Sümeyra Çakır
Sümeyra Çakır (25 Mayıs 1946, Edirne - 5 Şubat 1990, Frankfurt), Türk halk müziği ses sanatçısı.
| Sümeyra Çakır | |
|---|---|
| Doğum |
25 Mayıs 1946 Edirne, Türkiye |
| Ölüm |
5 Şubat 1990 (43 yaşında) Frankfurt, Almanya |
| Tarzlar | Türk halk müziği |
| Çalgılar | Bağlama |
| Müzik şirketi | İmece Plakları (1976-1980) |
Yaşamı
İlk ve ortaokulu Ankara ve İstanbul'da okuyan Sümeyra Çakır, Beşiktaş Kız Lisesini bitirdikten sonra girdiği İstanbul Teknik Üniversitesi Maçka Mimarlık Fakültesini 1969 yılında bitirdi. Üniversiteye devam ederken, aynı zamanda 1966 yılında başladığı İstanbul Belediye Konservatuvarı Klasik Batı Müziği Şan Bölümünde 1977 yılına kadar eğitim gördü.
| “ | "Annem babam müzisyen değildi ama müzik severdi. 11 yaşımda iken konservatuvara gitmeye ve keman çalmaya içim gidiyordu. Olmadı ama o sıralar annem bana bir mandolin armağan etti. Ben de hevesimi mandolinden aldım. Liseyi bitirdikten sonra tekrar konservatuvara gitmeyi denedim, yine olmadı. Mimarlık öğrenimine başladım." | „ |
1971 yılında Ruhi Su ile tanıştı.
| “ | "İlkokuldan beri gerçekleştirilememiş müzik tahsili yapma rüyamı, ancak üniversitede öğrenci olduğum sırada Konservatuvar'ın akşam bölümüne girerek, biraz geç kalmış da olsa, yakalamaya çalışıyordum. Tam o sırada Ruhi Su'yu duydum. "Bebek Türküsü"nü söylüyordu. Soluksuz kaldım. Bu hayranı olduğum Alman romantikleri Schumann, Schubert ve Brahms değildi. Onları söyleyen seslere de hiç benzemiyordu. Fakat onlar kadar güzel, hatta onlardan daha çok insan ve toprak kokusuyla yüklüydü. O günden sonra ben de hep türkü söylemeye başladım." | „ |
Fakülteden arkadaşı Mimar Hasan Çakır'la evlendi.
Çalışmaları
Yurt içi çalışmaları
Sümeyra Çakır 1975 yılında Ruhi Su ile birlikte Dostlar Korosu'nu kurdu. Birlikte 1977 yılında yaptıkları El Kapıları ve Sabahın Sahibi Var albümleri ve birlikte gerçekleştirdikleri Pir Sultan Abdal, Köroğlu ve Türküler konserleri bir sanat olayı haline gelmişti. 1979 yılında, bir süre Türkiye Maden - İş Sendikası'nın korosunu yönetti.
