ardılı Gunthamund (h. 484-496), İznik Hristiyanları ile iç barışı aradı ve bir kez daha zulmü durdurdu. Dışarıdan, Vandal gücü Genserik'in ölümünden beri zayıflıyordu ve Gunthamund, Sicilya'nın büyük bölümünü Teoderik'in Ostrogotlarına kaybetti ve yerli Berberilerin artan baskısına dayanmak zorunda kaldı.

Gunthamund'un ardılı Thrasamund (h. 496-523), kendi dini fanatizmi nedeniyle İznik Hristiyanlarına düşmandı fakat kendisinin kansız zulmünden memnundu.[26]

Doğu Roma İmparatorluğu tarafından fethi

Thrasamund'un ardılı Hilderik (h. 523-530), üçlemeye inanan Hristiyanlara karşı en hoşgörülü olan Vandal kralıydı. Dini özgürlük verdi; sonuç olarak Katolik sinodları bir kez daha Kuzey Afrika'da yapıldı. Ancak savaşlara pek ilgi göstermedi ve bunu ailenin bir üyesi olan Hoamer'e bıraktı. Hoamer, Berberiler karşısında mağlup olduğunda, kraliyet ailesi içindeki Aryan hizbi isyan etti ve kuzeni Gelimer (h. 530-533) kral oldu. Hilderik, Hoamer ve yakınları hapse atıldı. Hilderik 533'te tahttan indirildi ve öldürüldü.[27]

Bizans İmparatoru Justinianus, Hilderik'i Vandal tahtına geri oturtma niyetiyle savaş ilan etti. Sefer sürerken, Vandal ordusunun ve donanmasının büyük bir kısmı, Got soylusu Godas'ın isyanıyla başa çıkmak için Gelimer'in kardeşi Tzazo tarafından Sardunya'ya götürüldü. Sonuç olarak, Belisarius tarafından yönetilen Bizans İmparatorluğu'nun orduları, Kartaca'dan 10 mil (16 km) uzakta her hangi bir direniş görmeden karaya çıkabildi. Gelimer çabucak bir ordu hazırladı,[28] Ad Decimum Muharebesi'nde Belisarius ile karşı karşıya geldi; Vandallar muharebede üstün durumdaydılar ancak Gelimer'in kardeşi Ammatas ve yeğeni Gibamund muharebede öldürüldüler. Bunun sonucu Gelimer'in morali bozuldu ve geri çekildi. Hayatta kalan Vandallar ile savaşırken Belisarius hızla Kartaca'yı aldı.[29]

15 Aralık 533 günü, Gelimer ve Belisarius Kartaca'nın yaklaşık 20 mil (32 km) uzağında Tricamarum Muharebesi'nde tekrar karşı karşıya geldiler. Gene Vandallar üstündü fakat dağıldılar, bu sefer Gelimer'in kardeşi Tzazo muharebede öldürüldü. Belisarius hızla Vandal Krallığı'nın ikinci şehri Hippo'ya ilerledi ve 534 yılında Heruli kökenli general Faras tarafından Pappua Dağı'nda kuşatılan Gelimer Bizanslılara teslim oldu ve Vandal Krallığı sona erdi.

Kuzey Afrika'daki (şu anda Tunus'un kuzeyinde ve Cezayir'in doğusundaki) Vandal toprakları Bizans eyaleti oldu. En iyi Vandal savaşçıları, Vandali Iustiniani olarak bilinen ve Pers sınırında bulunan beş süvari alayı şeklinde kuruldu.[30] Gelimer'in kendisi onurlu bir şekilde karşılandı ve Galatya'da yaşlı bir adam olarak yaşadığı büyük mülkler aldı. Ona aynı zamanda Patrici rütbesi teklif edildi, ancak Aryan inancını değiştirmek istemediği için reddetmek zorunda kaldı.[26] Vandalların çoğu Kuzey Afrika'da kaldı ve yerel Berberi nüfus içinde emildiler. Tarihçi Roger Collins'in sözleriyle: "Kalan Vandallar daha sonra imparatorluk ordusunda kullanılmak için Konstantinopolis'e gönderildiler. Farklı bir etnik birim olarak ortadan kayboldular".[28]

