Maçka

Maçka (Rumca: Matsuka, Lazca: Maçxa), Trabzon iline bağlı bir ilçedir. Gümüşhane karayolu üzerinde ve Trabzon'a 29 km uzaklıktadır. Denizden yüksekliği 365 metre olan ilçenin yüzölçümü 1000 km²'dir. 2009 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi göre ilçe nüfusu 25.723 kişidir.

Maçka
İlçe
Maçka'dan bir görünüm, 1990
Trabzon'un Türkiye'deki konumu
Ülke	Türkiye
İl	Trabzon
Coğrafi bölge	Karadeniz Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Deniz Pişkin [1]
• Belediye başkanı	Koray Koçhan (AK Parti)
Yüzölçümü
• Toplam	10.000 km² (3.000 mil²)
Rakım	365 m (1.197 ft)
Nüfus  (2018)
• Toplam	26,626
• Kır	-
• Şehir	-
Zaman dilimi	UTC+03.00 (UDAZD)
Posta kodu	61750
İl alan kodu	0462
İl plaka kodu	61
Resmî site www.macka.bel.tr

Konum

Ladin ormanlarının ağırlıkta olduğu vadilerin ortasındaki bir dere yatağına kurulmuş olan ilçe merkezi, doğal güzellikler bakımından Trabzon'un en zengin yerlerindendir. İlçenin 17 km kadar güneyindeki Sümela Manastırı8 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Meryem Ana), Trabzon ili ve Maçka ilçesinin turizm gelirleri bakımından önem arz etmektedir.

Tamamıyla yüksek dağlardan oluşan Maçka arazisi, 2000 metreye kadar ormanlarla, daha yükseklerde ise otlaklar ve dağ bitkileri ile kaplıdır. Yayla denilen bu yüksek yerler manzarası, temiz havası ve kaynak suları ile doğal güzellikler yönünden eşsizdir. Meşhur Zigana Geçidi de buradadır. Ünlü ve Trabzon ilinin turizm potansiyeli en yüksek yörelerinden biri olan Şolma Yaylası, turizm merkezi olarak ilan edilmiştir.

İlçenin Şolma Yaylası; merkeze 22 km uzaklıkta çam ormanları ile çevrilmiş, soğuk suyu düz çimenleri ve çeşitli kokulu çiçekleri ile görülmeye değer bir yayla konumundadır.

Maçka ilçesinde turistik değerlere sahip görülmeye değer birçok yayla vardır. Bunlardan bazıları; Kiraz Yaylası, Labazen Yaylası, Kulindağı Yaylası, Mağura Yaylası (her yıl Ağustos ayının ilk pazarı Mağura Yayla Şenliği olarak kutlanmaktadır), Figanoy Yaylası ve Lişer Yaylası'dır. Ocaklı-İspela'da yer alan Lişer Yaylası'nda her yıl 7 Temmuz günü çevre yaylalar ve köylerden gelen insanlarla "Soğuksu Şenlikleri" kutlanmaktadır.

Tarihçe

Maçka Trabzon İmparatorluğu sınırları içindeyken 1461'de Osmanlılar tarafından ele geçirildi. Osmanlı Devleti’nin idari reformları doğrultusunda 1867 Trabzon vilayeti kurulunca, bu vilayetin Trabzon sancağı içinde kalan Maçka, Trabzon kazasına bağlı bir nahiyeydi. Nahiyenin merkezi Cevizlik adını taşıyordu. Daha sonra Cevizlik'e de Maçka denmiştir. Nahiye statüsüne sahipken 1894 yılında Maçka’nın nüfusu 25.408 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun 12.335’i Müslüman, 12.870’i Rum, 203’ü Ermeni idi. Müslümanlar Maçka nahiyesinde azınlıktaydı ve nüfusun % 48,45’ini oluşturuyordu. Nüfusun % 51,55 Hıristiyanlardan meydana geliyordu. Rumların toplam nüfusa oranı ise, % 50,65’ti. Yol üzerinde yer aldığı için hızla gelişen Cevizlik'te 1903 yılında 31 han, 130 dükkân, 13 mağaza, 2 değirmen, 16 fırın, 2 lokanta ve 5 hotel vardı. Maçka nahiyesinde ise 35 cami, 700 kilise, 35 Müslüman mektebi, 45 Hristiyan mektebi, 155 han, 145 dükkân, 120 değirmen bulunuyordu. Maçka nahiyesi 5.100 haneden oluşuyordu.[2]