| “ | "Sırası gelmişken Sümeyra Çakır’ın sözünü etmek gerek. Bu kadife sesli, ölçülü ve ince beğenisiyle saygı uyandıran sanatçı, epeydir Ruhi Su ile çalışıyor ve konserler veriyor. Şarkıcılıkta ve türkücülükte bayağılığın geçer akçe olduğu şu günlerde, Ruhi Su ile Sümeyra Çakır’ı ve Dostlar Korosu’nu dinlemek ne büyük bir mutluluk. Bu atılım yalnız İstanbul seyircisi için değil, bütün yurt için kaçırılmaması gereken bir müzik olayı. Ruhi Su’nun, Sümeyra Çakır ve Dostlar Korosu ile gerçekleştirdiği bu çok olumlu başlangıcın uzun ömürlü olması ülkemizin halk müziği geleceği bakımından çok önemli" | „ |
- Filiz Ali, Müzikbilimci, 1977 Cumhuriyet Gazetesi
Yurt dışı çalışmaları
1977’de davetli olarak gittiği İngiltere, Fransa ve İsveç'te konserler verdi. Berlin'de yapılan Nâzım Hikmet haftasına katıldı. 1978 yılında Havana XII. Dünya Gençlik Festivali, Atina Akdeniz Ülkeleri Barış Festivali'ne katıldı. 1979’da Batı Berlin Türk İşçi Korosu şefi Tahsin İncirci'nin bestelediği şiirlerden oluşan şarkı ve türküleri okuduğu "Barış, Gurbet Türküleri" adlı uzunçalar Plâne Verlag isimli Alman plak şirketi tarafından yayınlandı ve aynı yıl Sofya'da yapılan Alen-Mak Festivali'ne katıldı. 1980 yılında Doğu Berlin'de yapılan Uluslararası Politik Şarkı Festivali'ne davet edildi. Almanya'da her yıl düzenlenen Türkiye Haftası'na katılmak üzere Berlin Senatosu'nun davetiyle gittiği Berlin'de bulunduğu sırada Enternasyonal Marşı'nı söylediği gerekçesi ile, Türkiye'de hakkında dava açıldı. Bu nedenle 1980 yılından sonra müzik yaşamını yurtdışında devam ettirmek zorunda kaldı. Fransa, İngiltere, İsviçre, Batı ve Doğu Almanya, Küba, Yunanistan ve Bulgaristan’da konserler veren Sümeyra 1981 yılında Tahsin İncirci ve Alman tiyatro sanatçısı Lutz Görner ile birlikte, Nâzım Hikmet şiirlerinin Almanca okunduğu "Ich liebe mein Land - Memleketimi Seviyorum" turnesini yaptı. Bu turne sonunda bir uzunçalar plak ve bir kitap ortaya çıktı. Frankfurt Türk Halkevi ve Almanya Sosyal Demokrat Partisi SPD'nin birçok etkinliğinde türkülerini söyledi. 1984 yılında tiyatro sanatçısı Pegy Lukacs ile birlikte "Kadınlarımızın Yüzleri" etkinliğini düzenledi. 1985 yılında Hollanda Lahey'de Kırmızı Karanfil Müzik Festivali'nde çalıp söyledi. 1985 - 87 yılları arasında piyanist Vera Sebastian'la birlikte "Brecht, Eisler, Ruhi Su Türküleri" konserlerini, 1987 yılında Avustralya Sidney Operası'nda "Allı Turnam" konserini ve tiyatro sanatçısı Erich Schaffner ile birlikte 1987 - 89 yılları arasında "Acayipleşti Havalar - Pir Sultan'dan Nazım Hikmet'e Şiirler ve Türküler" konserlerini verdi.
| “ | "İnsanları barışa ve adaletli davranmaya çağıran, Almanya’yı pohpohlamadan, burada var olan eşitsizliği de gösteren Sümeyra, bu yanıyla kendisine saygı duyulması gereken bir kadın. Gerçekleri tüm çıplaklığıyla samimi bir şekilde anlatan, ama bunu umudumuzu kırmadan yapan böyle bir insana çok az rastladım. Ayrıca söylediği iki Türkçe ve bir Kürtçe şarkıyla insanlararası ilişkileri ve insan sevgisini dile getirdi. Şimdiye kadar beni, Sümeyra’nın sesi kadar başka hiçbir ses bu denli etkilememişti. Şarkıları öğreticiydi. Sevgi ve hoşgörü doluydu. Sana çok teşekkür ederiz bunun için Sümeyra. Seni unutmayacağız." | „ |
- Sümeyra'nın 6 Haziran 1987 tarihinde Almanya'da, Tattersaal'da verdiği konser üzerine, Wiesbaden’da yayınlanan Südwind Gazetesi'nde çıkan yazı
Hannelore Marzi, 1995 yılında yazdığı Doğulu (Oryantal) Kadın Masalları (Orientalische Frauenmärchen) kitabını diğerlerinin yanı sıra Sümeyra'nın anısına adadı.