Kültür

Din

429'da Kuzey Afrika'yı işgal etmelerinin başlangıcından itibaren, ağırlıklı olarak Aryanizmi takip eden Vandallar, İznik kilisesine zulmetti. Bu zulüm, Genserik'in istilası sırasında kiliseye uygulanan pervasız şiddetle başladı, ancak Vandal krallığının meşrulaştırılmasıyla baskı "daha tutarlı dini politikalara" dönüştü.[31] Victor Vitensis'in Vandal zulmünün tarihi adlı eserinde, fethin ilk yıllarında kilise mülkiyetine ve "çok sayıda seçkin piskopos ve asil rahiplere" yönelik saldırılara maruz kalan "kötü vahşeti" anlatıyor; benzer şekilde, Piskopos Honoratus "gözlerimiz erkeklerin öldürülmesinden önce, kadınların tecavüze uğradığından ve kendimiz işkence altında çöktüğümüzde" yazıyor.[32][33] Bunları ve diğer destekleyici kaynakları kullanarak Andy Merrills, ilk işgalin "acımasız şiddet" içerdiğine dair "küçük bir şüphe" olduğunu savundu.[34] Buna ek olarak, Richard Miles ile birlikte Vandalların başlangıçta dinî sebeplerden ziyade finansal sebepler ile İznik kilisesini -din adamlarının servetini soymaya çalıştıkları- hedef aldıklarını iddia etti.[33]

Ancak Genserik, 435 antlaşmasıyla Numidya ve Mauretania'yı ele geçirdiğinde, "en uzlaşmaz piskoposlardan üçünün bazilikalarını ele geçirerek ve onları şehirlerinden kovarak, yeni topraklarında İznik Kilisesi'nin gücünü yok etmek için" çalıştı.[35] Vandal kralı, İznik uygulamalarına baskı yaparken aynı anda Aryan kilisesini ilerletmek için çaba gösterdiğinden, benzer politikalar Kartaca'nın ele geçirildiği 439 yılında da devam etti. Peter Heather, şehir surları içindeki dört büyük kiliseye Aryanlar için el konulduğunu ve Vandalların yerleştiği alanlardaki tüm İznik hizmetlerine yasak getirildiğinin altını çizer; şehrin piskoposu Quodvultdeus, Genserik'in yanındaydı ve din adamlarının birçoğu Afrika'dan sürgün etti ve "yeni atananların göreve başlamalarına izin vermedi...böylece Vandal Krallığı'nda toplam İznik piskoposlarının sayısı düştü".[31] Din sınıfından olmayanlar görevlerinden alındı ve sık sık mallarına el konuldu.[36] Diplomatik endişeler dini politikadan daha öncelikliydi. Genseric, Deogratius'u III. Valentinianus'un isteği üzerine Kartaca'nın yeni piskoposu (Quodvultdeus'un ayrılışından bu yana boş bırakılan bir pozisyon) olarak atadı; Peter Heather, Vandal kralının oğlu Hunerik'in Roma İmparatoru'nun kızı Eudocia ile evlenmesini müzakere ederken bu göreve getirmenin ilişkileri geliştirmeyi amaçladığını savunmaktadır.[37]

Peter Heather, Genserik'in Aryan kilisesini öne çıkarıp bunun yanında İznik kilisesine zulmetmesinin siyasi motivasyonları olduğunu savunur. Proconsularis'teki Genserik'in eylemlerinin "İznik karşıtı karakteri" ile krallığının geri kalanı arasında "anahtar ayrım" olduğuna dikkat çeker; zulüm en çok Aryan takipçilerinin yakınında yoğun oldu.[31] Peter Heather, Aryanizmin, Genserik'in takipçilerini birleşik ve kontrol altında tutmasının bir yolu olduğunu, halkıyla İznik kilisesi arasındaki ilişkinin bu stratejiyi tehdit ettiğini öne sürer. Peter Heather ayrıca 'Genserik'in kişisel inancının da karar vermesinde önemli bir rol oynaması gerektiğini' belirtir.[31]