Tarihi eserler

Turizm bakımından Doğu Karadeniz'in ve Trabzon'un en önemli ilçelerinden olan Maçka'da birçok tarihi eser bulunuyor. İlçede bulunan tarihi eserler ise şunlardır:

Sümela Manastırı

İlk olarak 4. yüzyıl'da Atinalı iki keşiş tarafından mevcut bir mağarayı genişleterek yapılan kilise, 6. ve 13. yüzyıllarda da genişletilmiştir. Meryem Ana'ya ithaf edilen manastır, bir iddiaya göre ismini Rumcadaki "Panaghia sou Mela" dan (Karadağın Bakiresi) almaktadır. 1461 yılında bölgenin Osmanlı egemenliğine girmesinden sonra da faaliyetlerine devam etmiştir.

Su kemerleri, kilise ayazma, mutfak, öğrenci odaları, kütüphane, erzak depoları ve mahzenler bulunan manastırdaki frensklerin bir bölümü tahrip edilmiştir. Trabzona 47 kilometre, Maçka'ya 17 kilometre uzaklıkta Altındere Milli Parkı içinde bulunan manastıra, Trabzon Maçka Sümela arası çalışan minibüslerle kolay, güvenli ve ucuz bir şekilde yaz, kış istediğiniz an gidebilmeniz mümkün.Bu araçlar, Trabzon Liman'ı karşısında bulunan Çömlekçi Minibüs Duraklarından her 15 dakikada bir hareket etmektedir.

Vazelon Manastırı

Maçka'ya 8 kilometre uzaklıkta Gümüşhane karayolu üzerinde Kiremitli Köyü'nün çam ormanları arasında yer almaktadır. Manastırın ilk kurucusu ve yapım tarihi bilinmemektedir.Bununla birlikte bazı araştırmacılar MS 270 ve MS 317 tarihleri arasında kurulduğunu belirtiyorlar. Günümüze oldukça büyük değişiklerle gelebilen manastırı, imparator I. Justinianus onartmıştır. Bugünkü görünümünde manastırın sağır duvarlı birinci katına batısına merdivenle çıkılmakta ve buradan da küçük bir hole ulaşılmaktadır.

Bu girişin iki yanındaki koridorlar ve çevresinde üçerden altı oda yer almaktadır. Son derece harap ve perişan durumdaki manastırda yalnızca yapı kalıntıları vardır. Manastır 1923 yılında terkedilmiştir. Tüm bunlara rağmen hâlen eski ihtişamının izlerini taşımaktadır. Vadi boyunca akan ırmakta kültür balıkçılıği manastıra yakın bir alanda yetiştirilmektedir. Manastıra günü birlik turlar acentelar tarafından düzenlenmektedir.

Kuştul Manastırı

Maçka'nın Atasu (Galyan) Beldesi Kostoulantôn (Şimşirli) Köyü'nde bulunan manastır, vadiye hakim bir tepe üzerinde kurulmuştur. Diğer manastırlar kadar tanınmış olmamakla birlikte gelen yabancı turistlerin büyük ilgisini çekmektedir.

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1965[3]	40.848	2.000	38.848
1970[4]	40.641	2.311	38.330
1975[5]	41.042	3.076	37.966
1980[6]	41.208	3.989	37.219
1985[7]	37.680	4.614	33.066
1990[8]	42.324	7.673	34.651
2000[9]	42.557	11.060	31.497
2007[10]	24.832	5.063	19.769
2008[11]	26.984	6.262	20.722
2009[12]	25.723	5.943	19.780
2010[13]	24.494	5.750	18.744
2011[14]	24.006	5.645	18.361
2012[15]	23.647	5.742	17.905
2013[16]	24.971	24.971	veri yok
2015[17]	23.603	23.603	veri yok
2016[18]	23.357	23.357	Veri yok