Albümleri
- El Kapıları 1977 İmece Plakçılık (Ruhi Su ve Ruhi Su Dostlar Korosu ile birlikte)
- Sivastopol Marşı
- Aman
- Kaman Ağıdı
- Yemen Türküsü
- Yemen Türküsü
- Yemen Türküsü
- Aladağ
- O Vay Beni Ağlarım
- Almanya Acı Vatan
- Almanya'da Çöpçülerimiz
- El Kapıları
- Onlar
- Barış ve Gurbet Türküleri 1979 Plâne Verlag
- El Kapıları
- Ateşçilerin Türküsü
- Dursun Kaptan
- Barış Türküsü
- Varna Türküleri - Dikili Taşlar - Sofra
- Japon Balıkçısı
- Kız Çocuğu
- Hürriyet Kavgası
- Allı Turnam
- Bir Çift Turna Gördüm
- Yine Kısmetimiz Kaldırdı Bizi
- Allı Turnam
- Yine Bir Gariplik Düştü Serime
- Gam Çekme Haline
- Gurbet Elde Yad Ellerin Derdini
- Yürü Bre Pınarbaşı
- Alçakta Yüksekte Yatan Erenler
- Gelen Turnalar
- Bir Gözleri Sürmeli
- Barabar
- Gülün Elinden
- Gülün Elinden
- Aşkın Ateşi
- Seyre Çıkmış
- Salınarak Gelen Dilber
- Hoşgeldin
- Seher Yeli
- Derdim Çoktur
- Dağlar Nidem
- Yarim Derdini Ver Bana
- Gir Aşkın Deryasını Boyla
- Acayipleşti Havalar
- Traurige Freiheit
- Es Wird Ein Tag Kommen
- An Die Schriftsteller Asiens und Afrikas
- Ein Südafrikanisches Lied
- Das Wetter Ist Seltsam Geworden
- Ein Volkslied
- Öffnet Die Tore
- Zünde Die Lampe Nicht An
- Mein Fernes Pinarbasi
- Trauer
- Wisst Ihr Kein Mittel
- Über Dem Berg
- Du Schreiber
- Man Nennt Uns Pir Sultan Abdal
- Kadınlarımızın Yüzleri
- Ağ Elime Mor Kınalar Yaktılar
- Bulut Kat Kat Olmuş
- Kaleden İniş mi Olur
- O Yaylalar&Güvercin Olsam
- Dere Akar Bulanık
- Kırmızı Gül Demet Demet
- Gül Ağacı Boğum Boğum
- Eledim Eledim
- Kapıya Bayrak Dikmedim
- 20. Yüzyıl İnsanlarıyız
- Vardar Ovası
- O Yaylalar Yaylalar
- Vardar Ovası
- Gökteki Yıldızı Sayan Olur mu
- Ay Dost
- Sunayı da Deli Gönül Sunayı
- Maçin Dağı
- Gam Çekme Haline
- Havada Turna Sesi Gelir
- Süwaré Çuçıkan (Serçelerin Süvarisi)
- Cirit
- Düşürdün Aşkın Narına
- Ew Dilber
- Gula Picuk
- Hepse Braye Min
- Hesenik U Ase
- Hudey
- Ji Avan
- Le Le Bejne
- Li Ser Stranen Kurd
- Malan Barkir
- Süwaré Çuçıkan
Ölüm
Sümeyra Çakır kansere yenik düştüğünde 10 yıldır sürgündeydi. Türkiye'ye giremiyordu. Sürgün yaşamı ve memleket hasreti hastalığın hızlı ilerlemesine neden oluyordu. Sesini insanlığın barışçı ve özgürlükçü sesine katan sanatçı, 5 Şubat 1990 tarihinde Frankfurt'ta hayata veda etti.
| “ | Sümeyra "Güneş batmış ay batmış Batmamış halk yıldızı Gurbeti sıla yapmış Türk yapmış yalnızlığı Ruhi Su’nun ses kızı Yüreğini turna yapmış |
„ |