Genserik'in oğlu ve ardılı Hunerik, İznik kilisesine baskısını sürdürdü ve yoğunlaştırdı ve Kuzey Afrika'da Aryanizmi birincil din haline getirmeye çalıştı; gerçekten, Victor Vitensis'in anlatısının çoğu, Hunerik'in hükümdarlığı sırasında işlenen vahşet ve zalimliğe odaklanır.[38] Rahiplerin ayin yapması yasaklandı, homoousain kitapları yok edildi ve yaklaşık 5000 piskopos çölde sürgünde yaşamak zorunda kaldı.[39] Şiddet, "erkekler ile kadınlara...kafa derisi yüzme, zorla çalıştırma ve kılıç ve ateşle infaz gibi bir dizi eziyet" ile devam etti. ”[39] 483'te Hunerik, Afrika'daki tüm Katolik piskoposlara kraliyet fermanı ile Aryan temsilcileriyle bir tartışmaya katılmalarını emretti ve bu konferansın ardından Hunerik, İznik din adamlarının toplanmalarını, vaftiz veya rahip atama yapmaları yasakladı ve tüm İznik kiliseleri ve mülklerinin kapatılması emri verdi.[39] Daha sonra kiliselere, Kraliyet hazinesine veya Aryan kullanımı için el konuldu.

Birincil kaynaklar Gunthamund'un dini politikaları hakkında çok az şey ortaya koymaktadır; yine de, kanıtlar yeni kralın "genel olarak Katolik inancına selefine [Hunerik] göre daha iyi davrandı ve bir hoşgörü dönemi yaşandığını” göstermektedir.[40] Gunthamund, Eugenius adlı bir piskoposun sürgününü sonlandırdı ve Kartaca'daki Agileus'un İznik mabedini de restore etti.[40]

Thrasamund 496'da tahtına yükseldiğinde ağabeyinin hoşgörü politikalarını sona erdirdi. "Katolik dini hiyerarşisine karşı sert önlemler" koydu, ancak 'din sınıfından olmayan Roma-Afrikalı seçkinlerle pozitif ilişkileri sürdürmek için çalıştı' - amacı iki grubun sadakatini bölmekti.[40]

Hilderik hariç genel olarak çoğu Vandal kralları, İznik Hristiyanlarına (ve Donatistlere) daha fazla veya daha az ölçüde zulmetti, Vandallar için din değiştirmeyi yasakladılar ve piskoposları sürgün ettiler.[41][42]

Vandal Krallığı hükümdarları

resim	isim	Doğum	Ölüm	Görev süresi
	Genserik	c. 400	25 Ocak 477	435-477
	Hunerik	-	23 Aralık 484	477-484
	Gunthamund	c. 450	496	484-496
	Thrasamund	450	523	496-523
	Hilderik	460lar	533	523-530
	Gelimer	480	553	530-534

Ayrıca bakınız

• Vizigot Krallığı
• Ostrogot Krallığı
• Gepidler
• Lombardlar Krallığı
• Frank Krallığı
• Suevi Krallığı