Mahalleler

• Ağurzanos/Kınalı Köprü: Arzonoz, Arzonos, Alikinos, Agour, Zanos
• Akarsu: Larhan
• Akmescit; Zanoy, Zanoi, Mantzanton
• Alaçam: Konga, Kongo
• Alataş: Mandiranyon, Mandranoy
• Altındere: İstalita
• Anayurt: Kransa, Kıransa
• Ardıçlıyayla: İskopya
• Arıkaya: Valena
• Armağan: Kok
• Atasu/Şahinkaya: Galyan, Kalíana, Galiana
• Bağışlı: Konaka, Bereneia
• Bahçekaya: Olasa, Ohsa
• Bakımlı: Ağursa
• Bakırcılar: Kizera
• Barışlı: Zagena, Zakeni
• Başar: İstama, Stama (4 mahallesi vardır; Raxin, Xalav, Skeria ve Kouiroukarton)
• Cinali: Cinalı
• Coşandere: Kosbitiyos, Kospidiyos
• Çamkonak: Mesohor
• Çamlıdüz: Paparaza, Paparza, Papara
• Çatak: Meksila
• Çayırlar: Livadia
• Çeşmeler: Zenha
• Çıralı/Çınarlı: Melanlı, Meli-Anton, Melanu
• Dikkaya Aşağı: Zavera (2 mahallesi vardır; Dabar/Davar, Zeftil/Zeytil)
• Dikkaya Yukarı: Zeftil, Zeytil
• Duralı: Oksa
• Ergin: Armanos
• Esiroğlu: Anbela (Mahallesi; Mezera)
• Gayretli: Hozari, Hozarı
• Günay: Sesara, Şira
• Gürgenağaç: Yanakandoz
• Güzelce: Pontila
• Güzelyayla: Ferğanlı, Ferganlı
• Haldiyen: Kadroul
• Hamsiköy/Hapsiköy/Hamseköy: Ciharlı, Tsaxar, Anton Çiharlı, Tsaxaranton, Tsaxarantton (4 mahallesi vardır; Mytikaren, Age, Sananton ve Mardita)
• Hızarlı: Hozarı
• Hortokop Aşağı: Agia
• Işıklar: İpsori
• İskalit: Skali, Skala
• Kapıköy: Zouza (4 mahallesi vardır; Mourouzanton, Ampela, Kizera ve Tziaxa/Tzaha)
• Kaynarca: Limli
• Kırankaş: Verana, Verena
• Kırantaş: Kudula, Kutula
• Kiremitli: Sersa
• Konaklar: Galyan Mesohor
• Kozağaç: Hortokop-i Zir (Mahalleleri; Lorka, Habrea/Havrea, Moutoulou, Xasnea, Troxanton, Flareanton, Marnanton ve Tekestanton)
• Köprüyanı: Sahanoy
• Kumrulu: Lolengela
• Kuşçu: Çipanos
• Mataracı: İlaksa
• Mulaka Aşağı/Sındıran: Sanogia, Sania, Sanogtanitikon, Mulaga, Mulaka, Moxoulexa
• Mulaka Yukarı/Yaylabaşı
• Mudanya: Mountantos
• Ocaklı/Hava: İspela (Mahallesi; Kostordos)
• Oğulağaç: Kadrul, Kodroul, Haldiyan
• Ormanüstü: Kusera
• Ormaniçi: Kodila, Kotila
• Ortaköy: Hordokop, Hortokop-i Vusta, Orta Hortokop
• Öğütlü: Guryeni
• Örnekalan: Magura, Mağura
• Sakızlı: Muhacena
• Sevinç: Soldoy
• Sukenarı: Hamurya
• Şimşirli: Kostoulantôn, Kuştul
• Taşalan: Mesailli, Misailanton
• Temelli: Partiyos, Pipat
• Üçgedik: Boğoç, Zavil
• Yazılıtaş: Yanandoz
• Yazlık: Livera
• Yemişli: Kutala
• Yerlice: Yeri
• Yeşilyurt: Hacevera
• Yeşilyurt Yukarı: Sivoy
• Yukarıköy: Hortokop-i Bala
• Yüzüncü Yıl: Vasiloy
• Zaferli: Zerfili, Zelfiri
• Zabria/Zavria
• Zanoy: Zanoi
• Zigana: Zygana
• Zilma

Kaynakça

1. http://www.macka.gov.tr/
2. Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 1. cilt, s. 139; 15. cilt, s. 413; 21. cilt, 485. ISBN 9789157871117.
3. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
4. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
5. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
6. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
7. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
8. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
9. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
10. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
11. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
12. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
13. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
14. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
15. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
16. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
17. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
18. "2016 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 7 Mart 2017.