Sarı Efe Edip Bey
Edip Bey (ya da Sarı Efe Edip Bey) (ö. 13 Temmuz 1926, İzmir) Kurtuluş Savaşı yıllarında İzmit'te Jandarma Yüzbaşı olarak görev yapan ve sonrasında Gazi Paşa'ya karşı girişilen suikast girişimi sonrası İstiklal Mahkemesi'nin kararıyla asılarak idam edilen Türk komitacı.
Mekteb-i Harbiye’yi bitirdikten sonra jandarma subayı olarak Balkanlar’da İttihatçı komitacılarla birlikte savaştı. Çeşitli askerî görevlerde bulundu. Türk Kurtuluş Savaşı’nda Ödemiş yöresinde topladığı milis kuvvetlere komuta etti. Balıkesir dolaylarında Gavur İmam’ın asi kuvvetleriyle çatıştı. Kocaeli Bölgesi’nde Kuvâ-yi Milliye süvarilerinden meydana gelen bir alayın komutanlığını yaptı.
Milli mücadelenin başarıyla sonuçlanması sonrası askerlikten emekli oldu ve kahyası olduğu iddia edilen Çopur Hilmi ile birlikte İzmir'de bir çiftlik işletmeye başladı. Ziya Hurşit'in başını çektiği ve Gazi'yi öldürmeyi amaçlayan başarısız suikast girişimi sonrası Sarı Efe de İstanbul'da tutuklandı. Tutuklandıktan sonraki ilk ifadesinde suikast planından haberdar olduğunu ve suikastı Celal Bayar'a haber vermek üzereyken yakalandığını söyledi. Suikast girişiminin ele başısı Ziya Hurşit sorgusunda adamları Laz İsmail ve Gürcü Yusuf ile suikast günü olan 14 Haziran'dan birkaç gün önce tüm silah ve bombalarla birlikte İzmir'e geldiğini, suikast için Çopur Hilmi aracılığıyla Edip Bey ile bağlantı kurduğunu itiraf etti.
Uzun süren sorgular sonrasında Sarı Efe Edip suikast girişiminden sadece İttihat ve Terakki üyelerinin değil Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurucularının ve özellikle Kurtuluş Savaşı komutanlarından Kazım Karabekir'in de haberi olduğunu iddia etti. Onun ifadesine dayanılarak Karabekir başta olmak üzere Ali Fuat Paşa, Refet Paşa, İsmail Canbolat ve Sabit Bey gibi isimler gözaltına alındı.
İzmir İstiklal Mahkemesi, 13 Temmuz 1926'da başta Ziya Hurşit olmak üzere içlerinde Sarı Efe Edip Bey ve kahyası Çopur Hilmi de olmak üzere 15 kişiyi idama mahkûm etti. Aynı günün gece yarısı hakkında verilen hüküm infaz edildi.
Yıllar sonra ortaya atılan iddialara göre Sarı Efe Edip dönemin TBMM Başkanı Kazım Özalp tarafından suikastçilerin içine hükümetin ajanı olarak yerleştirilmişti ve Özalp'ın çiftliğinde Ziya Hurşit ve Abidin Bey'le bağ kurmuştu.