Kaynakça

Özel

1. Andrew Merrills and Richard Miles, The Vandals (Blackwell Publishing, 2007), 60.
2. An Empire of Cities, Penelope M. Allison, The Cambridge Illustrated History of the Roman World, ed. by Greg Woolf (Cambridge University Press, 2001), 223
3. Andrew Merrills and Richard Miles, The Vandals, 3.
4. Miles 2007, s. 1
5. Collins 2000, s. 124
6. Prokopius Wars 3.5.18-19 in Heather 2005, s. 512
7. Heather 2005, ss. 197-198
8. Procopius Wars 3.5.23-24 in Collins 2000, s. 124
9. "Newadvent.org". 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020.
10. Collins 2000, ss. 124-125
11. Cameron 2000, ss. 553-554
12. Merrills 2004, s. 10
13. Merrills 2004, s. 11
14. Collins 2000, s. 125
15. Cameron 2000, s. 553
16. Linn, Jason (2012). "The Roman Grain Supply, 442-455". Journal of Late Antiquity. 5 (2). ss. 298-321 [p. 298, and note 3]. doi:10.1353/jla.2012.0015.
17. Goldsworthy, Adrian (2009). How Rome Fell: Death of a Superpower. New Haven: Yale University Press. ss. 358-59. ISBN 978-0-300-13719-4.
18. Rickman, G.E. (1980), "The Grain Trade under the Roman Empire", Memoirs of the American Academy in Rome, Vol 36, The Seaborne Commerce of Ancient Rome, p. 264. Downloaded from JSTOR; Heather, pp. 275-276.
19. Linn, pp. 298-299, 317-321
20. Prosper'in olaylarının anlatımını, 6. yüzyılda onun takipçisi Victor Tunnunensis devam ettirmiştir, Papa Leo'nun büyük bir hayranı Victor bir tarihi ayarlamak veya bir noktayı bükmek için oldukça istekliydi (Steven Muhlberger, "Prosper's Epitoma Chronicon: was there an edition of 443?" Classical Philology 81.3 (July 1986), pp 240-244).
21. Merrills, Andrew H.; Miles, Richard (2010). The Vandals (İngilizce). Chichester, U.K.: Wiley-Blackwell. ss. 119-121. ISBN 9781405160681. OCLC 426065943.
22. Heather 2005, s. 268.
23. Greenhalgh & Eliopoulos 1985, s. 21
24. Bury 1923, s. 125
25. Merrills 2004, ss. 11-12
26. Catholic Encyclopedia 1913, "Vandals".
27. Bury 1923, s. 131.
28. Collins 2000, s. 126
29. Bury 1923, ss. 133-135.
30. Bury 1923, ss. 139.
31. Heather, Peter (2007). "Christianity and the Vandals in the Reign of Geiseric". Bulletin of the Institute of Classical Studies (İngilizce). Cilt 50. ss. 139-140 – Wiley Online Library vasıtasıyla.
32. Victor of Vita (1992). History of the Vandal Persecution (İngilizce). John Moorhead tarafından çevrildi. Liverpool: Liverpool University Press. ss. 4. ISBN 0-85323-127-3.
33. Merrills and Miles, p. 181 (İngilizce).
34. Merrills, Andy (2014). "Kingdoms of North Africa". Michael Mass (Ed.). The Cambridge Companion to the Age of Attila (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. s. 266. ISBN 9781139128964.
35. Merrills and Miles (2010) (İngilizce). s. 180.
36. Collins 2000, ss. 125-126.
37. Heather (İngilizce). 2010. s. 141.
38. Cameron 2000, s. 555.
39. Merrills and Miles (İngilizce). 2010. s. 185.
40. Merrills and Miles, p. 196 (İngilizce). s. 196.
41. Swartz, Nico (2009). Historia Persecutionis (İngilizce). AFRICAN SUN MeDIA. s. 33. ISBN 978-1920383008. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2013.
42. Wace, Henry (1911). Dictionary of Christian Biography and Literature to the End of the Sixth Century A.D., with an Account of the Principal Sects and Heresies (İngilizce). s. 386. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2013.

Genel

• Bury, John Bagnell (1923), History of the Later Roman Empire, from the Death of Theodosius I to the Death of Justinian (A.D.395 to A.D. 565) (İngilizce), II, Macmillan
• Cameron, Averil (2000). "The Vandal conquest and Vandal rule (A.D. 429-534)". The Cambridge Ancient History. Late Antiquity: Empire and Successors, A.D. 425-600 (İngilizce). XIV. Cambridge University Press. ss. 553-559.
• Collins, Roger (2000). "Vandal Africa, 429-533". The Cambridge Ancient History. Late Antiquity: Empire and Successors, A.D. 425-600 (İngilizce). XIV. Cambridge University Press. ss. 124-126.
• Heather, Peter (2007), 'Christianity and the Vandals in the Reign of Geiseric', Bulletin of the Institute of Classical Studies 50, pp. 137–146.
• Mass, Michael (ed.) (2014) The Cambridge Companion to the Age of Attila. Cambridge: Cambridge University Press, 9781139128964
• Merrills, Andy (2004). "Vandals, Romans and Berbers: Understanding Late Antique North Africa". Vandals, Romans and Berbers: New Perspectives on Late Antique North Africa (İngilizce). Ashgate. ss. 3-28. ISBN 0-7546-4145-7.
• Merrills, Andrew; Miles, Richard (2010). The Vandals (İngilizce). John Wiley & Sons. ISBN 978-1405160681.
• Victor of Vita (1992) History of the Vandal Persecution trans. John Moorhead, Liverpool: Liverpool University Press, 0853231273.